Temulawak: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Luru sajarah
← Besutan sadurungéBesutan sawisé →
Konten dihapus Konten ditambahkan
VisualTèks wiki
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
Bot
352.737 suntingan
→‎Morfologi: ganti isi, replaced: bentuké → dhapuré (3)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
Bot
352.737 suntingan
ganti isi, replaced: mliginé → mligi, sing → kang (16)
Larik 21: Larik 21:
[[Gambar: Curcuma, jardins du muséum 03.JPG|thumb|200px| Kembang Temulawak]]
[[Gambar: Curcuma, jardins du muséum 03.JPG|thumb|200px| Kembang Temulawak]]


'''Temu lawak''' (''Curcuma xanthorhiza'' L.) (en:''Java Turmeric'')<ref name="internet1">[http://www.bppt.go.id/index.php?option=com_content&view=article&id=741:lindungi-temulawak-indonesia&catid=56:bioteknologi-dan-farmasi Temu lawak ikon herbal Indonesia]</ref> iku tanduran usada sing kagolong sajeroning suku [[pala kapendhem]] (''temu-temuan'') ([[Zingiberaceae]]). Tanduran iki asalé saka [[Indonésia]], mliginé Pulo [[Jawa]].
'''Temu lawak''' (''Curcuma xanthorhiza'' L.) (en:''Java Turmeric'')<ref name="internet1">[http://www.bppt.go.id/index.php?option=com_content&view=article&id=741:lindungi-temulawak-indonesia&catid=56:bioteknologi-dan-farmasi Temu lawak ikon herbal Indonesia]</ref> iku tanduran usada kang kagolong sajeroning suku [[pala kapendhem]] (''temu-temuan'') ([[Zingiberaceae]]). Tanduran iki asalé saka [[Indonésia]], mligi Pulo [[Jawa]].


Ing Jawa, tanduran iki diarani '''temulawak''', ing [[Sunda]] diarani '''koneng gedhé''', déné ing [[Madura]] diarani '''temu labak'''.
Ing Jawa, tanduran iki diarani '''temulawak''', ing [[Sunda]] diarani '''koneng gedhé''', déné ing [[Madura]] diarani '''temu labak'''.
Larik 29: Larik 29:
== Morfologi ==
== Morfologi ==


Temulawak kalebu tanduran Terne sing duwé gagang semu dhapuran, habitusé bisa nganti 2-2,5 mèter, saben dhapuran ana 3-9 anakan lan saben tanduran duwé 2-9 ron.<ref name="internet2">[http://diperta.jabarprov.go.id/index.php/subMenu/1090 Budidaya Temulawak]</ref>
Temulawak kalebu tanduran Terne kang duwé gagang semu dhapuran, habitusé bisa nganti 2-2,5 mèter, saben dhapuran ana 3-9 anakan lan saben tanduran duwé 2-9 ron.<ref name="internet2">[http://diperta.jabarprov.go.id/index.php/subMenu/1090 Budidaya Temulawak]</ref>


* Oyod
* Oyod
Larik 37: Larik 37:
* Gagang
* Gagang


Temulawak kalebu jinis tanduran hèrba sing gagangé semu lan dhuwuré bisa nganti 2-2,5 mèter, wernané [[ijo]] utawa coklat peteng.<ref name="internet3"/> Godhongé padha nutupi nganti kawangun gagang.<ref name="internet3"/> Temulawak bisa urip apik ing tlatah dhataran cendhèk nganti dhuwur 750 mèter sadhuwuré lumah segara.<ref name="internet3"/>
Temulawak kalebu jinis tanduran hèrba kang gagangé semu lan dhuwuré bisa nganti 2-2,5 mèter, wernané [[ijo]] utawa coklat peteng.<ref name="internet3"/> Godhongé padha nutupi nganti kawangun gagang.<ref name="internet3"/> Temulawak bisa urip apik ing tlatah dhataran cendhèk nganti dhuwur 750 mèter sadhuwuré lumah segara.<ref name="internet3"/>


* Godhong
* Godhong


Saben gagang duwé [[godhong]] sing cacahé 2-9 kanthi wujud bunder ndawa kaya godhong [[gedhang]], wernané ijo utawa coklat rada [[ungu]], dawané 31–84&nbsp;cm lan ambané 10–18&nbsp;cm.<ref name="internet3"/>
Saben gagang duwé [[godhong]] kang cacahé 2-9 kanthi wujud bunder ndawa kaya godhong [[gedhang]], wernané ijo utawa coklat rada [[ungu]], dawané 31–84&nbsp;cm lan ambané 10–18&nbsp;cm.<ref name="internet3"/>


* Kembang
* Kembang


Temulawak duwé [[kembang]] sing dhapuré nggrombol, cendhak lan amba, wernané [[putih]] utawa kuning tuwa lan bongkot kembangé wernané ungu.<ref name="internet3"/> Kembang majemuk dhapuré ''bulir'', bunder dawa, dawané 9–23&nbsp;cm, ambané 4–6&nbsp;cm. Kembang thukul kanthi cara giliran saka kantong-kantong godhong pengayom sing gedhé lan manéka warna ukurané uga wernané.<ref name="internet3"/> Mahkota kembang wernané abang, dhapuré [[tabung]] (silinder) kanthi dawa 4,5&nbsp;cm, mekrok ing wayah ésuk lan alum nalika soré.<ref name="internet3"/>
Temulawak duwé [[kembang]] kang dhapuré nggrombol, cendhak lan amba, wernané [[putih]] utawa kuning tuwa lan bongkot kembangé wernané ungu.<ref name="internet3"/> Kembang majemuk dhapuré ''bulir'', bunder dawa, dawané 9–23&nbsp;cm, ambané 4–6&nbsp;cm. Kembang thukul kanthi cara giliran saka kantong-kantong godhong pengayom kang gedhé lan manéka warna ukurané uga wernané.<ref name="internet3"/> Mahkota kembang wernané abang, dhapuré [[tabung]] (silinder) kanthi dawa 4,5&nbsp;cm, mekrok ing wayah ésuk lan alum nalika soré.<ref name="internet3"/>


== Fisiologi ==
== Fisiologi ==


Temulawak wis dimangertèni ngandhut senyawa kimia sing duwé aktivitas fisiologis, ya iku kurkuminoid lan [[lenga atsiri]].<ref name="internet3"/> Kurkuminoid mènèhi warna [[kuning]] ing rimpang kang sipaté anti-[[baktèri]], anti-[[kanker]], anti-[[tumor]], lan anti-radang, ngandhut anti-oksidan lan hypokolèsteromik.<ref name="internet3"/> Déné lenga atsiri duwé rasa lan ambu sing khas. Isi lenga atsiri ing rimpang temulawak 3-12%.<ref name="internet3"/>
Temulawak wis dimangertèni ngandhut senyawa kimia kang duwé aktivitas fisiologis, ya iku kurkuminoid lan [[lenga atsiri]].<ref name="internet3"/> Kurkuminoid mènèhi warna [[kuning]] ing rimpang kang sipaté anti-[[baktèri]], anti-[[kanker]], anti-[[tumor]], lan anti-radang, ngandhut anti-oksidan lan hypokolèsteromik.<ref name="internet3"/> Déné lenga atsiri duwé rasa lan ambu kang khas. Isi lenga atsiri ing rimpang temulawak 3-12%.<ref name="internet3"/>


Miturut éksplorasi, rimpang temulawak ngandhut akèh zat kimiawi sing mènèhi èfèk positif kanggo [[organ]] manungsa kaya ta [[empedhu]], [[ati]], lan [[pankréas]].<ref name="internet3"/> Prabawané kanggo empedu ya iku bisa nyegah kawanguné [[watu]] lan kolesistisis.<ref name="internet3"/> Ing ati, zat temulawak ngrangsang [[sèl]] ati nggawé empedhu, nyegah [[hépatitis]], lan lara ati, ngéwangi ngudhunaké kadar SGOT lan SGPT uga kanggo anti-hépatotoksik.<ref name="internet3"/> Kajaba iku, temulawak uga bisa ngrangsang fungsi penkréas, nambah seléra mangan, ngrangsang mlakuné sistem [[hormon]] métabolisme lan fisiologi awak.<ref name="internet3"/>
Miturut éksplorasi, rimpang temulawak ngandhut akèh zat kimiawi kang mènèhi èfèk positif kanggo [[organ]] manungsa kaya ta [[empedhu]], [[ati]], lan [[pankréas]].<ref name="internet3"/> Prabawané kanggo empedu ya iku bisa nyegah kawanguné [[watu]] lan kolesistisis.<ref name="internet3"/> Ing ati, zat temulawak ngrangsang [[sèl]] ati nggawé empedhu, nyegah [[hépatitis]], lan lara ati, ngéwangi ngudhunaké kadar SGOT lan SGPT uga kanggo anti-hépatotoksik.<ref name="internet3"/> Kajaba iku, temulawak uga bisa ngrangsang fungsi penkréas, nambah seléra mangan, ngrangsang mlakuné sistem [[hormon]] métabolisme lan fisiologi awak.<ref name="internet3"/>


== Komponèn Rimpang Temulawak ==
== Komponèn Rimpang Temulawak ==
Larik 70: Larik 70:
== Khasiat ==
== Khasiat ==


Temulawak wis kawentar dadi tanduran sing nggawé [[jamu]] lan tamba manéka warna lelara. Temulawak duwé khasiat laktagoga, kolagoga, anti-inflamasi(anti radang), tonikum lan diuretik (ngluruhaké uyuh). Lenga atsiri temulawak uga duwé khasiat fungistatik ing akèh jinis [[jamur]] lan bakteriostatik ing mikroba ''[[Staphyllococcus sp.]]'' dan ''[[Salmonella sp.]]''
Temulawak wis kawentar dadi tanduran kang nggawé [[jamu]] lan tamba manéka warna lelara. Temulawak duwé khasiat laktagoga, kolagoga, anti-inflamasi(anti radang), tonikum lan diuretik (ngluruhaké uyuh). Lenga atsiri temulawak uga duwé khasiat fungistatik ing akèh jinis [[jamur]] lan bakteriostatik ing mikroba ''[[Staphyllococcus sp.]]'' dan ''[[Salmonella sp.]]''


* Ngudhunaké kolesterol
* Ngudhunaké kolesterol


Kontèn kolagoga saka temulawak duwé mupangat kanggo ngundhakaké prodhuksi lan sèrèksi empedu sing kerjané kolekinetik lan koleretik, diéwangi kanthi ''kerja kolekinetik'' dilakokaké déning ''fraksi kurkuminoid'', déné ''kerja kolerotik'' dilakokaké déning komponèn saka fraksi [[lenga atsiri]]. Kasilé kanthi ngundhakaké prodhuksi cuwèran empedu, mula partikel padhet ing kandhung empedu bisa kélong. Kahanan iki ngelongi kolik empedu, weteng kembung amarga gangguan métabolisme [[lemak]] lan ngudhunaké kadhar [[kolèsterol]] getih sing dhuwur.<ref name="internet4">[http://temulawak.org/sifat-dan-kandungan-kimia-temulawak/ Sifat dan Khasiat]</ref>
Kontèn kolagoga saka temulawak duwé mupangat kanggo ngundhakaké prodhuksi lan sèrèksi empedu kang kerjané kolekinetik lan koleretik, diéwangi kanthi ''kerja kolekinetik'' dilakokaké déning ''fraksi kurkuminoid'', déné ''kerja kolerotik'' dilakokaké déning komponèn saka fraksi [[lenga atsiri]]. Kasilé kanthi ngundhakaké prodhuksi cuwèran empedu, mula partikel padhet ing kandhung empedu bisa kélong. Kahanan iki ngelongi kolik empedu, weteng kembung amarga gangguan métabolisme [[lemak]] lan ngudhunaké kadhar [[kolèsterol]] getih kang dhuwur.<ref name="internet4">[http://temulawak.org/sifat-dan-kandungan-kimia-temulawak/ Sifat dan Khasiat]</ref>


* Kanggo kasarasan untu
* Kanggo kasarasan untu


Anthorrhizol sing kaandhut ing rimpang temulawak apik banget kanggo antimikroba lan antibaktéri. Temulawak bisa minangka bètèng pertahanan [[untu]]. Baktèri-baktèri kaya ta ''streptococcus'', ''actinomyces viscocus'' lan ''porphyromonas gingivalis'' sing gawé kroposé untu bisa dipatèni nganggo ekstrak temulawak.<ref name="internet5">[http://iklanpos.co.id/?p=4838 Manfaat Temulawak untuk Keséhatan]</ref>
Anthorrhizol kang kaandhut ing rimpang temulawak apik banget kanggo antimikroba lan antibaktéri. Temulawak bisa minangka bètèng pertahanan [[untu]]. Baktèri-baktèri kaya ta ''streptococcus'', ''actinomyces viscocus'' lan ''porphyromonas gingivalis'' kang gawé kroposé untu bisa dipatèni nganggo ekstrak temulawak.<ref name="internet5">[http://iklanpos.co.id/?p=4838 Manfaat Temulawak untuk Keséhatan]</ref>


* Nyegah lara ''Osteoarthtritis''
* Nyegah lara ''Osteoarthtritis''
Osteoarthtritis ya iku saya tipisé [[sendi]] amarga mudhuné aji glukosamin dan kandroitin ing balung enom sing bisa njalaraké radang sendi. Lara iki padatan nyerang wong sing wis tuwa (lansia). Temulawak bisa nyegah radang sendi amarga duwé èfèk anti inflamasi.<ref name="internet5"/>
Osteoarthtritis ya iku saya tipisé [[sendi]] amarga mudhuné aji glukosamin dan kandroitin ing balung enom kang bisa njalaraké radang sendi. Lara iki padatan nyerang wong kang wis tuwa (lansia). Temulawak bisa nyegah radang sendi amarga duwé èfèk anti inflamasi.<ref name="internet5"/>


* Kanggo kulit
* Kanggo kulit

Révisi kala 8 Maret 2018 10.31

Temulawak
Temulawak
Klasifikasi ngèlmiah
Karajan: Plantae
Dhivisi: Magnoliophyta
Subdhivisi: Angiospermae
Klas: Monocotyledonae
Ordho: Zingiberales
Famili: Zingiberaceae
Génus: Curcuma
Spésies: Curcuma xanthorrhiza ROXB.
Jeneng binomial
Curcuma xanthorrhiza
L.
Godhong Temulawak
Kembang Temulawak

Temu lawak (Curcuma xanthorhiza L.) (en:Java Turmeric)[1] iku tanduran usada kang kagolong sajeroning suku pala kapendhem (temu-temuan) (Zingiberaceae). Tanduran iki asalé saka Indonésia, mligi Pulo Jawa.

Ing Jawa, tanduran iki diarani temulawak, ing Sunda diarani koneng gedhé, déné ing Madura diarani temu labak.

Tanduran temu lawak bisa tuwuh dhuwuré nganti 2 m, duwé kembang awarna kuning. Oyod temulawak (rimpang) asring digunakaké minangka bahan usada tradhisional.

Morfologi

Temulawak kalebu tanduran Terne kang duwé gagang semu dhapuran, habitusé bisa nganti 2-2,5 mèter, saben dhapuran ana 3-9 anakan lan saben tanduran duwé 2-9 ron.[2]

  • Oyod

Oyod temulawak kang padatan diarani rimpang kawangun kanthi sampurna lan pangé kuat, wernané ijo peteng. Rimpang induk bisa duwé 3-4 rimpang.[3] Werna kulit rimpang coklat rada abang utawa kuning tuwa, déné warna dagingé oranye tuwa utawa kuning.[3] Rimpang temulawak kawangun ing jero lemah, jeroné udakara 16 cm. Padatan, saben dhapuran duwé 6 rimpang tuwa lan 5 rimpang enom.[3] Khasiat rimpang temulawak ya iku kanggo antiradang, nambah prodhuksi ASI, anti racun empedhu, ngudhunaké kolésterol, diurètik, tonikum, lan ngilangaké nyeri ing sendhi.[3]

  • Gagang

Temulawak kalebu jinis tanduran hèrba kang gagangé semu lan dhuwuré bisa nganti 2-2,5 mèter, wernané ijo utawa coklat peteng.[3] Godhongé padha nutupi nganti kawangun gagang.[3] Temulawak bisa urip apik ing tlatah dhataran cendhèk nganti dhuwur 750 mèter sadhuwuré lumah segara.[3]

  • Godhong

Saben gagang duwé godhong kang cacahé 2-9 kanthi wujud bunder ndawa kaya godhong gedhang, wernané ijo utawa coklat rada ungu, dawané 31–84 cm lan ambané 10–18 cm.[3]

  • Kembang

Temulawak duwé kembang kang dhapuré nggrombol, cendhak lan amba, wernané putih utawa kuning tuwa lan bongkot kembangé wernané ungu.[3] Kembang majemuk dhapuré bulir, bunder dawa, dawané 9–23 cm, ambané 4–6 cm. Kembang thukul kanthi cara giliran saka kantong-kantong godhong pengayom kang gedhé lan manéka warna ukurané uga wernané.[3] Mahkota kembang wernané abang, dhapuré tabung (silinder) kanthi dawa 4,5 cm, mekrok ing wayah ésuk lan alum nalika soré.[3]

Fisiologi

Temulawak wis dimangertèni ngandhut senyawa kimia kang duwé aktivitas fisiologis, ya iku kurkuminoid lan lenga atsiri.[3] Kurkuminoid mènèhi warna kuning ing rimpang kang sipaté anti-baktèri, anti-kanker, anti-tumor, lan anti-radang, ngandhut anti-oksidan lan hypokolèsteromik.[3] Déné lenga atsiri duwé rasa lan ambu kang khas. Isi lenga atsiri ing rimpang temulawak 3-12%.[3]

Miturut éksplorasi, rimpang temulawak ngandhut akèh zat kimiawi kang mènèhi èfèk positif kanggo organ manungsa kaya ta empedhu, ati, lan pankréas.[3] Prabawané kanggo empedu ya iku bisa nyegah kawanguné watu lan kolesistisis.[3] Ing ati, zat temulawak ngrangsang sèl ati nggawé empedhu, nyegah hépatitis, lan lara ati, ngéwangi ngudhunaké kadar SGOT lan SGPT uga kanggo anti-hépatotoksik.[3] Kajaba iku, temulawak uga bisa ngrangsang fungsi penkréas, nambah seléra mangan, ngrangsang mlakuné sistem hormon métabolisme lan fisiologi awak.[3]

Komponèn Rimpang Temulawak

  • Pati 48.18%-59.64%-mbantu prosès metabolisma lan fisiologi organ awak.[3]
  • Protin 29.00%-30.00%[3]
  • Abu 5.26%-7.07% [3]
  • Serat 2.58%-4.83%-sipaté tonik [3]
  • Kurkumin 1.60%-2.20%-nglancaraké prosès pencernaan ing badan [3]
  • Minyak asiri 6.00%-10.00%-ngundhakaké fungsi ginjel [3]
  • Phelandren-nglancaraké prosès ngetokaké toksik ing sajeroné awak léwat banyu uyuh [3]
  • Kamfer [3]
  • Turmerol-mbantu prosès metabolisme [3]
  • Borneol-mbalèkaké kasarasan awak amarga lara [3]
  • Sineal [3]
  • Xanthorrhizol [3]

Khasiat

Temulawak wis kawentar dadi tanduran kang nggawé jamu lan tamba manéka warna lelara. Temulawak duwé khasiat laktagoga, kolagoga, anti-inflamasi(anti radang), tonikum lan diuretik (ngluruhaké uyuh). Lenga atsiri temulawak uga duwé khasiat fungistatik ing akèh jinis jamur lan bakteriostatik ing mikroba Staphyllococcus sp. dan Salmonella sp.

  • Ngudhunaké kolesterol

Kontèn kolagoga saka temulawak duwé mupangat kanggo ngundhakaké prodhuksi lan sèrèksi empedu kang kerjané kolekinetik lan koleretik, diéwangi kanthi kerja kolekinetik dilakokaké déning fraksi kurkuminoid, déné kerja kolerotik dilakokaké déning komponèn saka fraksi lenga atsiri. Kasilé kanthi ngundhakaké prodhuksi cuwèran empedu, mula partikel padhet ing kandhung empedu bisa kélong. Kahanan iki ngelongi kolik empedu, weteng kembung amarga gangguan métabolisme lemak lan ngudhunaké kadhar kolèsterol getih kang dhuwur.[4]

  • Kanggo kasarasan untu

Anthorrhizol kang kaandhut ing rimpang temulawak apik banget kanggo antimikroba lan antibaktéri. Temulawak bisa minangka bètèng pertahanan untu. Baktèri-baktèri kaya ta streptococcus, actinomyces viscocus lan porphyromonas gingivalis kang gawé kroposé untu bisa dipatèni nganggo ekstrak temulawak.[5]

  • Nyegah lara Osteoarthtritis

Osteoarthtritis ya iku saya tipisé sendi amarga mudhuné aji glukosamin dan kandroitin ing balung enom kang bisa njalaraké radang sendi. Lara iki padatan nyerang wong kang wis tuwa (lansia). Temulawak bisa nyegah radang sendi amarga duwé èfèk anti inflamasi.[5]

  • Kanggo kulit

Kandhutan lenga atsiri ing temulawak bisa ngilangaké flèk-flèk ireng ing rai lan njaga élastisitas kulit. Temulawak bisa nyegah thukulé kukul (jerawat) lan uga bisa ngresiki noda ireng ing kulit rai amarga kukul mau.[5]

  • Nyegah manéka warna lelara

Temulawak uga duwé khasiat kanggo nambani manéka warna lelara, kaya ta hépatitis, bebelen(sembelit), mèncrèt (diaré), liver, radang ginjel, maag, asma, ambeien, rematik, lan pegel linu.[5]

  • Nambah nafsu mangan

Uga delengen

Empon-empon

Cathetan suku

  1. ↑ Temu lawak ikon herbal Indonesia
  2. ↑ Budidaya Temulawak
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad Temulawak (Curcuma xanthorrhiza)
  4. ↑ Sifat dan Khasiat
  5. ↑ a b c d Manfaat Temulawak untuk Keséhatan

Pranala njaba


Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Temulawak&oldid=1436586"