Èlmu

Artikel iki macak aksara Jawa. Menawa pangluru sampéyan durung njurung karakter iku, sampéyan mokal ndeleng sawenèh tulisan sing nganggo aksara Jawa ing kaca iki.
Kanggo ndandani, wacana Pitulung:Aksara Jawa.

Artikel iki ditulis nganggo basa krama.

Èlmu saged ateges prosès ngangsalaken pengetauan, utawi pengetauan kaorganisasi ingkang dipunupados mawi prosès wau. Prosès kaèlmuan inggih punika cara ngangsalaken pengetauan kanthi sistematis prakawis satunggaling sistem. Asil sistematis punika limrahipun wujud metode ilmiah, lan sistem kasebat limrahipun inggih punika alam semesta. Ing pangertosan punika èlmu asring sinebut sains.

Nanging, èlmu saged ugi tegesipun bènten kaliyan pengertosan sains. Ing masarakat Indonésia, asring kapireng istilah "èlmu ireng", inggih punika èlmu ingkang gadhah konotasi awon, umpaminipun gadhah makna èlmu ingkang muncul saking kekiyatan gaib kanthi tujuan kanggé tumindak ala.

Èlmu saged kagolongaken miturut cara punika

Humaniora
Èlmu sosial
Èlmu pasti (èlmu kanthi teges ingkang langkung ketat)
Èlmu kadhokteran lan farmasi

Kedah dipuncathet bilih pamisahan punika dhedhasar konsép filsafat Nagari Kilèn. Teologi, pérangan sanès saking pengetauan manungsa, boten kaanggep ilmiah saéngga kapisahaken.

Èlmu pasti nyinaoni alam, matematika, lan teknologi, manawi èlmu sosial nyinaoni prilaku manungsa lan masarakat.

Téyori "ilmiah" gadhah sipat objektif – saged kabuktèaken kanthi empiris – lan "prediktif" – nginten asil empiris ingkang saged dipunpriksa, lan temtu kémawon saged ugi kosokbalèn.

Sapérangan panemon kaèlmuan saged counter-intuitive sanget. Téyori atom umpaminipun, nedahaken bilih prongkalan granit ingkang katingal awrat, atos, lan padhet nyatanipun wujud kombinasi subatomik kathah partikel ingkang satunggal kémawon boten gadhah sipat-sipat kasebat, ingkang éwah rikat sanget ing satunggaling ruang ingkang méh kosong.

Pemodhélan, téyori, lan hukum ilmiah

Artikel utama: metode ilmiah

Istilah "modhél", "hipotesis", "téyori", lan "hukum" ngandhet artos ingkang bènten ing kaèlmuan saking pamahaman umum. Para ilmuwan ngginakaken istilah model kanggé njelasaken satunggaling prekawis, kanthi mirunggan ingkang saged kaginaaken kanggé ndamel kintenan ingkang saged kauji déning pacobèn/ékspérimèn utawi pangamatan. Setunggaling hipotesis inggih punika kintenan-kintenan ingkang dèrèng kadhukung utawi kabuktèaken déning parcobèn, lan Hukum fisika utawi hukum alam inggih punika géneralisasi ilmiah dhedhasar pangamatan empiris.

Filsafat ngèlmu

Artikel utami: Filsafat ngèlmu

Kaèfèktifan èlmu sampun ndadosaken subyék kanggé kathah spékulasi filsafat. Filsafat èlmu kamaksudaken kanggé mahami watak lan paleresan pengetauan ilmiah, sarta implikasi ètikipun.

Matématika lan métode ilmiah

Matématika wigati sanget kanggé kaèlmuan, mliginipun peran matématika ngèksprèsiaken modhél ilmiah. Ngamati lan ngempalaken asil-asil pangukuran, kados ndamel hipotésis lan kintenan, mesthi mbetahaken modhél lan èksploitasi matématis. Cabang matématika ingkang asring kaginaaken ing kaèlmuan antawisipun kalkulus lan statistika, éwadéné saleresipun sadaya cabang matématika gadhah panerapanipun, "bahkan" babagan "murni" kados téyori bilangan lan topologi.

Sapérangan pamikir mastani matematikawan punika ilmuwan, kanthi anggepan bilih pambuktèn-pambuktèn matématis sami kaliyan pacobèn. Sabagéyan sanèsipun boten nganggep matématika punika èlmu, amargi boten mbetahaken uji-uji ékspérimental ing téyori lan hipotesisipun. Nanging, ing wingking kalih anggepan punika kasunyatan pentingipun matématika dados piranti ingkang migunani sanget kanggé nggambaraken/njelasaken alam semesta sampun dados isu utami kanggé filsafat matématika.

Pirsani Eugene Wigner, The Unreasonable Effectiveness of Mathematics.

Richard Feynman ngendikaaken, "Matématika punika boten nyata, nanging krasa nyata. Ing pundi papanipun?", éwadéné Bertrand Russell remen sanget ndhéfinisèaken matématika punika "subyék ingkang boten naté kita mangertos punapa ingkang saweg kita dhiskusèkaken, lan kita boten mangertos ugi kaleresanipun."

Babagan-babagan kaèlmuan

Èlmu alam

Fisika
- Akustik
- Astrodinamika
- Astronomi
- Astrofisika
- Fisika Atom, Molekul, lan Optik
- Biofisika
- Fisika komputasi
- Fisika bahan padhet
- Cryogenics
- Dinamika
- Dinamika fluida
- Fisika bahan
- Fisika matématis
- Mékanika
- Fisika inti
- Optik
- Fisika partikel (utawi fisika ènèrgi inggil)
- Fisika plasma
- Fisika polimer
- Dinamika kendaraan
Kimia
Èlmu bumi
- Geodesi
- Géografi
- Géologi
- Meteorologi
- Oseanografi
- Paleontologi
- Limnologi
- Seismologi
Biologi
- Anatomi
- Antropologi fisik
- Astrobiologi
- Biokimia
- Bioinformatika
- Biofisika
- Botani
- Biologi sel
- Kladistika
- Sitologi
- Biologi pertumbuhan
- Ekologi
- Entomologi
- Epidemiologi
- Evolusi (Biologi evolusioner)
- Biologi pertumbuhan evolutioner ("Evo-devo" utawi Evolusi pertumbuhan)
- Biologi toya tawar
- Genetika (Genetika populasi, Genomika, Proteomika)
- Èlmu kaséhatan
  - Kedhokteran waja
  - Kedhokteran
  - Farmakologi
  - Hematologi
  - Imunoserologi
  - Toksikologi
  - Kedhokteran kéwan
  - Onkologi (èlmu kanker)
- Histologi
- Imunologi
- Biologi laut
- Mikrobiologi
- Biologi molekul
- Morfologi
- Èlmu saraf
- Ontogeni
- Patologi
- Fikologi (Algologi)
- Filogeni
- Fisiologi
- Biologi struktur
- Taksonomi
- Virologi
- Zoologi

Èlmu sosial

Èlmu terapan

Èlmu komputer lan informatika
- Èlmu komputer
- Informatika
- Èlmu kognitif
- Cybernetics
- Systemics
Rékayasa

Téma ingkang gadhah sesambetan

Organisasi lan prakték èlmu: International Council of Science (ICSU) .
For an understanding of how these fields came to be: History of Science and Technology .
Ugi pirsani ilmuwan kanggé katalog tiyang-tiyang ingkang berkecimpung dalam bidangnya.

Ugi pirsani

Pranala njawi

Dictionary of the History of Ideas: Archived 2008-06-19 at the Wayback Machine. Classification of the Sciences
Wikibooks - GSCE science textbook Archived 2003-10-17 at the Wayback Machine.
Daily Science News Archived 2008-10-06 at the Wayback Machine.
Internet-Encyclopedia March 14, 2003 Archived March 9, 2005, at the Wayback Machine., alphabetized and ordered list of sciences adapted from the Internet-Encyclopedia article, "Science"
Forum Sains

Sumberdaya

Ethics in Science Archived 2005-03-07 at the Wayback Machine.
Current Events in Science Magazine
United States Science Initiative
Simple Introduction to Science Archived 2005-03-09 at the Wayback Machine.