Temu kunci
| Temu kunci | |
|---|---|
| Klasifikasi ngèlmiah | |
| Karajan: | Plantae |
| Dhivisi: | Magnoliophyta |
| Klas: | Liliopsida |
| Ordho: | Zingiberales |
| Famili: | Zingiberaceae |
| Génus: | Boesenbergia |
| Spésies: | B. rotunda |
| Jeneng binomial | |
| Boesenbergia rotunda (L.) Mansf. | |
Temu kunci (Boesenbergia rotunda (L.) Mansf. syn. Curcuma rotunda L., B. pandurata (Roxb.) Schlechter, Kaempferia pandurata Roxb.) iku sajinis bumbon crakèn sing rimpangé dianggo bumbu sajeroning masakan Asia Kidul-wétan. Wangun temu kunci rada béda karo empon-epon liyané amarga tuwuhé sing vertikal mangisor.
Rimpang temu kunci duwé khasiat ngatasi gangguan pencernaan. Godhongé duwé èfèk antiracun.
Ing Thailand temu iki dikenal kanthi jeneng krachai, déné pustaka Inggris nyebut minangka fingerroot utawa chinese ginger. Sajeroning basa Mandarin dikenal minangka ao chun jiang.
Pratélan
[besut | besut sumber]Terna nganti 50 cm. Rimpang kuning padhang, lonjong dawa, mawa aroma; oyod kuwat. Godhong 3 utawa 4; glagahé awarna abang, ligula kanthi 2-lekukan, ca. 5 mm; gagang godhong 7–16 cm, awangun saluran; lembar godhong ijo ing kaloro lumahing godhong awujud elips lancip, 25–50 × 7–12 cm, rata kanthi godhong sethithik ing cedhak balungan utama godhong pérangan ngisor, dhasaré bunder. Kembang majemuk terminal ing wit semu, muncul saka pérangan jero glagah, rada lungguh, 3–7 cm; seludang kembang lancip, 4–5 cm. Kembangé wangi. Kelopak kembang 1,5–2 cm, pucuké nyigar. Makutha kembang kasusun mbentuk tabung 4,5–5,5 cm; mawa cuping dawa, 1,5–2 cm. Staminodia lateral jambon pucet, ca. 1,5 cm. Labellum putih utawa jambon kanthi setrip ungu, 2,5–3,5 cm, cekung. Tangkai sari cendhak; mawa cabang loro, 1–3 mm. Ngembang Jul–Aug. 2n = 36.
Tuwuhan iki bisa tinemu ing alas ketel nganti èlevasi 1000m. Panyebaran saka Yunnan mangidul nganti Indonesia lan mangulon nganti India lan Sri Lanka; dibudidaya ing Indocina.