Menyang kontèn

Indhonésia

Besut pranala
Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Aksara Latin
      

Koordhinat: 5°S 120°E / 5°S 120°E / -5; 120

Républik Indhonésia
Republik Indonesia
Gendéraning Indhonésia
Gendéra
Motto: "Bhinneka Tunggal Ika" (Basa Jawa Kuna)
"Séjé-séjé nanging ajeg manunggal"
Idhéologi nasional: Pancasila[1][2]
Gunagita: 'Indonesia Raya
"Indhonésia Agung"

Dunungpenering Indhonésia
Kuthagara
lan Kutha paling gedhé
Jakarta
Jawatbasa
Agama
Resmi:[a]
Islam
Protèstan
Katulik
Hindhu
Buda
Konghucu
PapréntahanRépublik konstitusional présidhènsial manunggal
Prabowo Subianto
Gibran Rakabuming Raka
PaukumkaryanMajelis Permusyawaratan Rakyat
• Ucagreha
Dewan Perwakilan Daerah
• Nicagreha
Dewan Perwakilan Rakyat
Adeg
20 Maret 1602
1 Januari 1800
9 Maret 1942
17 Agustus 1945
27 Dhésèmber 1949
• RIS dibubaraké
17 Agustus 1950
12 Maret 1967
21 Mèi 1998
Pijembar
• Dharat
1,904,569[4] km2 (735,358 sq mi) (angka 14)
• Banyu (%)
4,85
Population
• Pikira-kira 2015
255.461.700[5]
• Cacahjiwa 2010
237.424.363[6] (angka 4)
• Ketebdunung
12,466/km2 (32,286.8/sq mi) (angka 84)
GKK  (ITK)Pikira-kira 2016
• Gunggung
$3,010 triliun[6] (angka 8)
• Saben wong
$11.633[6] (angka 102)
GKK  (angka)Pikira-kira 2016
• Gunggung
$936,955 miliar[6] (angka 16)
• Saben wong
$3.620[6] (angka 117)
Gini (2010)35.6[7]
tengah
IPM (2018)Steady 0.707[8]
dhuwur · angka 110
ArtacihnaRupiah (Rp) (IDR)
Laladan wektuUTC+7 tekan +9 (warna-warna)
• Mangsa ketiga (AKK)
UTC+7 tekan +9 (warna-warna)
Rupa titimangsaDD/WW/TTTT
Nyetir ingkiwa
Kodhé bèl+62
TLD internèt.id
Situs wèb
indonesia.go.id
  1. ^a Pamaréntah resmi ngakoni mung enem agama: Islam, Protèstan, Katulik Roma, Hindhu, Buda, lan Konghucu.[9]

Indhonésia, resminé Républik Indhonésia (basa Indhonésia: Republik Indonesia), iku sawijining nagara berdaulat transkontinéntal dumunung mligi ing Asia Kidul-Wétan karo sawatara tlatah ing Oséania. Dumunung ing antarané Samodra Hindia lan Pasifik, iku nagara kapuloan gedhé dhéwé ing donya, kanthi punjul telulas èwu pulo.[10][11] Indhonésia nduwé kira-kira populasi liwat 258 yuta wong lan nomer papat nagara paling akèh populasiné ing donya, nagara Austronésia paling akèh populasiné, uga nagara mayoritas Muslim paling akèh populasiné. Pulo paling padhet sa donya Jawa ngandhut punjul setengah saka populasi.

Wangun papréntahan republik Indhonésia kalebu législatur lan Présidhèn kapilih. Indhonésia duwé 34 provinsi, kang lima duwé status administratif mirunggan. Kutha krajan lan paling akèh kang ndunungi yakuwi Jakarta. Nagara duwé tapel wates karo Papua Nugini, Timor Wétan, lan Malaysia sisih wétan. Nagara tanggané kalebu Singapura, Filipina, Australia, Palau, lan tlatah India Kapuloan Andaman lan Nicobar. Indhonésia iku sawijining anggota pangadeg ASEAN lan anggota saka ékonomi utama G-20. Ékonomi Indhonésia iku peringkat 16 PDB nominal donya lan gedhé dhéwé angka 8 PDB ing PPP.

Kapuloan Indhonésia wis tlatah wigati ing padagangan wiwit ing paling ing abad kaping 7, nalika Sriwijaya lan banjur mengko Majapahit dagang karo Tiongkok lan India. Panguwasa lokal nggunakaké modhèl budaya, agama lan pulitik manca saka awal abad Masèhi, lan karajan Hindhu lan Buda ngrembaka. Sajarah Indhonésia wis diprabawai déning kakuwasan manca kepincut karo sumber daya alam Indhonésia. Pedagang Muslim lan sarjana Sufi nggawa Islam kang saiki dominan,[12][13] sawatara kakuwasan Éropa nggawa Kristen lan perang siji liyané kanggo monopoli dagang ing Kapuloan Maluku ing Jaman Penjelajahan. Sawisé telung lan setengah abad kolonialisme Walanda wiwit Amboina lan Batavia, lan pungkasanipun kabèh kapuloan kalebu Timor lan Papua Kulon, ing kaping diselani déning kakuwasan Portugis, Prancis lan Inggris, Indhonésia mardika sawisé Perang Donya II. Sajarah Indhonésia kang wis wiwit ora tenang, karo tantangan bencana alam, raja pati massa, korupsi, separatisme, prosès démokratisasi, lan pèriode saka owah-owahan ékonomi kanthi rikat.

Indhonésia dumadi saka atusan golongan ètnis lan linguistik asli. Golongan ètnis gedhé dhéwé – lan dominan ing pulitik – yaiku Jawa. Idèntitas nasional wis dikembangaké, dikukuhaké déning basa nasional, karagaman etnik, pluralisme agama ing populasi mayoritas Muslim, lan sajarah kolonial lan kraman marang iku. Sesanti nasional Indhonésia, "Bhinneka Tunggal Ika" ("séjé-séjé nanging ajeg manunggal"), nuduhaké karagaman kang nagara. Sanajan populasi gedhé lan tlatah padhet kang ndunungi, Indhonésia duwé tlatah jembar ara-ara samun kang njurung karagaman hayati tingkat paling dhuwur kaping pindho ing donya. Indhonésia duwé sumber daya alam kalubèran kaya lenga lan gas bumi, timah, tembaga lan emas. Pertanian mligi mrodhuksi beras, tèh, kopi, bumbon crakèn lan karèt. Partner dagang utama Indhonésia yaiku Jepang, Amérika Sarékat lan nagara tangga Singapura, Malaysia lan Australia.

Étimologi

Informasi luwih komplit : Jeneng Indhonésia

Jeneng Indhonésia asalé saka pertalan Yunani saka Kali Sindu lan tembung nèsos, tegesé "pulo Indhiya".[14] Jeneng kuwi wis ana ing abad kaping 18, adoh sadurungé Indhonésia mardika.[15] Ing taun 1850, George Windsor Earl, sawijining étnolog Inggris, ngajokaké istilah Indunesians—lan, pilihané, Malayunesians—kanggo kang ndunungi "Kapuloan Indhiya utawa Kapuloan Malayu".[16] Ing publikasi kang padha, muridé Earl, James Richardson Logan, nggunakaké Indhonésia minangka sinonim kanggo Kapuloan Indhiya.[17][18] Nanging, akadhemisi Walanda nulis ing publikasi Indhiya Wétan padha wegah nggunakaké Indhonésia. Nanging, padha nggunakaké istilah Kapuloan Malayu (Maleische Archipel); Indhiya Nèderlan (Nederlandsch Oost Indië), luwih kondhang Indië; Wétan (de Oost); lan Insulinde.[19]

Sawisé 1900, jeneng Indhonésia dadi luwih umum ing lingkungan akademik njaba Nèderlan, lan golongan nasionalis Indhonésia migunakaké kuwi kanggo èksprèsi pulitik.[19] Adolf Bastian, saka Universitas Berlin, mopulèrke jeneng kuwi liwat bukuné Indonesien oder die Inseln des Malayischen Archipels, 1884–1894. Pelajar Indhonésia kang pisanan nggunakaké jeneng iki yaiku Suwardi Suryaningrat (Ki Hajar Dewantara), nalika ngedegaké kantor berita ing Nèderlan kang jenengé Indonesisch Pers-bureau ing 1913.[15]

Sajarah

Kanggo tulisan sabanjuré, pirsani Sajarah Indhonésia

Ing samadyaning prabawa agama Hindhu lan Buda, sawatara karaton ngadeg ing pulo Sumatra lan Jawa wiwit abad kaping 7 nganti abad kaping 14. Tekaning pedagang-pedagang Arab saka Gujarat, India sabanjuré nepungaké agama Islam kang pungkasané dadi agama gedhé dhéwé ing Indhonésia.

Wong-wong Éropa teka ing pawitaning abad kaping 16 lan nalika iku nemu nagara-nagara cilik. Nagara-nagara iku banjur kanthi gampang dikuwasani supaya sabanjuré uga bisa nguwasani dol-tinuku bumbon crakèn ing tlatah kono.

Ing abad kaping 17, nagara Walanda kang nalika iku minangka nagara paling kuwat ing tlatah Éropa, nelukaké nagara Inggris (British) lan Portugis (kajaba tlatah jajahan Portugis ing Timor Wétan). Bangsa Walanda njajah Indhonésia nganti mangsané Perang Donya Kapindho. Wiwitané Walanda ngadegaké Syarikat Hindia Wétan Londho, yaiku armada niyaga bumbon crakèn duwèké pamaréntah karajan Walanda, lan sabanjuré ing wiwitaning abad kaping 19 kanthi kekuwatan prajurité wiwit blak-blakan njajah tlatah Indhonésia.

Samangsa Perang Donya II, Walanda (Landa) dijajah karo Jerman, nalika iku Jepun nguwasani Indhonésia. Sawisé Indhonésia kapilut ing taun 1942, pihak Jepun sesora yèn para pejuwang Indhonésia iku kanca dedagangan kang kooperatif lan sedya nggelar prajurit yèn dibutuhaké. Soekarno, Mohammad Hatta, K. H. Mas Mansur, lan Ki Hajar Dewantara banjur olèh kanugrahan saka Maharaja Jepun ing taun 1943.

Ing Maret 1945, pihak Jepang nggawé sawijining kumite kanggo mardikaké Indonésiya, sabubaré Perang Pasifik rampung ing taun iku. Kaanan iki kasurung déning organisasi para mudha, golongan pimpinan Soekarno nyoba supaya Indhonésia bisa mardika.

Ing madya liya, Walanda ngirimaké prajurit kanggo ngrebut manèh Indhonésia.

Samubarang pratingkah kebak getih kanggo nanggulangi para pejuwang kanggo mardika mau banjur kondhang kanthi sebutan 'tumindak pulisi' (Actie Politioneel). Pungkasané, Walanda gelem nampa hak bangsa Indhonésia kanggo mardika ing 27 Dhésèmber 1949 sawisé kasurung-surung bangsa-bangsa liya, mligi Amérika Sarékat. Soekarno dadi présidhèn pisanan Indhonésia kanthi Mohammad Hatta dadi wakil présidhèn.

Ing warsa 1950-an lan 1960-an, pamarintah Soekarno wiwit mangayubagya blok sosialis, kaya ta Républik Rakyat Cina lan Yugoslawiya. Ing taun 1960-an uga kedadèn konfrontasi adu tiyasa karo nagara tangga, Malaysia, lan nggresulané para kawula amarga urip kecingkrangan tambah ndadra.

Jendral Suharto dadi présidhèn ing taun 1967 kanthi alesan ngamanaké nagara saka anceman kuminisme tumrap Soekarno kang nalika iku sansaya tanpa daya. Sawisé Soeharto nyekel kuwasa, PKI dibubaraké lan warga Indhonésia kang dikira cawé-cawé lan mèlu kuminis akèh kang mati. Ing 32 taun papréntahan Soeharto iku mau Orde Baru, kanggo mbèdakaké karo jaman Soekarno kang mau Orde Lama.

Suharto kasil nyedhakaké manèh Indonesiya marang nagara-nagara manca-lan kasil nuwuhaké ékonomi kang manjila, ora kétang ora warata. Ing wiwitan Orde Baru, strategi ékonomi nagara digawé déning sapérangan ahli ékonomi lulusan fakultas ékonomi University of California at Berkeley, kang diwènèhi gelar "golongan Berkeley". Nanging, Soeharto lan sakancané bisa dilèngsèraké sawisé unjuk rasa kang sumrambah ing sadhéngah papan. Tambah manèh, nagara lagi keblandhang utang amarga krisis. Soeharto mudhun ing taun 1998.

Saka 1998 nganti 2001, ana telung (3) présidhèn kang mung sedhéla waé ngrasakaké kuwasa, yaiku: Bacharuddin Jusuf (BJ) Habibie, Abdurrahman Wahid lan Megawati Soekarnoputri. Ing taun 2004 présidhèn Indhonésia kang anyar yaiku Susilo Bambang Yudhoyono.

Indhonésia saiki nggémbol prakara akèh, wiwit saka dhuwit, pulitik, agama, lan rasa guyub. Acèh lan Papua nyoba luwar saka Nagara Kesatuan Républik Indhonésia. Timor Wétan malah wis ngumandhangké kamardikané ing taun 2002 sawisé 24 taun dikuwasani Indhonésia lan 3 taun ing panggulawenthahé PBB. Masalah paling anyar kang katimpa nagara iki yaiku anané samubarang karusakan jalaran alam.

Ing 26 Dhésèmber 2004, tsunami nerjang puluhan éwu warga ing Acèh lan Pulo Nias, Sumatra.

Pulitik

Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani Pulitik Indhonésia

Pelantikan Présidhèn Indhonésia déning Majelis Permusyawaratan Rakyat ing Komplèks Parlemèn Jakarta, 2014.

Indhonésia iku salah siji saka negara ing donya kang nganggo sistem dhémokrasi kanthi pas lan bener ing papréntahané, wujud nagara républik présidhènsial multiparté kang dhémokratis. Kayadéné ing nagara-nagara dhémokrasi liyané, sistem pulitik kang didhasaraké marang Trias Pulitika yaiku pamisahan kakuwasan lègislatif, èksekutif lan yudhikatif. Kakuwasan lègislatif dicekel déning sawijining lembaga kang jenengé Majelis Permusyawatan Rakyat (MPR) kang dumadi saka rong badan yaiku DPR kang anggota-anggotané wujud wakil-wakil Parté Pulitik lan DPD kang anggota-anggotané makili provinsi. Saben laladan diwakili déning 4 wakil kang dipilih langsung déning rakyat ing laladané dhéwé-dhéwé.

Majelis Permusyawaratan Rakyat (MPR) iku lembaga paling dhuwur nagara. Nanging sawisé amandemèn angka 4, MPR dudu lembaga paling dhuwur manèh. Kaanggotaan MPR owah sawisé Amandeman UUD 1945 ing pèriode 1999-2004. Kabèh anggota MPR iku anggota DPR, ditambah anggota DPD (Dewan Perwakilan Laladan).[20] Anggota DPR lan DPD dipilih liwat pemilu lan dilantik kanthi mangsa kalungguhan limang taun. Wiwit 2004, MPR iku parlemèn sistem rong kamar (bikameral), sawisé kacipta DPD minangka kamar kaloro. Sadurungé, anggota MPR iku kabèh anggota DPR ditambah Utusan Golongan. MPR wektu iki dipangajengi Hidayat Nur Wahid. Anggota MPR wektu iki ana 550 anggota DPR lan 128 anggota DPD. DPR wektu iki dipangajengi Agung Laksono, déné DPD dipangajengi Ginandjar Kartasasmita.

Lembaga èksekutif punjeré dumunung ana ing présidhèn, wakil présidhèn, lan kabinèt. Kabinèt ing wujud Kabinet Presidensiil saéngga para nayaka tanggung jawab marang présidhèn lan ora makili parté pulitik kang ana ing parlemèn. Sanajan mangkono, Présidhèn wektu iki yaiku Susilo Bambang Yudhoyono kang diusung déning Parté Dhémokrat uga nunjuk sawatara pamimpin Parté Pulitik supaya lungguh ing kabinèté. Tujuané kanggo njaga stabilitas papréntahan ngèlingi kuwaté posisi lembaga lègislatif. Nanging pos-pos wigati lan strategis lumrahé diisi déning nayaka asal saka wong kang dianggep ahli sajeroning bidhangé.

Lembaga Yudikatif wiwit mangsa réformasi lan anané amandemèn UUD 1945 diayahi déning Mahkamah Agung, Komisi Yudisial, lan Mahkamah Konstitusi, kalebu pangaturan administrasi para hakim. Sanajan mangkono Nayaka Hukum lan Hak Manungsa tetep ana ing kabinèt.

Wewengkon

Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani Laladan-Laladan ing Indhonésia

Indhonésia iku nagara paling jembar ing Asia Kidul-Wétan kang ketata sajeroning provinsi-provinsi, wektu iki dumadi saka 34 provinsi, lima ing antarané wujud laladan istiméwa. Saben provinsi duwé badan legislatur lan gubernur. Provinsi dipérang dadi kabupatèn lan kutha, kang dipérang manèh dadi kacamatan lan manèh dadi kalurahan lan désa.

Provinsi Acèh, Langsa, DKI Jakarta, D.I. Yogyakarta, Papua, lan Papua Kulon duwé hak istiméwa legislatur kang luwiih gedhé lan tingkat otonomi kang luwih dhuwur saka papréntahan punjer tinimbang provinsi liyané. Contoné, papréntahan Nanggroe Acèh Darussalam duwé hak kanggo minangka sistem kukum dhéwé; ing taun 2003, Acèh wiwit ngukuhaké kukum Syariah.[21] Yogyakarta olèh status Laladan Khusus minangka pengakon marang peran wigati Yogyakarta sajeroning njurung sajeroning Revolusi.[22] Provinsi Papua, nalika semana mau Irian Jaya, éntuk status otonomi mirunggan taun 2001.[23] Jakarta minangka laladan mirunggan kutha krajan nagara. Timor Portugis didadèkaké provinsi Timor Wétan sasuwéné 1976–1999, kang sabanjuré misah minangka rèferèndum dadi Nagara Timor Leste.[24]

Provinsi ing lan kutha krajané

Tabel provinsi

Provinsi Indhonésia[25][26]
Lambang Provinsi Akronim Indhonésia ISO[27] Kutha krajan Cacah jiwa (2015)[28] Jembar (km²) Kepadhetan
per km²
(2010) 		Unit geografis Cacahe
kutha lan
kabupatèn 		Cacahe
kutha 		Cacahe
kabupatèn
Acèh Acèh ID-AC Banda Acèh 4,993,385 57,956 77 Sumatra 23 5 18
Bali Bali ID-BA Denpasar 4,148,588 5,780 621 Kapuloan Nusa Tenggara 9 1 8
Kapuloan Bangka Belitung Babel ID-BB Pangkalpinang 1,370,331 16,424 64 Sumatra 7 1 6
Banten Banten ID-BT Serang 11,934,373 9,662 909 Jawa 8 4 4
Bengkulu Bengkulu ID-BE Bengkulu 1,872,136 19,919 84 Sumatra 10 1 9
Jawa Tengah Jateng ID-JT Semarang 33,753,023 40,800 894 Jawa 35 6 29
Kalimantan Tengah Kalteng ID-KT Palangka Raya 2,490,178 153,564 14 Kalimantan 14 1 13
Sulawesi Tengah Sulteng ID-ST Palu 2,872,857 61,841 41 Sulawesi 13 1 12
Jawa Wétan Jatim ID-JI Surabaya 38,828,061 47,799 828 Jawa 38 9 29
Kalimantan Wétan Kaltim ID-KI Samarinda 3,422,676 139,462 22 Kalimantan 10 3 7
Nusa Tenggara Wétan NTT ID-NT Kupang 5,112,760 48,718 92 Kapuloan Nusa Tenggara 22 1 21
Gorontalo Gorontalo ID-GO Gorontalo 1,131,670 11,257 94 Sulawesi 6 1 5
Daerah Khusus Ibukota Jakarta DKI ID-JK Jakarta 10,154,134 664 12,786 Jawa 6 5 1
Jambi Jambi ID-JA Jambi 3,397,164 50,058 57 Sumatra 11 2 9
Lampung Lampung ID-LA Bandar Lampung 8,109,601 34,623 226 Sumatra 15 2 13
Maluku Maluku ID-MA Ambon 1,683,856 46,914 32 Kapuloan Maluku 11 2 9
Kalimantan Lor Kaltara ID-KU Tanjung Selor 639,639 72,275 10 Kalimantan 5 1 4
Maluku Lor Malut ID-MU Sofifi 1,160,275 31,982 31 Kapuloan Maluku 10 2 8
Sulawesi Lor Sulut ID-SA Manado 2,409,921 13,851 162 Sulawesi 15 4 11
Sumatra Lor Sumut ID-SU Medan 13,923,262 72,981 188 Sumatra 33 8 25
Papua Papua ID-PA Jayapura 3,143,088 319,036 8 Papua 29 1 28
Riau Riau ID-RI Pekanbaru 6,330,941 87,023 52 Sumatra 12 2 10
Kapuloan Riau Kepri ID-KR Tanjungpinang 1,968,313 8,201 208 Sumatra 7 2 5
Sulawesi Tenggara Sultra ID-SG Kendari 2,495,248 38,067 51 Sulawesi 17 2 15
Kalimantan Kidul Kalsel ID-KS Banjarmasin 3,984,315 38,744 96 Kalimantan 13 2 11
Sulawesi Kidul Sulsel ID-SN Makassar 8,512,608 46,717 151 Sulawesi 24 3 21
Sumatra Kidul Sumsel ID-SS Palembang 8,043,042 91,592 86 Sumatra 17 4 13
Jawa Kulon Jabar ID-JB Bandung 46,668,214 35,377 1,176 Jawa 27 9 18
Kalimantan Kulon Kalbar ID-KB Pontianak 4,783,209 147,307 30 Kalimantan 14 2 12
Nusa Tenggara Wétan NTB ID-NB Mataram 4,830,118 18,572 234 Kapuloan Nusa Tenggara 10 2 8
Papua Kulon|Papua Kulon|Papua Kulon]]}} Pabar ID-PB Manokwari 868,819 97,024 8 Papua 13 1 12
Sulawesi Kulon Sulbar ID-SR Mamuju 1,279,994 16,787 73 Sulawesi 6 0 6
Sumatra Kulon Sumbar ID-SB Padang 5,190,577 42,012 110 Sumatra 19 7 12
Daérah Istiméwa Yogyakarta DIY ID-YO Yogyakarta 3,675,768 3,133 1,138 Jawa 5 1 4

Géografi

a. Dununge, jembar, lan wates

Indhonésia yaiku negara kapuloan paling jembar ing donya. Gunggunge/jumlahe pulo ing Indonesia ya sing gedhe apadene sing cilik nganti 17.508 pulo. Pulo-pulo kasebut sinebar ing wewengkon Indonesia kang nduweni jembar wewengkon 5.180.053 Km² kang kalebu saka jembare dharatan 1.922.570 km² lan jembare banyu laut 3.257.483 km².

Adhedhasar astronomi, negara Indonesia dumunung watara 6°LU-11°LS lan watara 95° BT-141°BT. Wewengkon Indonesia paling lor yaiku Pulo Weh kang dumunung ing 6°LU lan wewengkon paling kidul yaiku Pulo Rote, Nusa Tenggara Wétan kang dumunung ing 11°LS. Wewengkon Indonesia paling kulon yaiku Pulo Weh kang dumunung ing 95°BT, dene wewengkon Indonesia paling wetan yaiku kutha Merauke kang dumunung ing bujur 141°BT. Indonesia nduweni dawa bujure 460 lan jembar lintang 170.

Adhedhasar geografi, Indonesia dumunung ing antarane 2 bawana gedhe yaiku Bawana Asia lan Bawana Australia sarta ing antarane 2 samodra yaiku Samodra Indhi lan Samodra Pasifik.

Adhedhasar geologis Indonesia dumunung ing titik temune 2 deretan gunung-gunung yaiku Sirkum Pasifik lan Sirkum Mediterania. Sirkum Pasifik liwat Sumatra, Jawa, Bali, Nusa Tenggara Kulon, Nusa Tenggara Wétan, nganti Kapuloan Banda, dene Sirkum Mediterania liwat Kalimantan lan Sulawesi. Loro jalur gunung-gunung iku ketemu ing Sagara Bandha.

Wewengkon Indonesia uga wewatesan karo sawetara wewengkon. Tapel wates Indonesia karo wewengkon liyane yaiku kaya ing ngisor.

1) Ing sisih lor, Indonesia wewatesan karo Malaysia, Singapura, Palau, Filipina, lan Sagara Cina Kidul.

2) Ing sisih kidul, Indonesia wewatesan karo Timor Wétan, Ostrali, lan Samodra Indhi.

(3) Ing sisih kulon, Indonesia wewatesan karo Samodra Indhi

(4) Ing sisih wetan, Indonesia wewatesan karo Papua Niu Guinéa lan Samodra Pasifik.

b. Iklim

Indonesia iklime tropis amarga dumunung ing antarane 2 garis balik (23 1/2°LU-23 1/2° LS). Iklim tropis mawa ciri yaiku udane dhuwur lan panas saben taun.

Ékonomi

Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani Ékonomi Indhonésia

Sawah ing Indhonésia

Ing pungkasan taun 1990-an Ékonomi Indhonésia ngalami kamunduran amarga krisis ékonomi kang ngenani sapérangan gedhé Asia wektu iku nanging Ékonomi Indhonésia saiki wiwit stabil manèh.

Indhonésia nduwé sumberdaya alam kang gedhé ing sanjabaning Jawa, antarané lenga mentah, gas bumi, timah, tembaga lan emas. Indhonésia iku eksportir gas bumi gedhé dhéwé nomer loro ing donya, ning akir-akir iki wiwit dadi importir lenga mentah. Kasil tetanèn kang utama antarané beras, tèh, kopi, bumbon crakèn lan janganan lobak.

Mitra dagang Indhonésia gedhé dhéwé yaiku Jepang, Amérika Sarékat lan nagara-nagara tanggané yaiku Malaysia, Singapura lan Australia.

Indhonésia nduwé akèh sumberdaya alam lan kang ndunungi, nanging isih ngadhepi masalah kamiskinan kang sapérangan gedhéné disebabaké korupsi mligi ing papréntahan.

Bank sentral Indhonésia yaiku Bank Indhonésia.

Démografi

Gunggunge/jumlahe para pedunung ing Indhonesia ing taun 2015 yaiku 255,7 yuta jiwa. Ing taun 2015 iki, kira-kira tingkat padete nganti 475 jiwa/km² kanthi tingkat tuwuh 1,36% saben taun. Pemudhunan iki ana gandhengane saka suksese KB (Program Keluarga Berencana) kang dianakake pamrentah.

Akeh-akehe, para kawula ing Indhonesia dumunung ing Pulo Jawa, disusul Sumatra, Sulawesi, lan Kalimantan. Meh ing saben pulo ditemokake wong-wong turunan Jawa. Sabanjure yaiku suku Sundha (8%), suku Madura (7%), lan turahane suku bangsa liya.

Ing interaksi, para kawula Indhonesia migunakake Basa Indonésia kang asale saka Basa Malayu minangka basa resmi. Dene basa sedina-dina saben suku bangsa migunakake basa sukune dhewe-dhewe (basa ibu). Akeh-akehe para kawula Indhonesia ngrasuk agama Islam, yaiku 88% saka cacahe para pedunung.

Budaya

Candhi Barabudhur ing Magelang, Jawa Tengah

Kanggo tulisan luwih gamblang, pirsani Budaya Indhonésia

Jinising kasenian ing Indhonésia akèh diprabawai karo sawatara kabudayan. Jogèd Jawa lan Bali iku kang kondhang, contoné, akèh olèh pangaribawa saka kabudayan Hindhu. Akèh candhi-candhi kang kawangun kaya ing tanah Indhia. Déné pagelaran wayang lan bathik uga kawentar ing donya. Akèhing bebrayan lan agama agawé regeng kabudayan Indhonésia.

Kasil Alam

Karèt

Karèt naté kondhang kanthi sebutan ‘enam ireng’ lan iku bebathi nguntungaké devisa ing jaman mbiyèn. Ing donya, saiki Indhonésia ngancik trap angka loro sawisé Malaysia ing babagan karèt. Nagara-nagara kang ngasilaké karèt liyané yaiku Thailand, India, Sri Lanka, Nigeria, Liberia, Zaire, Brazil lan Filipina.

Klapa Sawit

Kebonan klapa sawit sansaya jembar. Kasilé kaolah dadi lenga lan inti sawit. kasilé iki dièkspor menyang njaba nagara lan uga kanggo kabutuhané wong-wong Indhonésia dhéwé.

Tembako

Aréal tembako (mbako) ing taun 1979 kira-kira ambané 198.000 Ha. Ing antarané saka angka iku yaiku 183.000 Ha kaselenggarakaké déning rakyat, 2000 Ha diurusi cukong-cukong gedhé, lan 13.000 Ha didarbèni pamarintah (PTPN).

Emas lan Pérak

Emas lan pérak digulawentah déning PT Aneka Tambang ing Banten Kidul, karo Freeport Indhonésia lan wiji tembaga ing Papua. Kanthi prasaja, rakyat uga mèlu ngolah emas lan pérak kanthi cilik-cilikan.

Aspal Alam

Panambangan aspal kagiyaraké ing Sulawesi Kidul-Wétan, Sakabèhé 19 lapangan gedhé lan cilik, lima ing antarané kaanggep becik. Yèn dikira sakabèhé, kira-kira 28,5 yuta ton.

Militèr

Deleng uga

Rujukan

  1. ↑ "Indhonésia" (édhisi ka-Country Studies). US Library of Congress. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (pitulung)
  2. ↑ Vickers, p. 117
  3. ↑ "Peraturan Daerah Daerah Istimewa Yogyakarta Nomor 2 Tahun 2021 tentang Pemeliharaan dan Pengembangan Bahasa, Sastra, dan Aksara Jawa".
  4. ↑ "UN Statistics" (PDF). United Nations. 2005. Diarsip (PDF) saka asliné ing 2007-10-31. Dibukak ing 2007-10-31.
  5. ↑ "Population Projection by Province, 2010–2035". Badan Pusat Statistik. Dibukak ing 18 Mèi 2015.
  6. ↑ a b c d e "Report for Selected Countries and Subjects: Indonesia". World Economic Outlook. International Monetary Fund. April 2016. Dibukak ing 26 Agustus 2016.
  7. ↑ "Gini Index". World Bank. Dibukak ing 2 Maret 2011.
  8. ↑ "Human Development Report 2015" (PDF). United Nations. Dibukak ing 15 Dhésèmber 2015.
  9. ↑ Yang, Heriyanto (August 2005). "The History and Legal Position of Confucianism in Post Independence Indonesia" (PDF). Marburg Journal of Religion. 10 (1): 8. Dibukak ing 2 Oktober 2006.
  10. ↑ "Hanya ada 13.466 Pulau di Indonesia". National Geographic Indonesia (ing basa Indonesia). 8 Fèbruari 2012. Diarsip saka sing asli ing 2017-12-28. Dibukak ing 2016-08-29.
  11. ↑ "The Naming Procedures of Indonesia's Islands", Tenth United Nations Conference on the Standardization of Geographical Names, New York, 31 July – 9 August 2012, United Nations Economic and Social Council
  12. ↑ Burhanudin, Jajat; Dijk, Kees van (31 Januari 2013). "Islam in Indonesia: Contrasting Images and Interpretations". Amsterdam University Press – lumantar Google Books.
  13. ↑ Lamoureux, Florence (1 Januari 2003). "Indonesia: A Global Studies Handbook". ABC-CLIO – lumantar Google Books.
  14. ↑ Tomascik, T; Mah, JA; Nontji, A; Moosa, MK (1996). The Ecology of the Indonesian Seas – Part One. Hong Kong: Periplus Editions. ISBN 962-593-078-7.
  15. ↑ a b Anshory, Irfan (16 Agustus 2004). "Asal-usul Nama Indonesia" (ing basa Indonesia). Pikiran Rakyat. Diarsip saka sing asli ing 15 Dhésèmber 2006. Dibukak ing 5 Oktober 2006.
  16. ↑ Earl, George SW (1850). "On The Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations". Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA): 119.
  17. ↑ Logan, James Richardson (1850). "The Ethnology of the Indian Archipelago: Embracing Enquiries into the Continental Relations of the Indo-Pacific Islanders". Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA): 4:252–347.
  18. ↑ Earl, George SW (1850). "On The Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations". Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA): 254, 277–8.
  19. ↑ a b Justus M van der Kroef (1951). "The Term Indonesia: Its Origin and Usage". Journal of the American Oriental Society. 71 (3): 166–71. doi:10.2307/595186. JSTOR 595186.
  20. ↑ Majelis Permusyawaratan Rakyat. Amandemen Ketiga Undang-Undang Dasar 1945 (PDF). Diarsip saka sing asli (PDF) ing 2006-12-01. Dibukak ing 2006-12-13.
  21. ↑ Michelle Ann Miller (2004). "The Acèh law: a serious response to Acehnese separatism?". Asian Ethnicity. 5 (3): 333–351. doi:10.1080/1463136042000259789.
  22. ↑ Dewan Perwakilan Rakyat (1999). Chapter XIV Other Provisions, Art. 122; Indonesia Law No. 5/1974 Concerning Basic Principles on Administration in the RegionPDF (146 KiB) (versi pertalan). Présidhèn Indhonésia (1974). Chapter VII Transitional Provisions, Art. 91
  23. ↑ Dursin, Richel; Yamin, Kafil (18 Novèmber 2004). "Another Fine Mess in Papua". Editorial. The Jakarta Post. Dibukak ing 2006-10-05.; "Papua Chronology Confusing Signals from Jakarta". The Jakarta Post. 18 Novèmber 2004. Dibukak ing 5 Oktober 2006.
  24. ↑ Burr, W.; Evans, M.L. (6 Dhésèmber 2001). "Ford and Kissinger Gave Green Light to Indonesia's Invasion of East Timor, 1975: New Documents Detail Conversations with Suharto". National Security Archive Electronic Briefing Book No. 62. National Security Archive, The George Washington University, Washington, DC. Dibukak ing 17 Sèptèmber 2006.
  25. ↑ "Data Wilayah – Kementerian Dalam Negeri – Republik Indonesia". Diarsip saka sing asli ing 2012-02-22. Dibukak ing 2011-02-16.
  26. ↑ Buku Induk—Kode dan Data Wilayah Administrasi Pemerintahan per Provinsi, Kabupaten/Kota dan Kecamatan Seluruh Indonesia (PDF) , Kementerian Dalam Negeri [Ministry of Home Affairs], diarsip saka sing asli (PDF) ing 2016-11-19
  27. ↑ ISO 3166-2:ID (ISO 3166-2 codes for the provinces of Indonesia)
  28. ↑ Badan Pusat Statistik/Statistics Indonesia (November 2015). Hasil Survei Penduduk Antas Sensus 2015/Result of the 2015 Intercensal Population Census (PDF) . ISBN 978-979-064-912-5. Dibukak ing 10 Juni 2018.

Wacan luwih lanjut

  • Friend, T. (2003). Indonesian Destinies. Harvard University Press. ISBN 0-674-01137-6.
  • Ricklefs, M. C. (1991). A History of Modern Indonesia since c.1300, Second Edition. MacMillan. ISBN 0-333-57689-6.
  • Schwarz, A. (1994). A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s. Westview Press. ISBN 1-86373-635-2.
  • Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia: Peoples and Histories. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 0-300-10518-5.
  • Vickers, Adrian (2005). A History of Modern Indonesia. Cambridge University Press. ISBN 0-521-54262-6.

Pranala njaba

Weruhi luwih akèh bab
Indhonésia
ing proyèk saduluré Wikipédia
Bedhah Wiktionary Andharan saka Wikibausastra
Bedhah Commons Médhia saka Commons
Bedhah Wikinews Warta saka Wikinews
Bedhah Wikiquote Cuplikan saka Wikiquote
Bedhah Wikisource Tèks saka Wikisource
Bedhah Wikibooks Buku tèks saka Wikibooks
Bedhah Wikivoyage Panuntun lelungan saka Wikivoyage
Bedhah Wikiversity Matèri sinau saka Wikiversity
Wikimedia Commons duwé médhia ngenani Category:Indhonésia.
Pamaréntah
Informasi umum
Samodra Hindia Papua Nugini
West
   Indhonésia  
East
Samodra Hindia

Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Indhonésia&oldid=1699137"