Olah-olahan Sunda

Contoh masakan Sundha dipunsajikaken kanthi lèsèhan.

Olah-olahan Sundha inggih punika olah-olahan saking masarakat Sundha ing Jawi kilen, Indonèsia. Inggih punika salah satunggaling dhaharan ingkang populèr ing Indonésia. Dhaharan Sundha kagungan titikan kesegeran bahanipun, lalap sampun misyhur dipundhahar kaliyan sambal lan ugi karèdok nunjukakén kagémaran priyantun Sundha dhumateng sayuran méntah ségér. Bèntén kaliyan masakan minangkabau ingkang sugih raos lan pédès kaliyan ngandung bumbu kari lan santén ingkang kéntél, masakan Sundha nampilakén cita raos ingkang ringan, prasaja, lan gamblang; berkisar antawis gurih asin, asem ségér, legi ringan, lan pédés.

Sambal terasi inggih punika bumbu penyerta ingkang paling lajim wonten ing hidangan Sundha, dipundhahar kaliyan lalab utawi tahu lan tempe goreng. Sayur asem kaliyan kuah berbumbu asem jawi manawi inggih punika sayur ingkang paling populèr ing hidangan Sundha. Jinis sayuran populèr sanès inggih punika Soto Bandung, satunggal jinis soto kaliyan irisan daging lembu lan lobak, sarta mi kocok, setunggal jinis mi kaliyan daging lembu lan kikil.

Titikan kas masakan Sundha inggih punika pengolahanipun ingkang praktis lan boten langkung ngerepotaken, nanging boten nyampingaken faktor raos lan penampilan masakan ingkang dipunsajiaken. Cita raos kas masakan laladan Sundha ingkang sugih dados daya tarik piyambak manawi kanggé priyantun saking laladan Jawi kidul utawi laladan-laladan sanèsipun amargi jumbuh kanggé lidhah sadanten kèmawon.

Bahan Pangan

Ulam toya kados ta ulam jenar, gurami, ulam nila, lan lele lajim dipunkonsumsi kaliyan dipunmasak kanthi dipunbakar utawi dipungoreng, limrahipun dipunsajikaken kaliyan sambal lan kecap manis. Priyantun Sundha kaloka nggemari ulam asin saking hidangan seganten. Pinten-pinten hidangan ulam seganten ingkang dipunasinaken kados ta ulam asin bulu ayam, teri, nus, jambal, ulam peda asin, lan ulam pari asin lajim kapanggih ing hidangan Sundha sadinten-dinten. Pais utawi pèpès inggih punika cara masak kaliyan ngginakaken godhong pisang dados pambungkus bahan pangan. Métodhe pepes punika lajim kapanggih ing kagunan masak Sundha. Ing antawis, pais lauk emas utawi pepes ulam jenar inggih punika jinis pepes ingkang dipunremeni.

Daging ayam limrahipun dipungoreng utawi dipunpanggang, ugi dipunsajikaken kaliyan sambal lan kecap legi. Bakakak hayam inggih punika ayam bakar kas Sundha. Pitek ugi saged dipunmasak dados pepes utawi sop. Daging abrit kados ta daging lembu, kebo, domba, lan mendha saged dipunbumbui kaliyan campuran bumbu lan gendhis jawi lan dipungoreng dados empal gepuk ingkang dipuntaburi bawang goreng. Daging lembu lan kenthang manawi dipunmasak ing bumbu kecap legi dados semur daging. Manah lembu lan jèngkol ugi lajim dipunmasak semur. Daging mendha lan domba limrahipun dipundadosaken sate, sate kas Sundha inggih punika sate maranggi kaliyan bumbu ingkang ngandut kecombrang. Gulai wedhus lan empal gentong saking Cirebon ugi populèr dados sup daging.

Manawi tradisi masakan Jawi nggemari tempe, priyantun Sundha sanget nggemari oncom, kaping kalih inggih punika kasil fèrmentasi kaliyan jinis kapang ingkang bènten; tèmpè dipundamel saking kacang kedelai, nanging oncom dipundamel saking kacang siti. Kagunan masak Sundha ngerembaaken cara masak kaliyan métodhe fermentasi, tuladhanipun oncom, tauco (kasil adhaptasi masakan Tionghoa Indonésia), utawi dhaharan ringan kados ta peuyeum (tapai) saenipun saking uwos ketan utawi singkong.

Griya Dhahar Sundha

Ing griya dhahar utawi warung sekul Sundha, lajim dhahar kaliyan namung ngginakaken asta. Limrahipun dipunsediaken kobokan, setunggal mangkuk toya resik nanging kadang dipunparingi irisan jeram nipis supados maringi aroma seger. Kobokan punika dipun-ginakaken kanggé ngersiki asta sakdereng lan sasampunipun dhahar. Kobokan ugi limrahipun dipunsediaken ing griya dhahar Padang lan griya dhahar hidangan seganten.

Griya dhahar tradhisional Sundha limrahipun nyajiken cara nyantap kanthi lesehan; inggih punika dhahar sambil lenggah ing inggil tikar. Dhaharanipun limrahipun dipunsajiaken ing inggil méja andhap, utawi kadang ing inggil tikar. Cara dhahar punika sami kaliyan cara nyantap tradisional Jepang ing inggil tatami.Griya dhahar tradhisional Sundha ing laladan pedésaan wonten ingkang gaya saung, inggih punika setunggal macam pinten-pinten yasan griya panggung alit ingkang limrahipun dipunyasa ing inggil kolam ulam. Kolam ulam punika ngopeni ulam jene lan gurami ingkang saged kapilih langsung kaliyan pelanggan kanggé langsung dipunmasak.

Ing kabudayan populèr Indonésia, griya dhahar Sundha limrahipun saged dipuntitikaken kaliyan asma "Kuring", pramila tukul lepet ngenai dhaharan istilah "masakan kuring". Istilah kuring ing basa Sundha punika saya, dalem, ingsun, kula utawi gue kanthi informal, santai, lan radi akrab. Asmanipun punika margi pinten-pinten griya dhahar usaha jiplak asma griya dhahar Sundha ingkang sampun misuwur Lembur Kuring (Basa Sundha: "Kampung Halamanku"). Pinten-pinten tuladha griya dhahar Sundha antawisipun Lembur Kuring, Sari Kuring, Ponyo, Boboko, Mang Engking, Ma' Uneh, Sindang Reret, Dapur Sundha, Bumbu Désa, Laksana, lan Ampera.

Olah-olahan

Nasi timbel dara goreng, nasi timbel kaliyan merpati goreng, tempe, tahu lan lalap.

Lalab, sayuran mentah kaliyan sambel.

Sayur asem, lalab, sekul abrit, ulam asin, sambal, lan karedok.

• Sekul timbel, rujuk ing cara masak kaliyan bungkus sekul benter ing godhong pisang. Panas sekul dadosaken aroma godhong pisang luruh lan nambah aroma sekul. Caranipun sami kaliyan damel lontong; dipuntekan, dipunpadatken, lan dipungulung kaliyan godhong pisang; biasnipun dipunsajiaken kaliyan pinten-pinten pilihan lauk-pauk rencang sekul kados ta ayam, bèbèk, utawi peksi merpati goreng, empal gepuk, jambal roti, tahu, tempe, jangan asem, lalab lan sambal. Sekul timbel ing ngerembakake mengilhami resep sekul bakar.

Pacitan

Tahu Sumedang.

• Surabi
• Tahu Sumedang
• Tahu Gejrot
• Bala-bala
• Cireng, Aci goreng (Basa Sundha: "gorengan tepung sagu")
• Cilok, Aci dicolok (Basa Sundha: "tepung sagu dicolok")
• Cimol, bola sagu
• Colenak, Dicocol énak (Basa Sundha: "dicelup énak")
• Leupeut, compacted rice with or without filling, wrapped in young coconut leaf
• Peuyeum sampeu
• Peuyeum ketan
• Comro, Oncom dijero (Basa Sundha: "oncom di dalam")
• Misro, Amis dijero (Basa Sundha: "manis di dalam")
• Odading
• Dodol Garut, dodol dari Garut.
• Kolontong
• Opak
• Ranginang
• Kalua
• Ladu

Ombèn

• Bajigur
• Bandrek
• Cendol
• Es Doger
• Es Goyobod
• Es Duren