Vatikan: Béda antara owahan

Vatikan ya iku nagara mardika paling cilik ing donya, saka ambané wewengkon lan cacahing padunung. Vatikan iku enklave lan dikubengi kutha Roma ing Italia. Vatikan iku papan panggonané Paus lan wewengkon Takhta Suci, otoritas pusat Gréja Katulik.

Sajarah

Tlatah ing kutha Roma kang sadurungé ora ana padunungé iki (ager vaticanus) tansah dianggep keramat, malah sadurungé agama Kristen mlebu ing tlatah mau. Taun 326, gréja pisanan diwangun ing sakdhuwuré panggonan sing diperkiraaké makam Santo Pétrus. Wiwit wektu samono panggonan iki tansaya akèh dipanggoni warga.

Para Paus sajeroning peran sékulèré wiwit ngrembakaké prabawa menyang laladan-laladan saubengé lan liwat nagara-nagara Paus mréntah laladan-laladan ing ujung Italia sing suwéné punjul sèwu taun nganti tengahan abad kaping 18 nalika Italia didadèkaké siji. Wektu iku laladan nagara Paus disita déning Karajan Italia kang nembé diadegaké.

Pulitik

Vatikan iku kaukus unik, sawijining conto saka karajan kang fungsi kepala nagarané, ya iku sang Paus ora diwarisaké nanging dipilih kanggo saumur urip déning dewan Kardinal. Anggota dewan kardinal kang bisa milih ya iku kang umuré kurang saka 80 taun. Pasemon dewan kardinal kanggo milih Paus iki diarani Conclave lan dianakaké ing Kapel Sistina (Sistine Chapel basa Inggris utawa Chapella Sistina basa Italia). Tembung Conclave iki asalé saka basa Latin cum clavis kang maknané “nganggo kunci”. Maksudé para anggota Déwan kang nyekel kunci pemilihan. Tembung cum clavis iki uga duwé teges yèn para kardinal dikunci ing Kapel Sistina sajeroning prosès pemilihan Paus.

Istilah Takhta Suci ngrujuk marang otoritas, yurisdiksi lan kadhaulatan Paus lan para penaséhaté sajeroning mimpin gréja Katulik Roma. Takhta Suci nduwé hak kang padha karo nagara mawa dhaulat.

Minangka nagara mawa dhaulat, Vatikan uga nduwé hak kanggo ngirim lan nrima diplomat. Para diplomat iki mbutuhaké Kedutaan Besar kang kudu manggon ing kutha Roma awit ora ana panggonan ing Vatikan. Mulané ana kahanan kang paradoksal, ya iku Italia nduwé perwakilan ing wewengkoné dhéwé. .

Géografi

Kutha Vatikan dumunung ing dhuwuré bukit Vatikan ing sisih kulon-lor kutha Roma, sawetara atus mèter saka Kali Tiber. Tapel watesé karo Italia dawané (3,2 km) mèlu tembok kuthta kang biyèn diwangun kanggo nglindhungi Paus saka serangan. Total wewengkon udakara 0,44 km². Saliyané kutha Vatikan, wewengkon Paus uga kalebu sawetara gréja wigati, kantor-kantor lan Kastil Gandolpho. Paus minangka Kepala Nagara lan gubernur ngurusi kaperluan sadina-dina.

Ékonomi

Ékonomi Vatikan kang non-komersial iki disokong déning sumbangan saka para umat Katulik saindhenging jagat, dodolan perangko, koin-koin, suvenir turis, iuran mlebu musiyum-musiyum lan dodolan buku lan kalawarta.

Dhémografi

Amèh kabèh 890 warga Vatikan manggon ing jero tembok kutha Vatikan. Para warga, dumadi saka para rohaniawan/rohaniawati lan Tentara Swiss, ya iku tentara sukarela. 100% warga Vatikan nganut agama Katulik. Basa Resmi ya iku Basa Latin, nanging Basa Italia luwih sering dipigunakaké sajeroning urip sadina-dina.

Kabudayan

Kutha Vatikan minangka warisan budaya kang wigati. Sawetara gedhong kaya Basilika Santo Petrus, Kapel Sistina lan Museum Vatikan minangka gedhong-gedhong kang éndah banget.

Uga delengen

Pranala njaba

Artikel iki minangka artikel rintisan. Kowé bisa ngéwangi Wikipédia ngembangaké.

@@ Larik 7: / Larik 7: @@
 <td align="center" width="140px" rowspan="2">[[Gambar:Coat_of_arms_of_the_Vatican_City.svg|100px]]</td></tr>
 </table></td></tr>
-<tr><td align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"><font size="-1">[[Motto]]: —</font></td></tr>
+<tr><td align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"><font size="-1">[[Sesanti]]: —</font></td></tr>
 <tr><td align=center colspan=2>[[Gambar:LocationVaticanCity.svg|250px]]</td></tr>
 <tr><td> [[Basa resmi]]           </td><td>Basa [[basa Latin|Latin]]<br />([[Basa Italia]] akèh dianggo)</td></tr>
@@ Larik 13: / Larik 13: @@
 <tr><td>[[Sekretaris Nagara]]                         </td><td>[[Tarcisio Kardinal Bertone]]</td></tr>
 <tr><td>[[Gubernur]]                         </td><td>Uskup Agung [[Giovanni Lajolo]]</td></tr>
-<tr><td>Ambané Wewengkon<br />&nbsp;- Total <br />&nbsp;- % air</td><td>[[Daftar nagara menurut luas wewengkon|Urutan ka-194]] <br /> 0,44&nbsp;km² <br /> Ora ana</td></tr>
+<tr><td>Ambané Wewengkon<br />&nbsp;- Total <br />&nbsp;- % air</td><td>[[Pratélan nagara menurut luas wewengkon|Urutan ka-194]] <br /> 0,44&nbsp;km² <br /> Ora ana</td></tr>
 <tr><td>[[Padunung]]
 <br />&nbsp;- Total (2000)
-<br />&nbsp;- Kepadatan                  </td><td>[[Daftar nagara menurut jumlah penduduk|Urutan ka-194]]
+<br />&nbsp;- Kepadatan                  </td><td>[[Pratélan nagara menurut jumlah penduduk|Urutan ka-194]]
 <br /> 890
 <br /> 2.023/km² </td></tr>
 <tr><td>[[Kamardhikan]]
 <br />&nbsp;- Tanggal                   </td><td>[[Perjanjian Lateran]]
-<br />[[11 Februari]] [[1929]]</td></tr>
+<br />[[11 Fèbruari]] [[1929]]</td></tr>
 <tr><td>[[Mata uang]]                     </td><td>[[Euro]]<sup>1</sup></td></tr>
 <tr><td>[[Zona wektu]]                    </td><td>[[UTC]]+1</td></tr>
@@ Larik 35: / Larik 35: @@
 Tlatah ing kutha [[Roma]] kang sadurungé ora ana padunungé iki (''ager vaticanus'') tansah dianggep keramat, malah sadurungé [[agama]] [[Kristen]] mlebu ing tlatah mau. Taun 326, [[gréja]] pisanan diwangun ing sakdhuwuré panggonan sing diperkiraaké makam [[Santo Pétrus]]. Wiwit wektu samono panggonan iki tansaya akèh dipanggoni warga.
-Para [[Paus (Katulik Roma)|Paus]] sajeroning peran sékulèré wiwit ngrembakaké prabawa menyang laladan-laladan saubengé lan liwat nagara-nagara Paus mréntah laladan-laladan ing [[ujung]] [[Italia]] sing suwéné luwih saka sèwu taun nganti tengahan abad kaping 18 nalika [[Italia]] didadèkaké siji. Wektu iku laladan nagara [[Paus]] disita déning Karajan Italia kang nembé diadegaké.
+Para [[Paus (Katulik Roma)|Paus]] sajeroning peran sékulèré wiwit ngrembakaké prabawa menyang laladan-laladan saubengé lan liwat nagara-nagara Paus mréntah laladan-laladan ing [[ujung]] [[Italia]] sing suwéné punjul sèwu taun nganti tengahan abad kaping 18 nalika [[Italia]] didadèkaké siji. Wektu iku laladan nagara [[Paus]] disita déning Karajan Italia kang nembé diadegaké.
 <!--Taun 1870, milik Paus lebih banyak dikurangi lagi ketiga [[Roma]] dianeksasi. Sengketa antara para Paus yang “disandera” dan nagara Italia akhirnya diselesaikan pada tanggal 11 Februari 1929 ketika [[Benito Mussolini]] dan Paus menandatangi Perjanjian Letran yang juga dikenal dengan nama ‘Concordat”. Isi Concordat ini ada tiga butir yaitu: 1. Diakuinya [[Takhta Suci Vatikan]], 2. Status Istimewa [[agama]] [[Katolik]] di Italia dan 3. Ganti Rugi terhadap Vatikan atas kerugian yang diderita ketika nagara [[Italia]] didirikan. Pada tahun [[1984]], Concordat ini disesuaikan lagi.-->
@@ Larik 42: / Larik 42: @@
 Vatikan iku [[kaukus]] ''unik'', sawijining conto saka [[karajan]] kang fungsi kepala nagarané, ya iku sang [[Paus (Katholik Roma)|Paus]] ora diwarisaké nanging dipilih kanggo saumur urip déning dewan [[Kardinal]]. Anggota dewan kardinal kang bisa milih ya iku kang umuré kurang saka 80 taun. Pasemon dewan kardinal kanggo milih Paus iki diarani ''Conclave'' lan dianakaké ing [[Kapel Sistina]] (''Sistine Chapel'' [[basa Inggris]] utawa ''Chapella Sistina'' [[basa Italia]]). Tembung ''Conclave'' iki asalé saka [[basa Latin]] ''cum clavis'' kang maknané “nganggo kunci”. Maksudé para anggota Déwan kang nyekel kunci pemilihan. Tembung cum clavis iki uga duwé teges yèn para kardinal dikunci ing Kapel Sistina sajeroning prosès pemilihan Paus.
-Istilah [[Takhta Suci]] ngrujuk marang otoritas, yurisdiksi lan kadhaulatan Paus lan para penaséhaté sajeroning mimpin greja [[Katholik|Katulik Roma]]. Takhta Suci nduwé hak kang padha karo [[nagara]] mawa dhaulat.
+Istilah [[Takhta Suci]] ngrujuk marang otoritas, yurisdiksi lan kadhaulatan Paus lan para penaséhaté sajeroning mimpin gréja [[Katholik|Katulik Roma]]. Takhta Suci nduwé hak kang padha karo [[nagara]] mawa dhaulat.
 Minangka nagara mawa dhaulat, Vatikan uga nduwé hak kanggo ngirim lan nrima [[diplomat]]. Para diplomat iki mbutuhaké [[Kedutaan Besar]] kang kudu manggon ing kutha [[Roma]] awit ora ana panggonan ing Vatikan. Mulané ana kahanan kang paradoksal, ya iku Italia nduwé perwakilan ing wewengkoné dhéwé. <!--[[Indonésia]] juga memiliki perwakilan di Takhta Suci.
@@ Larik 67: / Larik 67: @@
 * Leopoldo Girelli (13 April 2006 - sekarang)-->
-== Geografi ==
+== Géografi ==
 <div style="float:right">[[Gambar:Vt-map.png|thumb|left|200px]]</div>
-Kutha Vatikan dumunung ing dhuwuré bukit Vatikan ing sisih kulon-lor kutha [[Roma]], sawetara atus mèter saka Kali Tiber. Tapel watesé karo Italia dawané (3,2&nbsp;km) mèlu tembok kuthta kang biyèn diwangun kanggo nglindhungi Paus saka serangan. Total wewengkon udakara 0,44&nbsp;km². Saliyané kutha Vatikan, wewengkon Paus uga kalebu sawetara [[greja]] wigati, kantor-kantor lan Kastil Gandolpho. Paus minangka [[Kepala Nagara]] lan gubernur ngurusi kaperluan sadina-dina.
+Kutha Vatikan dumunung ing dhuwuré bukit Vatikan ing sisih kulon-lor kutha [[Roma]], sawetara atus mèter saka Kali Tiber. Tapel watesé karo Italia dawané (3,2&nbsp;km) mèlu tembok kuthta kang biyèn diwangun kanggo nglindhungi Paus saka serangan. Total wewengkon udakara 0,44&nbsp;km². Saliyané kutha Vatikan, wewengkon Paus uga kalebu sawetara [[gréja]] wigati, kantor-kantor lan Kastil Gandolpho. Paus minangka [[Kepala Nagara]] lan gubernur ngurusi kaperluan sadina-dina.
-== Ekonomi ==
+== Ékonomi ==
-Ekonomi Vatikan kang non-komersial iki disokong déning sumbangan saka para umat [[Katulik]] saindhenging jagat, dodolan [[perangko]], koin-koin, suvenir turis, iuran mlebu musiyum-musiyum lan dodolan buku lan kalawarta.
+Ékonomi Vatikan kang non-komersial iki disokong déning sumbangan saka para umat [[Katulik]] saindhenging jagat, dodolan [[perangko]], koin-koin, suvenir turis, iuran mlebu musiyum-musiyum lan dodolan buku lan kalawarta.
-== Demografi ==
+== Dhémografi ==
 Amèh kabèh 890 warga Vatikan manggon ing jero tembok kutha Vatikan. Para warga, dumadi saka para rohaniawan/rohaniawati lan [[Tentara Swiss]], ya iku tentara sukarela. 100% warga Vatikan nganut [[agama]] [[Katulik]]. Basa Resmi ya iku [[Basa Latin]], nanging [[Basa Italia]] luwih sering dipigunakaké sajeroning urip sadina-dina.
 == Kabudayan ==
-Kutha Vatikan minangka warisan budaya kang wigati. Sawetara gedhung kaya [[Basilika Santo Petrus]], [[Kapel Sistina]] lan [[Museum Vatikan]] minangka gedhung-gedhung kang éndah banget.
+Kutha Vatikan minangka warisan budaya kang wigati. Sawetara gedhong kaya [[Basilika Santo Petrus]], [[Kapel Sistina]] lan [[Museum Vatikan]] minangka gedhong-gedhong kang éndah banget.
 == Uga delengen ==