Koala

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Koala
Klasifikasi ngèlmiah
Karajan: Animalia
Filum: Chordata
Klas: Mammalia
Infraklas: Marsupialia
Ordho: Diprotodontia
Subordho: Vombatiformes
Famili: Phascolarctidae
Génus: Phascolarctos
Spésies: P. cinereus
Jeneng binomial
Phascolarctos cinereus
(Goldfuss, 1817)

Koala punika satunggaling marsupial hèrbivor ingkang aslinipun saking Ostrali.[1] Koala punika tunggal-tunggalipun wakil saking kulawargi Phascolarctidae.[1] Koala punika gadhah nama latin Phasclarctas Cinereus.[2] Koala jaler saha koala wadon punika gadhah ciri fisik ingkang bènten.[2] Manawi koala jaler punika ukuran badanipun langkung ageng tinimbang koala wadon.[2] Miliginipun Koala ingkang gesang wonten ing pérangan Ostrali Kidul punika ukuranipun langkung ageng kirang langkung 30% tinimbang koala ingkang gesang wonten ing Ostrali lèr.[3] Koala punika kados bruwang alit ingkang manggén wonten ing wit-witan.[4] Koala kalebet kéwan hèrbivor.[4] Kéwan koala punika awratipun kirang langkung 9 kg (£ 20).[4] Ulesipun kandel, limrahipun awerni ngawu layan saha wonten warni coklat sakedhik-sakedhik.[4] Koala punika boten kalebet bruwang sanajan wujudipun kados bruwang alit.[5] Koala boten gadhah plasenta utawi boten kalebet salah satunggaling mamalia.[5] Nanging koala kalebet kéwan marsupial ingkang nglairaken anak saha ngagengaken wonten ing kanthong.[5] Saéngga boten leres manawi koala dipunwastani koala bruwang nanging cekap dipunwastani kanthi nama koala kémawon.[5]

Étimologi[besut | besut sumber]

Tembung koala asalipun saking basa Dharuk gula. Sanajan vokal / u / aslinipun dipunserat wonten ing ortografi Inggris kados déné /oo/ (wonten éjaan dipunwaos kados wonten ing tembung Coola utawi koolah) nanging dipunowahi dados /oa/.[6] Fonem /oo/ ingkang owah dados /oa/ punika kalasemanten wonten kalepatan nanging sampun dados kabiyasaan saéngga namanipun boten koola nanging koala.[6] Sanajan koala punika boten kalebet bruwang nanging kang ndunungi ingkang ngginakaken basa Inggris nalika abad kaping 18 nalika samanten mastani koala kanthi nama bruwang koala amargi wujudipun koala ingkang mèmpèr kaliyan bruwang.[7] Sanajan taksonomi punika salah, taksih wonten ingkang mastani koala kanthi nama bruwang koala.[7] Tiyang-tiyang ingkang mastani kanthi nama punika limrahipun sanès tiyang Ostrali.[7] Nanging nama punika boten dipunwajibaken amargi kirang trep.[5]

Titikan[besut | besut sumber]

Koala punika kéwan ingkang badanipun katutup déning wulu.[2] Wulunipun alus saha warninipun ngawu layan.[2] Nanging wonten ing pérangan lan ing pérangan jajanipun wonten wulu alus ingkang warninipun pethak.[2] Koala punika kalebet kéwan ingkang gadhah irung ingkang pésék saha talingan ingkang ageng.[2] Kajawi punika koala ugi gadhah kuku.[2] Ginanipun kuku punika kanggé ménék wit nalika pados ron-ronan kanggé madhang.[2] Kajawi wulunipun ingkang kandel, alus, saha talinganipun ingkang ageng, koala ugi gadhah suku saha tangan ingkang dawa saha wonten kuku landhep wonten ing drijinipun.[8] Koala punika mangan oyot saha ron tetuwuhan.[5] Koala punika kalebet kéwan kas Ostrali.[2] Koala ugi dados maskot utawi ikon kanggé promosi wisata Ostrali wonten ing indhustri pariwisata.[2] Wonten ing Ostrali wonten kalih spésies koala, limrahipun dipunwastani koala lor saha koala kidul.[2] Koala punika kalebet salah satunggaling kéwan kas Ostrali ingkang gadhah kanthong.[8] Koala ugi jarang nginum amargi koala punika nedha ekaliptus ingkang sampun ngandhut kathah toya saéngga koala boten prelu mandhap saking wit kanggé nginum.[8]

Koala ménék wit

Koala punika kalebet kéwan mamalia ingkang gesangipun manggén wonten ing tetuwuhan.[9] Koala punika radi sami kaliyan bruwang alit nanging warninipun ngawu layan.[9] Koala punika kalebet jinis marsupialia, inggih punika kéwan ingkang gadhah kanthong wonten ing pérangan madharan utawi dipunwastani marsupium.[9] Koala limrahipun mbeta anak-anakipun ingkang déréng diwasa wonten ing nglebet kantong punika.[9] Koala punika boten gadhah buntut, nanging koala punika gadhah grana ingkang ageng saha boten katutup rambut kados pérangan badan ingkang sanès.[9] Koala ugi gadhah talingan ingkang wujudipun bunder.[9] Koala diwasa ukuran badanipun inggih punika 64 ngantos 76 cm saha awratipun 7-14 kg.[9] Nama koala punika asalipun saking suku Aborigin.[9] Koala punika gadhah tegesipun boten nginum utawi boten ngombé.[9] Koala saged njagi kirang langkung 90 persén cuwèran ingkang wonten ing badanipun saking eukaliptus.[9] Koala limrahipun nginum nalika nembé sakit utawi manggon wonten papan panggénan ingkang garing.[9] Ron eukaliptus punika ugi dipunwastani ron gusi.[4] Koala punika dados mamalia ingkang saged mertahanaken gesangipun namung nedha ron eukaliptus.[4]

Koala kalebet kéwan marsupial ingkang taksih gadhah gayutan katurunan kaliyan kanguru.[10] Kéwan marsupial punika gadhah kanthong ingkang ginanipun kanggé wadhah koala alit ingkang nembé lair.[10] Ibunipun koala limrahipun nglairaken satunggal anak koala saben nglairaken, dados cacahipun namung satunggal bayi koala.[10] Koala ingkang lair limrahipun gadhah ukuran sami kaliyan kacang jelly.[10] Bayi koala punika nalika lair kanthi kaanan ingkang wuta, wuda, saha gadhah talingan.[10] Nalika lair, koala ingkang taksih alit punika saged pados margi piyambak tumuju ing kanthong ibunipun koala.[10] Koala saged mlumpat saking wit satunggal ing wit sanèsipun kanthi jarak ngantos 150 kaki (45,72 mèter) diukur saking pucuk wit.[11] Koala punika kalebet kéwan ingkang kalem saha boten kathah polah.[11] Koala namung aktif kirang langkung satunggal jam saben dintenipun.[11] Kajawi punika koala ugi saged nyuwanten ingkang santer sanget saha swanten agresif nalika rumaos wonten bebaya.[11] Sanajan koala punika katingal anteng nanging koala ugi saged lumayu.[11] Punika amargi koala gadhah predhator ingkang sawayah-wayah saged mbebayani.[11] Predhator punika kados ta segawon.[11] Koala punika saged lumayu sami kaliyan kelinci.[11] Koala punika gadhah buntut, buntut koala punika ginanipun kanggé lenggah nalika koala manggon ing wit ingkang dangunipun saged pirang-pirang jam.[11] Koala punika arang mudhuh saking wit.[11] Tujuwanipun supados tetep aman saking prédhator.[11] Grananipun koala punika gadhah rambut sensitif kanggé nemokaken ron eukaliptus ingkang saé piyambak.[12]

Wonten ugi tiyang ingkang mastani koala punika mirib kaliyan bruwang teddy.[13] Kajawi punika wonten tiyang ingkang mastani koala mirib kaliyan wombat nanging wulunipun koala langkung ketel, saha talinganipun langkung ageng.[13] Kajawi wonten ing Lone Pine Koala Sanctuary ing Queensland, koala ugi gesang wonten ing Cagar Alam Tidbinbilla caketipun Canberra, wonten ing Port Stephens, New South Wales, saha uripliar wonten ing Taman Nasional Yanchep ing Ostrali Barat.[13]

Koala gadhah waja ingkang jumbuh kaliyan ginanipun minangka kéwan hèrbivor saha diprotodont ingkang mirib kaliyan marsupial kados ta kanguru saha wombat.[14] Waja koala punika landhep sanget manawi kanggé nglembutaken ron-ronan.[14] Koala gadhah waja ingkang mliginipun kanggé nyepeng ron wonten ing ngajeng tutuk.[14]Gigi susu formula koala kasusun déning Cithakan:​​DentalFormula[14] Utek nenek moyang koala punika gadhah volume otek ingkang ngebaki gronggongan cumplung, nanging wonten koala sapunika volume utek punika sampun kirang.[15] Miturut panalitén, punika dipunsebabaken amargi dhiet cendhèk énérgi.[15] Nalika kadadéan evolusi koala, koala namung mangan panganan ingkang gadhah unsur hara ingkang sakedhik, kejawi punika koala ugi gadhah metabolisme ingkang kirang saha kabiyasaan slothlike ingkang limrahipun dipunggadhahi kaliyan kéwan ingkang mangan ron-ronan tuwuhan.[15] Kirang langkung sekawan dasa persèn gronggongan cumplung koala dipunisi kaliyan. Koala punika dados satunggal-satunggalipun kéwan wonten ing donya ingkang volume utekipun sangsaya susut.[16]

Koala jaler[besut | besut sumber]

Koala jaler punika gadhah swanten ingkang limrahipun dipun-ginakaken nalika mangsa kawin.[17] Swanten punika saged ndamel koala jaler punika katingal langkung ageng tinimbang aslinipun.[17] Saking panalitèn ingkang dipunpublikasékaken wonten ing The Journal of Experimental Biology, nedahaken bilih swanten punika ndadosaken koala boten saged dipunbéntenaken kaliyan bison.[17] Kanthi swanten punika koala jaler saged ngusir mengsahipun saha narik kawigatén koala wadon kanggé kawin.[17] Manawi dipunmirengaken saking résonansi swantenipun punika saged ndamel koala katingal langkung ageng.[17] Wonten variasi swanten ingkang dipungadhahi koala jaler, punika wonten gèndhèng cènèngipun kaliyan agengipun swanten.[18]

Bayi Koala[besut | besut sumber]

Koala ingkang taksih alit

Koala ingkang taksih alit punika dawanipun 1 inci (2,54 CM).[11] Koala ingkang nembé lair punika agengipun kirang langkung sami kaliyan tawon.[11] Bayi koala ,manggén wonten kanthong ibunipun ngantos umuripun 6 wulan saha nalika taksih nyusu.[11] Nalika bayi koala manggén wonten ing kanthong ibunipun, bayi koala namung pikantuk nutrisi saking susu.[19] Nalika manggèn wonten ing kanthong punika koala lajeng tuwuh talingan, mripat saha wulunipun.[19] Koala lajeng disapih nalika yuswanipun sampun 12 wulan.[19]

Habitat[besut | besut sumber]

Lambang nagara Ostrali, nagara ingkang dados habitat koala

Koala kathah-kathahipun manggén wonten ing pérangan pasisir wétan Ostrali inggih punika wonten ing Adelaide ngantos dumugi Ujung Cape York.[8] Kajawi punika koala ugi saged gesang wonten ing tlatah pedalaman.[8] Dhaérah pedalaman punika gadhah curah hujan ingkang saé kanggé gesangipun koala.[8] Koala punika kalebet kéwan ingkang dipunjagi wonten ing nagara Ostrali saéngga sinten tiyang ingkang ngingoni koala punika ugi kénging paukuman.[8] Koala punika kalebet kéwan ingkang dipunjagi amargi koala cacahipun namung sakedhik ing donya punika.[8] Koala dipunlindungi supados boten cures.[8] Wonten ing pérangan kidul Ostrali, koala punika gesang wonten ing praja Mumbulla wonten ing pasisir kidul Ostrali.[20] Koala punika gesang wonten ing praja Ostrali kados ta wonten ing Queensland, New South Wales, Victoria, saha Ostrali Selatan.[9] Koala ugi manggén wonten ing Atherton Tableland (tlatah ing kulon Cairns), wonten ing Qld saha pulo-pulo lepas pasisir Victoria saha Ostrali Selatan ing pérangan kidul.[4] Habitat Koala Victoria kalebet panggénan ingkang paling asrep wonten ing Ostrali.[21] Déné habitat Koala Queensland punika kalebet salah satunggaling papan panggénan ingkang paling panas ing nagara Ostrali.[21]

Koala limrahipun manggén wonten ing wana ingkang kathah semakipun.[4] Kajawi punika koala ugi asring manggén wonten ing pulo-pulo pasisir saha wonten ing wana ekaliptus.[4] Koala punika boten gadhah griya ingkang permanen utawi tetep.[22] Koala gadhah wewengkon kanggé papan panggénan nanging koala boten manggèn wonten ing wit ingkang tetep, nanging koala punika manggén kanthi nomaden tegesipun pindhah-pindhah panggénan ing wayah kang tinamtu.[22]

Golékan[besut | besut sumber]

Golékan koala punika dados souvenir kas Ostrali nalika wisata wonten mrika.[23] Nanging golekan koala ugi sampun kathah dipundamel wonten ing nagara-nagara sanèsipun.[23] Golékan koala punika dipundamel kanthi modhél saha ukuran ingkang bénten.[23] Wiwit alit ngantos ageng.[23] Werninipun ugi bénten, wonten ingkang awerni pethak, coklat, saha ngawu layan.[23]

Populasi[besut | besut sumber]

Koala limrahipun gesang kanthi populasi ingkang awujud kalompok kados ta manungsa.[4] Koala ugi asring srawung kaliyan kalompok koala sanèsipun.[4] Punika amargi koala mbetahaken wana eukaliptus ingkang wiyar saha saged kanggé gesang populasi koala ingkang séhat.[4] Koala punika gadhah tlatah teritorial kanggé satunggal kalompok.[4] Wonten ing sajeroning satunggal kalompok punika antawisipun koala satunggal saha satunggalipun gesang sareng lan hangrungkebi.[4] Saben kalompok manggén wonten ing salah satunggaling tlatah ingkang dipunkuwasani kalompok punika.[4] Dhaérah punika wujud wit-wit ingkang cacahipun langkung saking kalih.[4] Kajawi kanggé panggènan gesang, wit-wit kala wau ugi dipun-ginakaken kanggé sumber pangan saha panggènan kanggé sosialisasi.[4] Wiyaripun panggénan punika gumantung saking cacahipun kalompok koala.[4] Koala gadhah cara kanggé nedahaken bilih panggènan wit punika dados gadhahipun kalompok koala.[4] Wit-witan ingkang dipun-ginakaken kanggé omah punika ugi saged nggabung kaliyan kalompok sanèsipun.[4] Wit ingkang dados habitat langkung saking satunggal kalompok punika dadod wit ingkang wigati sanget.[4] Populasi koala namung saged makempal bilih wonten habitat ingkang pas kanggé populasi punika.[4] Wit-witan saha kaanan siti saha curah udan ingkang pas punika ingkang njalari cocog botenipun kanggé populasi koala.[4] Limrahipun koala remen manggén wonten ing wit eukaliptus nanging wonten ugi ingkang manggén ing wit sanèsipun.[4] Wonten ing salah satunggaling populasi koala, wonten koala jaler ingkang ageng.[24] Koala ageng punika gadhah tanggel jawab dhumateng klompokipun.[24] Koala jaler saged kawin kaliyan sekawan koala wadon.[24] Koala wadon limrahipung galak utawi agresif nalika nembé ngandhut saha ing mangsa-mangsa pungkasan nyusoni.[25] Koala punika kathah-kathahipun mangan lan aktif nalika wayah dalu.[26] Setunggal populasi koala punika mbetahaken kirang langkung 20 ngantos 25 wit ingkang dados tlatah kalompok koala.[27]

Variétas Eukaliptus[besut | besut sumber]

Wit eucalyptus ingkang dados pakanan Koala

Ing Ostrali jinis eukaliptus cacahipun langkung saking 600, nanging koala namung mangan kirang langkung 40-50 varietas.[4] Kajawi punika namung wonten kirang langkung 10 variétas wit eukaliptus ingkang dipunremeni koala.[4] Wonten ing sajeroning panggénan ingkang kathah tuwuh tuwuhan eukaliptus, namung wonten kalih ngantos tiga wit eukaliptus ingkang dados panggénan tetep populasi koala, déné wit ingkang sanèsipun namung kanggé pangkringan ingkang wekdalipun boten dangu.[4] Saben tlatah wonten ing Ostrali, gadhah jinis utawi variétas eukaliptus ingkang bénten.[4] Pramila koala ingkang manggén wonten ing Victoria umpaminipun, ugi gadhah pakanan ingkang bènten kaliyan koala ingkang menggen wonten ing Queensland.[4] Kajawi mangan saking wit eukaliptus koala inggih saged mangan tuwuhan sanèsipun kados ta pial utawi wit tèh.[4] Eukaliptus punika tuwuhan asli Ostrali.[28] Wit eukaliptus wonten ingkang nginggilipun namung puluhan mèter nanging wonten ugi ingkang ngantos satunggal atus mèter.[28] Eukaliptus punika wit ingkang kayunipun atos.[28] Eukaliptus kayu atos ingkang paling inggil sadonya.[28] Wit eukaliputus punika saged tuwuh wonten ing panggénan kanthi iklim ingkang bénten, umpaminipun wonten ing padhang pasir saha wonten ing panggénan ingkang asrep sanget.[28] Kajawi punika wit eukaliptus ugi saged kapanggih wonten ing caket pasisir menapa déné ing pagunungan.[28] Wit eukaliptus kalebet wit ingkang tahan geni.[28] Wit punika gadhah lapisan kandel ingkang saged nglothok sasampunipun kobongan.[28] Wijinipun saged tuwuh wonten ing siti utawi wonten ing kacang pohon mataun-taun dangunipun.[28] Wiji punika saged tuwuh sasampunipun kobongan.[28] Pramila sanajan wana eukaliptus kobong, wit punika saged tuwuh kanthi rikat sasampunipun kobongan.[28]

Wit eukaliptus ugi saged gesang nalika mangsa katiga.[28] Punika amargi ron-ronipun eukaliptus gogrog nalika wayah katiga.[28] Wit eukaliptus ugi saged tuwuh wonten ing siti Ostrali ingkang kirang subur.[28] Kajawi kanggé pakan koala, wit eukaliptus limrahipun dipun-ginakaken kanggé kayu graji, konstruksi finir, plywood, furniture, bahan kanggé ndamel pulp saha dluwang.[29] Eukaliptus kalebet tuwuhan taunan ingkang saged gesang ngrembaka saha mbetahaken cahya sréngéngé ingkang kathah.[30] Eukaliptus punika tuwuhan ingkang gampil semi nalika dipuntegor saha kalebet tuwuhan ingkang cekap kuwat manawi wonten rayap.[30] Eukaliptus tuwuh kanthi rikat mliginipun nalika taksih eném.[30] Oyot eukaliptus ingkang taksih eném rikat sanget tuwuh wonten ing salebeting siti.[30] Panyebaran oyot kanthi arah mangisor sami kaliyan ingkang arahipun nyamping kiwa tengen.[30] Eucalyptus spp kalebet famili Myrtaceae.[30] Eukaliptus gadhah kirang lankung 700 jinis.[30] Ron eukaliptus wujudipun lanset saha wonten ugi ingkang bulat telur dawa.[30] Déné wonten ing pérangan pucukipun lincip.[30] Wit eukaliptus ingkang taksih ném limrahipun ronnipun adhep-adhepan saha gadhah ron ingkang ukuranipun langkung ageng tinimbang wit eukaliptus ingkang sampun sepuh.[30] Nalika wit sampun sepuh, panggènan ronipun punika sgarudha-seling saha boten adhep-adhepan malih.[30] Taneman Eucalyptus sampun misuwur wiwit abad 18.[31] Taneman punika sangsaya nrembaka nalika taun 1980 sasampunipun Konggrès Kehutanan Sedunia kaping VIII ing Jakarta nalika taun 1978.[31] Nanging taun 1988 wonten kritik ingkang nedahaken bilih tuwuhan eukaliptus gadhah prabawa négatif tumrap lingkungan.[31] Salah satunggaling efek négatif tumrap lingkungan inggih punika amargi eukaliptus saged ngrisak kaseimbangan hidrologi.[31] Eukaliptus kalebet tuwuhan ingkang miltiguna saha saged tuwuh wonten ing lahan marjinal utawi kritis.[32]

Wana eukaliptus teles[besut | besut sumber]

Wit-wit eukaliptus ingkang gesang wonten ing wana ingkang teles utawi lembab punika kalebet wit-wit eukaliptus ingkang paling inggil.[28] Wana punika wonten ing pasisir wétan Ostrali, Tasmania, saha Ostrali Barat.[28] Dhaérah punika kalebet tlatah ingkang kathah curah udanipun.[28] Wonten ing wana eukaliptus ingkang teles punika kathah wit eukaliptus ingkang nginggilipun ngantos pitung puluh méter.[28]

Wana eukaliptus garing[besut | besut sumber]

Gendéra Ostrali, nagara konservasi koala

Wana jinis punika dados wana eukaliptus ingkang paling umum.[28] Wana eukaliptus garing punika kathah kapanggih wonten ing tlatah pasisir saking Tanjung York ngantos Tasmania saha Ostrali Selatan.[28] Wana punika ugi wonten ing Ostrali Barat.[28] Limrahipun wonten wana punika kathah semak tuwuh ngrembaka.[28] Wit semak punika kados ta wit kasuarina, akasia, banksia saha kalistemon.[28] Nalika sajeroning sedasa taun wonten kobongan ingkang cacahipun langkung saking satunggal, pramila semak punika lajeng pejah saha dipungantosaken suket-suketan.[28]

Mallee[besut | besut sumber]

Mallee punika kalebet jinis wana ingkang dipuntuwuhi wit-wit eukaliptus ingkang cendhak.[28] Wit-wit eukaliptus punika gadhah pang-pang ingkang kathah.[28] Limrahipun wit punika asring sipunsumerepi wonten ing caketipun padhang pasir.[28]

Wit omah[besut | besut sumber]

Omah saben koala punika wujud wit-witan.[8] Limrahipun dipunwastani wit omah.[8] Koala-koala punika manggén wonten wit-wit kanthi tumata.[8] Saben wit saged dipunanggé koala ingkang cacahipun langkung saking satunggal.[8] Kajawi nalika nembé nglairaken utawi ngandhut, koala boten pindhah-pidhah wonten ing panggénan koala sanès wonten satunggal kalompokipun.[8] Ukuran saha wiyaripun antawis wit satunggal kaliyan satunggalipun gumantung faktor habitat, seks, yuswa saha sosial sajeroning populasi koala.[8]

Ing Indonésia[besut | besut sumber]

Eucalyptus punika salah satunggaling tuwuhan ingkang dipuntanem kanggé Alas Tetandurn Industri (HTI) amargi sipatipun eukaliptus ingkang gampil kanggé adhaptasi saha ginanipun ingkang kathah sanget.[33] Eukaliptus Pelita punika salah satunggaling spesiés éndemik Indonésia ingkang tuwuh wonten ing Papua wonten ing panggénan ingkang nginggilipun ngantos sandhuwuripun 800 m dpl kanthi curah udan 900 mm-2.100 mm/taun saha iklim garing.[33]

Cap driji[besut | besut sumber]

Lukisan koala, koala gadhah cap driji kanggé mènèk wit

Koala punika gadhah cap driji utawi manawi wonten ing basa Indonésia dipunwastani sidik jari ingkang wujudipun mirib kaliyan cap driji manungsa.[9] Cap driji koala punika wujudipun bènten kaliyan kéwan sanèsipun, bentukipun ugi langkung unik.[9] Punika amargi koala ngalami évolusi ingkang kapisah.[9] Wonten ing pohon evolusi kauripan, primata saha koala punika kapisah kirang langkung 70 taun kang kapungkur.[9] Èvolusi kéwan ingkang gadhah kanthong punika nedahaken manawi namung koala ingkang gadhah cap driji ing pucuking drijinipun.[9] Sampun pinten-pinten abad para ahli anatomi punika neliti ginanipun cap driji wonten ing kéwan koala.[9] Tim anatomi saking Universitas Adelaide, Ostrali punika ingkang nemokaken cap driji koala nalika taun 1996.[9] Tim punika nedahaken manawi cap driji koala punika ginanipun kanggé mendhet ron-ronan.[9] Koala punika pados pakanan saking wit-witan eukaliptus ngantos pang-pang ingkang alit saha ron-ronan.[9] limrahipun koala punika mendhet kanthi ngurut sadhompol ron lajeng dipunpangan.[9] Miturut obsérvasi punika para paneliti nedahaken bilih cap driji punika dipunsebabaken amargi adhaptasi prosés nglempakaken panganan.[9] Supados ron saged nèmpèl wonten ing tangan dipunbetahaken cap driji wonten ing drijinipun koala.[9] Amargi cap driji punika njalari tekanan ingkang statis.[9] Kajawi punika cap driji koala ugi mirib kaliyan cap driji manungsa.[9] Kanthi ngginakaken mikroskop èléktron, lapisan épidermis wonten ing pucuking driji koala punika mirib kaliyan cap drijinipun manungsa.[34] Nalika dipunpirsani ngginakaken mikroskop èléktronik cap driji koala saha manungsa angél dipunbéntenaken.[35] Cap driji punika wonten amargi adhaptasi biomekanik kanggé nyekel barang.[36] Punika njalari wontenipun prabawa mékanik ing kulit ingkang ginanipun kanggé ngontrol obahan saha tekanan statis.[36] Koala punika gadhah driji ingkang cacahipun gangsal kalebet jempol ingkang cacahipun kalih.[37] Punika ginanipun supados saged nyekel sabarang kanthi langkung saé.[37]

Langka[besut | besut sumber]

Koala punika kalebet pratélan salah satunggaling kéwan ingkang langka.[38] Koala kalebet spésies ingkang dipunlindungi kaliyan Konservasi Spesies Terancam UU 1995 (TSC UU).[38] Punika amargi cacahipun koala saben taun sangsaya kirang antawisipun 50 ngantos 75%.[38] Kajawi punika koala punika kalebet kéwan ingkang angél dipungulawentah saha dipunkembangaken.[38] Kajawi punika kathah sanget bebaya ingkang saged nganggu gesangipun koala.[38]

Koala punika membatahaken panggènan ingkang wiyar supados saged gesang, obah, saha mangan.[39] Kajawi punika gesangipun koala ugi gumantung kaliyan koala sanèsipun.[39] Sasampunipun koala pejah, mbetahaken wekdal kirang langkung satunggal taun supados koala sanès purung manggén wonten ing panggénan koala ingkang sampun pejah.[39] Punika amargi ngentosi gandanipun koala ingkang naté manggén wonten ing panggénan punika ical.[39] Koala nelasaken wekdal gesangipun wonten ing wit-wit kayu pethak utawi eukaliptus kanggé mangan saha tilem.[39] Sapunika wonten ugi habitat koala ingkang dipun-ginakaken kanggé tetanèn.[39] Punika sangsaya ndamel koala Ostrali langkung rikat cures.[39]

Cacahipun koala ingkang urip alasan wonten ing Ostrali punika antawisipun 2000 ngantos 8000 koala.[21] Populasi koala punika mandhap 90% sajeroning sedasa taun.[21] Punika amargi kathah habitat alami koala dipunrisak saha dipun-ginakaken kanggé yasan-yasan saha tetanèn.[21] Wonten ing Ostrali wonten badan ingkang mirunggan neliti kéwan koala, tuladhanipun inggih punika Pusat Penelitian Koala Queensland Tengah.[40] Kajawi punika wonten ugi ingkang dipunwastani Lone Line Sanctuary.[41] Panggénan punika kalebet panggénan ingkang njagi saha nglindungi koala ingkang sepisanan saha paling ageng sadonya.[41] Wonten ing papan panggénan ingkang konservatif punika wonten koala ingkang cacahipun langkung saking 130 koala.[41] Koala punika kalebet salah satunggaling kéwan ingkang dipunlindungi.[11] Wonten ing nagara Ostrali, koala boten pareng dipuningoni amargi wonten ukuman saking nagara.[11] Wonten ing Ostrali, sinten ingkang ngingoni koala bakal pikantuk ukuman kunjara.[11] Tim panaliti nedahaken manawi koala boten dipunlindungi koala saged cures kanthi wektu 30 taun ingkang badhé dhateng.[42]

Ingkang njalari langka[besut | besut sumber]

Koala punika manggèn wonten ing salah satunggaling panggènan kanthi kalompok sosial.[21] Kajawi njagi badanipun piyambak, koala ugi njagi papan panggénan ingkang dipunpanggeni satunggal kalompok punika.[21] Koala punika ugi dipunwastani kéwan ingkang teritorial.[21] Koala limrahipun pejah amargi lelara saha dipunbeléh kanggé dipunpendhet wulunipun.[21] Kajawi punika koala ugi pejah amargi wana ingkang kobongan.[21] Sapunika koala namung gesang wonten ing wana eukaliptus ingkang manggén ing Ostrali.[21] Koala punika satwa nasional saha satwa kas Ostrali.[43] Populasi koala punika mudhun antawisipun 80 persèn.[43] Faktor-faktor sanès ingkang njalari koala punika kirang cacahipun inggih punika tata kutha ingkang dipunowahi, polusi motor, pertambangan, banjir, wana ingkang dipuntegor, predator ingkang wujud segawon.[43] Koala ugi kénging lelara chlamydia.[44] Lelara punika ndadosaken koala boten saged reprodhuksi saha gadhah katurunan.[44] Wonten ugi lelara sanèsipun inggih punika lelara inféksi saha kanker.[44] Koala boten saged urip manawi suhunipun panas saha garing saéngga koala gampil stress saha dehidrasi.[44] Suhu ingkang panas njalari kalembaban ron eukaliptus kirang saéngga koala radi angèl pikantuk toya.[44] Kajawi segawon, manungsa ugi dados predhator kanggé koala.[45] Awit manungsa asring nyekel koala dados kéwan ingon-ingon utawi dipunpendhet wulunipun.[45] Manawi suhunipun sampun langkung saking 37 drajat celsius, ndadosaken koala kirang saé anggénipun gesang.[44] Nalika pertemuan Perserikatan Bangsa Bangsa ingkang ngrembug babagan iklim dipuntedahaken ugi manawi owahing iklim punika saged mbebayani tumrap spesiés penguin emperor ngantos koala Ostrali.[46] Koala ingkang wonten ing Ostrali punika ugi kathah ingkang cures amarga strèss.[47] Koala ingkang stress punika amargi cara ngingoni koala ingkang lepat, kejawi punika koala asring foto-foto kaliyan para wisatawan.[48] Kaanan mangsa kang garing ugi gadhah prabawa kaliyan gizi koala, amargi ron ekaliptus ingkang sangsaya suda nutrisinipun.[49] Gizi ingkang kirang ugi njalari pejahipun koala.[49]

Konsérvasi Koala[besut | besut sumber]

Peta ingkang nedahaken payebaran koala

Pakar ékologi Universitas Queensland Clive McAlpine nedahaken supaya koala boten cures caranipun inggih punika nglebetaken koala dados spesiés ingkang saged cures.[50] Cara punika dados cara ingkang sepisanan kanggé upaya nglindungi saha njagi habitat koala supados boten cures.[50] Sasampunipun punika koala lajeng dipunlebetaken wonten ing papan panggènan konsérvasi koala.[50] Kajawi punika ugi saged dipunwontenaken panaliten ngenani babagan lelara chlamydia.[50] Kajawi punika wonten ugi Pulo Island.[51] Pulo punika saged kapanggih kirang langkung 90 menit saking Melbourne.[51] Pulo punika misuwur lumantar Parade Penguin saha Pusat Konservasi Koala.[51] Pusat konservasi koala punika dipundamel dados panggénan ingkang resik saéngga wonten paugeran-paugeran ingkang trawaca tumrap para tiyang ingkang mlebet.[52] Kajawi punika wonten Pusat Konsérvasi Koala ing Pulo Philip para wisatawan saged mirsani langsung para koala ingkang nembé turu saha mangan.[53] wonten ugi sajarah koala.[53] Para Wisatawan ugi saged foto sareng kaliyan golékan koala ingkang ageng saha kathah souvenir kas ingkang saged dipuntumbas.[53] Kajawi punika wonten ugi Koala Sanctuary ingkang ugi dados badan konsérvasi koala saha satwa alasan sanèsipun.[46] Koala Sanctuary ugi ndamel penemuan konservasi indah saha nembé madosi vaksin kanggé lelara Chlamydia ingkang limrahipun nyerang koala.[46]

Lone Pine[besut | besut sumber]

Lone Pine Koala Sanctuary punika dipunyasa nalika taun 1927.[54] Panggènan punika kalebet papan panggénan kanggé nengkaraken koala, kéwan kas Ostrali.[54] Kawiwitan saking koala ingkang cacahipun namung kalih.[54] Koala punika anami "Jack" saha "Jill".[54] Sasampunipun 67 taun Lone Pine lajeng dados cagar alam koala ingkang paling ageng wonten ing donya.[54] Ing panggènan punika wonten langkung sakin 130 koala ingkang dipuntengkaraken.[54] Kajawi punika wonten ugi satwa asli Ostrali kados ta kangguru, manuk emu, wombat, saha sanès-sanèsipun.[54] Sapunika langkung saking 80 species ingkang gesang kanthi aman wonten ing panggénan ingkang konsérvatif punika.[54] Lone Line saged dipupanggihi kinten-kinten satunggal jam saking Papan Anggegana Brisbane, ibu kutha Praja Queensland, Ostrali.[33] Kajawi punika saged ugi kapanggih kanthi wekdal 30 menit saking punjer kutha manawi nganggé piranti transportasi wujud bus.[33] Manawi ngginkakaken taksi béayanipun kirang langkung $A25 saking punjer kutha.[33]

Wisata[besut | besut sumber]

Koala kanthi joey ing kanthongipun, koala punika manggén wonten ing Hamilton Island, Ostrali

Lone Pine kalebet salah satunggaling panggénan wisata nalika wisata wonten ing Brisbane, Australia.[54] Kajawi misuwur kebon binatang punika ugi dados cagar alam koala ingkang sepisanan saha ingkang paling ageng wonten ing donya.[54] Wonten ing Lone Pine bakal kapanggih kaanan ingkang taksih alami utawi natural.[54] Pramila Lone Pine punika misuwur ugi amarga kahananipun ingkang taksih alami.[54] Kajawi punika kahananipun adhem amargi kathah wit eukaliptus padha tuwuh ngrembaka.[54] Wit punika dados pakanan pokok kanggé koala.[54] Limrahipun nalika wisata wonten ing panggénan punika para wisatawan saged mirsani kawontenan alam ingkang adhem punika kaliyan mlampah.[54] Kajawi punika para wisatawan ugi saged mirsani kéwan-kéwan ingkang nmung gesang wonten ing Australia.[54] Para wisatawan ugi saged foto-foto kaliyan kéwan-kéwan punika.[54] Lone Pine punika dipundamel kaliyan tiyang ingkang namanipun Claude Reid.[54] Wonten ing taman ingkang temanipun hi-tech, Lone Pine ugi njagi saha nglindungi koala saha kéwan-kéwan kas sanèsipun.[54] Punika tujuwanipun supaya koala ugi para wisatawan tansah remen manggén wonten ing mriki.[54] Sekedhik ingkang mangertos bilih sejatinipun nama Lone Pine punika saking nama wit cemara ingkang tuwuh wonten ing sacedhaking toko cinderamata.[54] Wit cemara Hoop punika dipuntanem kaliyan wiyang ingkang namanipun Daniel Clarkson nalika taun 1865, nalika Lone Pine taksih dados kebon kapuk.[54] Sanajan dipunsamber petir nalika taun 1975, nanging wit punika taksih gesang sasampunipun dipunrimati.[54] Wonten ing panggénan punika dipuntengkraken koala wiwit saking koala alit ngantos diwasa.[33] Koala dipunrimati miturut yuswanipun koala.[33] Koala-koala punika dipunpanggenaken wonten ing kandhang ingkang wonten wit eukaliptus wonten ing kandhang manika.[33] Wit manika dados panganan koala.[33] Miturut Mathew Doherty, Koordinator Pemasaran Lone Pine Koala Sanctuary, nedahaken bilih pang-pang eukaliptus punika dipun-gantos saben dintenipun.[33] Guinness World Records nyathet bilih panggénan punika naté gadhah koala ingkang paling sepuh ing donya.[33] Koala punika anami Sarah.[33] Koala ingkang paling sepuh punika pejah nalika taun 2001 nalika umuripun 23 taun.[33] Manawi dipunkonversi kaliyan yuswanipun manungsa punika kirang langkung 161 taun.[33] Kangge narik kawigaten para pandhudhuk dipunwontenaken kontès saben dinten antawisipun jam 10.00-15.30 wekdal ing panggénan punika.[33] Kontes punika nampilaken satwa-satwa kados ta wonten ing Taman Safari Indonésia Cisarua, Jawa Barat.[33] Kajawi punika wonten ugi kontès Bird of Prey Flight Show & Photos kirang langkung tigang dasa menit.[33] Kontes punika nampilaken atraksi manuk garudha saha manuk hantu ingkang mabur wonten ing sanginggilipun para panonton saha mangan pangananipun saking asta pelatih.[33] Wonten ugi Sheep Dog Show, ingkang meragakaken para tani ingkang manggén wonten ing tlatah pedalaman Ostrali angon menda-mendanipun kanthi dipunbiyantu segawon-segawon.[33] Lone Pine Koala Sanctuary ugi nyediakaken fasilitas kanggé foto kaliyan koala.[33] Asilipun dipuncithak kanthi wujud tanggalan saha kertu pos.[33] Kajawi punika foto punika kapajang wonten ing internet kirang langkung 60 dinten.[33] Koala ugi saged kapanggih wonten ing kebon binatang ingkang manggén wonten ing kutha Sydney.[55]

Panaliten[besut | besut sumber]

Wonten ing taman Taman Victoria’s Great Otway National dipunbikak program kanggé naliti koala.[56] Panaliten punika gadhah tujuwan nglestantunaken habitat koala, mliginipun kanggé mangerteni akibat ingkang dipunsebabaken owahing iklim tumrap populasi saha tindak tandukipun koala.[56] Ekspedisi dipuntindakaken kirang langkung sedasa dinten wonten ing kutha Apollo Bay.[34] Para panaliti saged kerjasama kaliyan para sarjana ingkang trampil saha gadhah pangalaman ingkang langkung wonten ing babagan punika.[56] Kajawi punika para panaliti ugi saged ngemataken habitat kéwan nalika wayah bengi lumantar radhio saha saged ngukur wit.[56] Kanggé wisata punika dipunbetahaken béaya USD3115 utawi kirang langkung Rp26 yuta.[56] Béaya punika kalebet akomodasi saha dhahar wonten ing lokasi.[56]

Kéwan arboreal[besut | besut sumber]

Koala punika kalebet kéwan arboreal.[22] Arboreal tegesipun urip wonten ing wit.[22] Koala punika urip, mangan, turu wonten ing wit eukaliptus.[22] Koala ingkang jaler gadhah pérangan awak ingkang saged njalari ganda.[22] Koala jaler lajeng nggosok-gosokaken jajanipun wonten ing wit ingkang dipunpanggeni.[22] Punika ancasipun kanggé mratandhani supados koala sanès mangertosi bilih wit punika dados panggénan ingkang dipunkuwaosi.[22]

Nggayemi[besut | besut sumber]

Kéwan ingkang mamah biak, kados ta sapi misuwur gadhah madharan sekawan.[57] Nalika mangan, panganan mlebet wonten ing salah satunggaling pérangan madharan saha dipunmuntahaken malih wonten ing tutuk.[57] Sasampunipun punika nembé dipunpangan malih saha mlebet wonten ing pérangan madharan sanèsipun saha dipunserep kaliyan usus alus.[57] Sasampunipun punika lajeng dipunbuwang kanthi dipundalaken saking awak.[57] Profesor ingkang nyerat buku kanthi irah-irahan Mammalian Herbivore Stomach: Comparative Anatomy, Function and Evolution nedahaken manawi koala ugi gadhah tindak tanduk ingkang kados punika.[58] Nanging namung nalika wonten ing kaanan ingkang tinamtu kados ta nalika pupak waja saha amargi mbetahaken langkung kathah nutrisi kanggé nyusoni.[58]

Ngedab-edabi[besut | besut sumber]

Koala punika kalebet kéwan ingkang ngeramaken.[54] Wonten babagan ingkang ngédab-édabi saking kéwan koala ingkang boten dipuntindakaken déning kéwan sanèsipun.[54]

  1. Sanajan koala punika boten kéwan ingkang saged gesang wonten toya, nanging manawi wonten ing kahahan ingkang nggegirisi saha kepepet koala punika saged ugi nglangi.[54]
  2. Koala jaler Queensland punika awratipun ngantos 9,5 kilogram déné koala wadon ngantos 7 kilogram.[54] Wonten ing Victoria, awratipun koala ngantos 14 kilogram.[54]
  3. Koala punika tilem saben dintenipun antawis 18-20 jam.[17] Wonten wana, koala gesang antawisipun 10 ngantos 12 taun, nanging koala Lone Pine ingkang dipunjagi saking mengsahipun, wonten variasi pakanan ingkang saé, saha saking iklim ingkang ékstrim owahipun saged gesang kirang langkung 12 ngantos 15 taun.[54]
  4. Koala punika saged jungkatan.[54] Punika tujuwanipun supados koala katingal tetep saé saha resik.[54] Driji ingkang nomer kalih saha tiga nyatunggil saéngga dados sapasang cakar ingkang saged dados jungkat.[54]
  5. Limrahipun wonten ing salah satunggaling wekdal koala katingal mabuk.[54] Sejatosipun, koala punika boten mabuk amargi ron eukaliptus nanging punika salah satunggaling cara koala kanggé adhaptasi tumrap kadar enersi ingkang sakedhik wonten ing ron gum utawi eukaliptus.

[54]

Gladri[besut | besut sumber]

Ugi pirsani[besut | besut sumber]

Pranala njawi[besut | besut sumber]

Cathetan suku[besut | besut sumber]

  1. a b http://www.britannica.com/EBchecked/topic/320721/koala
  2. a b c d e f g h i j k l australianfauna.com Archived 2012-02-04 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 29 Mèi 2011)
  3. giftlog.com(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  4. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad thekoala.com(dipunundhuh tanggal 3 Oktober 2011)
  5. a b c d e f savethekoala.com Archived 2009-09-13 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 29 Mèi 2011)
  6. a b [Dixon, R.M.W.; Moore, Bruce; Ramson, W. S.; Thomas, Mandy.2006.Australian Aboriginal Words in English: Their Origin and Meaning edisi 2.South Melbourne:Oxford University Press.isbn=0-19-554073-5]
  7. a b c [Leitner, Gerhard; Sieloff, Inke. 1998.Aboriginal words and concepts in Australian English.World Englishes.volume 17. kaca 153–169]
  8. a b c d e f g h i j k l m n o wildlifeextra.com(dipunundhuh tanggal 5 Oktober 2011)
  9. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z tempointeraktif.com(dipununundhuh tanggal 29 Mèi 2011)
  10. a b c d e f kids.nationalgeographic.com Archived 2011-10-01 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 3 Oktober 2011)
  11. a b c d e f g h i j k l m n o p q fakta unik koala(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  12. pocanticohills.org Archived 2012-01-19 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  13. a b c australia.com(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  14. a b c d environment.gov.au(dipunundhuh tanggal 7 Oktober 2011)
  15. a b c findarticles.com(dipunundhuh tanggal 7 Oktober 2011)
  16. [Flannery, T.F. 1994. The Future Eaters: An ecological History of the Australasian Lands and People. Sydney:Reed New Holland. kaca 86]
  17. a b c d e f teknologi.vivanews.com(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  18. sasak.net[pranala mati permanèn](dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  19. a b c [Handasyde, Kathrine Ann. 1999. The Koala: Natural History, Conservation and Management. UNSW Press. kaca 64–65. isbn:0868405442. Seri:Australian Natural History Series edisi 2]
  20. antaranews.com(dipunundhuh tanggal 29 Mèi 2011)
  21. a b c d e f g h i j k library.thinkquest.org Archived 2011-10-02 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 5 Oktober 2011)
  22. a b c d e f g h koala-bears.org Archived 2011-09-23 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 5 Oktober 2011)
  23. a b c d e pariwisata.infogue.com/ Archived 2009-11-15 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  24. a b c australiangeographic.com.au Archived 2013-12-13 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 8 Oktober 2011)
  25. publish.csiro.au(dipunundhuh tanggal 8 Oktober 2011)
  26. threatenedspecies.environment.nsw.gov.au Archived 2011-04-23 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 8 Oktober 2011)
  27. macedon-ranges-leader.whereilive.com.au Archived 2010-08-12 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 8 Oktober 2011)
  28. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa dfat.gov.au Archived 2011-09-25 at the Wayback Machine.(dipunudhuh tanggal 5 Oktober 2011)
  29. library.usu.ac.id Archived 2009-07-31 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  30. a b c d e f g h i j k indonesianforest.com Archived 2005-04-24 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  31. a b c d dephut.go.id Archived 2016-03-12 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  32. fao.org(dipunundhuh tanggal 6 Oktobet 2011)
  33. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v mediaindonesia.com Archived 2012-06-29 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  34. a b bataviase.co.id[pranala mati permanèn](dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  35. naturalscience.com(dipunundhuh tanggal 7 Oktober 2011)
  36. a b teknologi.inilah.com(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  37. a b [Martin, Roger.1984.The Encyclopedia of Mammals.New York:Facts on File.isbn= 0-87196-871-1]
  38. a b c d e environment.nsw.gov.au(dipunundhuh tanggal 5 Oktober 2011)
  39. a b c d e f g people.uwec.edu Archived 2012-10-30 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 5 Oktober 2011)
  40. cqnews.com.au(dipunundhuh tanggal 5 Oktober 2011)
  41. a b c koala.net(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  42. rnw.nl[pranala mati permanèn](dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  43. a b c id.berita.yahoo.com(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  44. a b c d e f berani.co.id Archived 2011-08-29 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  45. a b koalas.org(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  46. a b c baungcamp.com(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  47. dunia.vivanews.com Archived 2010-01-24 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  48. parliament.nsw.gov.au Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 8 Oktober 2011)
  49. a b telegraph.co.uk(dipunundhuh tanggal 8 Oktober 2011)
  50. a b c d forum.nationalgeographic.co.id[pranala mati permanèn](dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  51. a b c australiacalling.org Archived 2011-09-19 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  52. seputar-indonesia.com(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  53. a b c wisata.kompasiana.com(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  54. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah id.koala.net Archived 2009-11-13 at the Wayback Machine.(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  55. Koala bonbin Sidney(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  56. a b c d e f travel.okezone.com(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  57. a b c d koranterbaru.com(dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)
  58. a b nationalgeographic.co.id[pranala mati permanèn](dipunundhuh tanggal 6 Oktober 2011)