Wong Banjar: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Luru sajarah
← Besutan sadurungéBesutan sawisé →
Konten dihapus Konten ditambahkan
VisualTèks wiki
Rachmat04 (parembugan | pasumbang)
11.381 suntingan
c busak cithakan, per Special:Diff/1146451; panggantèn kosmètik
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
Bot
352.737 suntingan
éjaan, replaced: antarane → antarané, bagéyan → pérangan, digunakake → digunakaké (3), kangge → kanggé (4), kayata → kaya ta, lan sapanunggalane → lsp., liyane → liyané (2), muda → mudha (2), Museum → Musiyum, nuduhake → nudu...
Larik 39: Larik 39:
}}
}}


'''Wong Banjar''' utawa '''Sukubangsa Banjar''' <ref>[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=10658&rog3=ID Banjar of Indonésia]</ref> iku [[suku bangsa]] sing manggon sapérangan gedhé [[wewengkon]] [[Propinsi]] [[Kalimantan Kidul]], lan wiwit abad kaping-17 wiwit manggon ing sebagéyan [[Kalimantan Tengah]] lan sebagéyan [[Kalimantan Wétan]] utamané [[kawasan]] dhataran lan bagéyan hilir saka Laladan ilèn Kali (DAS) ing wewengkon kasebut.
'''Wong Banjar''' utawa '''Sukubangsa Banjar''' <ref>[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=10658&rog3=ID Banjar of Indonésia]</ref> iku [[suku bangsa]] sing manggon sapérangan gedhé [[wewengkon]] [[Propinsi]] [[Kalimantan Kidul]], lan wiwit abad kaping-17 wiwit manggon ing sebagéyan [[Kalimantan Tengah]] lan sebagéyan [[Kalimantan Wétan]] utamané [[kawasan]] dhataran lan pérangan hilir saka Laladan ilèn Kali (DAS) ing wewengkon kasebut.


== Sistem paseduluran ==
== Sistem paseduluran ==
Larik 81: Larik 81:
|Intah/Muning
|Intah/Muning
|}
|}
Kaya sistem paseduluran umume, masarakat Banjar ngenali istilah-istilah tartemtu minangka panyelukan sajroning kulawarga. Skema mau punjere saka ULUN minangka panyebute.
Kaya sistem paseduluran umumé, masarakat Banjar ngenali istilah-istilah tartemtu minangka panyelukan sajroning kulawarga. Skema mau punjere saka ULUN minangka panyebute.


ULUN uga ana celukan kanggo sedulur saka bapak lan ibu. sedulur paling tuwa sinebut ''Julak'', sedulur kaping pindho sinebut ''Gulu'', sedulur candhake sinebut ''Tuha'', sedulur tengah saka bapak lan ibu sinebut ''Angah'', lan liyane sinebut ''Pakacil'' (''paman muda/kecil'') lan ''Makacil'' (''bibi muda/kecil''), dene paling enom sinebut ''Busu''. Yen nyeluk sedulur saka ''kai'' lan ''nini'' padha wae, semana uga kanggo sedulur ''datu''.
ULUN uga ana celukan kanggo sedulur saka bapak lan ibu. sedulur paling tuwa sinebut ''Julak'', sedulur kaping pindho sinebut ''Gulu'', sedulur candhake sinebut ''Tuha'', sedulur tengah saka bapak lan ibu sinebut ''Angah'', lan liyané sinebut ''Pakacil'' (''paman mudha/kecil'') lan ''Makacil'' (''bibi mudha/kecil''), dene paling enom sinebut ''Busu''. Yen nyeluk sedulur saka ''kai'' lan ''nini'' padha waé, semana uga kanggo sedulur ''datu''.


Saliyane istilah ing dhuwun, uga ana sebutan liyane, ya iku :<br />
Saliyané istilah ing dhuwun, uga ana sebutan liyané, ya iku :<br />
{{·}} ''minantu'' (bojo saka anake ULUN)<br />
{{·}} ''minantu'' (bojo saka anake ULUN)<br />
{{·}} ''pawarangan'' (bapak / ibu saka minantu)<br />
{{·}} ''pawarangan'' (bapak / ibu saka minantu)<br />
Larik 91: Larik 91:
{{·}} ''mintuha lambung'' (sedulur mintuha saka ULUN)<br />
{{·}} ''mintuha lambung'' (sedulur mintuha saka ULUN)<br />
{{·}} ''sabungkut'' (wong kang siji Datu karo ULUN)<br />
{{·}} ''sabungkut'' (wong kang siji Datu karo ULUN)<br />
{{·}} ''mamarina'' (sebutan umum kanggo sedulure bapak/ibu saka ULUN)<br />
{{·}} ''mamarina'' (sebutan umum kanggo seduluré bapak/ibu saka ULUN)<br />
{{·}} ''kamanakan'' (anake kakang/adhi saka ULUN)<br />
{{·}} ''kamanakan'' (anake kakang/adhi saka ULUN)<br />
{{·}} ''sapupu sakali'' (anake mamarina saka ULUN)<br />
{{·}} ''sapupu sakali'' (anake mamarina saka ULUN)<br />
Larik 100: Larik 100:
{{·}} ''badangsanak'' (sedulur kandhung)
{{·}} ''badangsanak'' (sedulur kandhung)


Yen ngeluk wong kang seumuran, bisa gunakake ''ikam'', lan uga bisa gunakake tembung ''aku'' kangge nuduhaken awake dhewe. Dhewe kangge ngurmati utawa nyeluk kang luwih tuwa, gunakaken tembung ''pian'', lan tembung ''ulun'' kangge nuduhake awake dhewe.
Yen ngeluk wong kang seumuran, bisa gunakake ''ikam'', lan uga bisa gunakake tembung ''aku'' kanggé nuduhaken awake dhewe. Dhewe kanggé ngurmati utawa nyeluk kang luwih tuwa, gunakaken tembung ''pian'', lan tembung ''ulun'' kanggé nuduhaké awake dhewe.


=== Gegaman Tradisional ===
=== Gegaman Tradisional ===
Adhedhasar asil wawancara langsung karo wong kang tau gunakake, gaman tradisional suku banjar kang padhatan digunakake saben dina ing antarane:
Adhedhasar asil wawancara langsung karo wong kang tau gunakake, gaman tradisional suku banjar kang padhatan digunakaké saben dina ing antarané:
* 1. Serapang
* 1. Serapang
Serapang ya iku tombak mawa mata lima. Patang mata mekar kayata cakar garudha kanthi bait pengait ing saben pucuke. Siji mata manèh ana ing tengahing bait, kang sinebut “besi lapar” kang dipercaya bisa ngrubuhake wong kang duwéni elmu kebal.
Serapang ya iku tombak mawa mata lima. Patang mata mekar kaya ta cakar garudha kanthi bait pengait ing saben pucuke. Siji mata manèh ana ing tengahing bait, kang sinebut “besi lapar” kang dipercaya bisa ngrubuhake wong kang duwéni elmu kebal.
* 2. Tiruk
* 2. Tiruk
Tiruk ya iku tombak dawa lurus tanpa bait digunakake kanggo golek iwak gabus lan toman ing kali.
Tiruk ya iku tombak dawa lurus tanpa bait digunakaké kanggo golek iwak gabus lan toman ing kali.
* 3. Pangambangan
* 3. Pangambangan
Pangambangan ya iku tombak lurus mawa mata siki kanthi bait ing sakloron sisine.
Pangambangan ya iku tombak lurus mawa mata siki kanthi bait ing sakloron sisine.
* 4. Duha
* 4. Duha
Duha ya iku lading mata loro ingkang biyasa digunakake kangge bedhag babi.
Duha ya iku lading mata loro ingkang biyasa digunakaké kanggé bedhag babi.


== Populasi suku Banjar ==
== Populasi suku Banjar ==
Larik 127: Larik 127:
* 1.726 ing Propinsi [[Nanggroe Aceh Darussalam]] 0,1%
* 1.726 ing Propinsi [[Nanggroe Aceh Darussalam]] 0,1%
* 921 ing Propinsi [[Sumatra Kidul]]
* 921 ing Propinsi [[Sumatra Kidul]]
* lsp..
* lan sapanunggalane.


Miturut situs "Joshua Project" cacahing suku Banjar ana
Miturut situs "Joshua Project" cacahing suku Banjar ana
Larik 179: Larik 179:
* Tjilik Riwut, Kalimantan Memanggil, Djakarta:Penerbit Endang, 1957.
* Tjilik Riwut, Kalimantan Memanggil, Djakarta:Penerbit Endang, 1957.
* Idwar Saleh, Sejarah bandjarmasin:Selajang Pandang Mengenai Bnagkitnja Keradjaan Bandjarmasin, Posisi, Funksi dan Artinja Dalam Sedjarah Indonésia Dalam Abad Ketudjuh Belas. Bandung: Balai Pendidikan Guru. 1958
* Idwar Saleh, Sejarah bandjarmasin:Selajang Pandang Mengenai Bnagkitnja Keradjaan Bandjarmasin, Posisi, Funksi dan Artinja Dalam Sedjarah Indonésia Dalam Abad Ketudjuh Belas. Bandung: Balai Pendidikan Guru. 1958
* Rumah Tradisional Banjar: Rumah Bubungan Tinggi, Departemen Pendididkan dan Kebudayaan, Museum Negeri Lambung Mangkurat, 1984
* Rumah Tradisional Banjar: Rumah Bubungan Tinggi, Departemen Pendididkan dan Kebudayaan, Musiyum Negeri Lambung Mangkurat, 1984
* M. Gazali Usman, Kerajaan Banjar:Sejarah Perkembangan Pulitik, Ekonomi, Perdagangan dan Agama Islam, Banjarmasin: Lambung Mangkurat Press, 1994.
* M. Gazali Usman, Kerajaan Banjar:Sejarah Perkembangan Pulitik, Ekonomi, Perdagangan dan Agama Islam, Banjarmasin: Lambung Mangkurat Press, 1994.
* Jurnal Kebudayaan:KANDIL, Melintas Tradisi, Edisi 6, Tahun II, Agustus-Oktober, 2004 ISSN: 1693-3206
* Jurnal Kebudayaan:KANDIL, Melintas Tradisi, Edisi 6, Tahun II, Agustus-Oktober, 2004 ISSN: 1693-3206

Révisi kala 18 Juli 2017 11.38

Banjar
Gunggung cacah jiwa
(4.8 yuta)
Tlatah mawa cacah jiwa akèh
Indonésia (sènsus 2000)3,500,000[1]
        Kalimantan Kidul2,271,586
        Kalimantan Tengah435,758
        Kalimantan Wétan340,381
        Riau179,380
        Sumatra Lor111,886
Basa
Banjar, Indonésia lan Melayu.
Agama
Islam
Golongan ètnik magepokan
Melayu, Kutai, Jawa, Dayak (Dayak Bukit, Bakumpai, Ngaju, Ma'anyan, Lawangan)

Wong Banjar utawa Sukubangsa Banjar [2] iku suku bangsa sing manggon sapérangan gedhé wewengkon Propinsi Kalimantan Kidul, lan wiwit abad kaping-17 wiwit manggon ing sebagéyan Kalimantan Tengah lan sebagéyan Kalimantan Wétan utamané kawasan dhataran lan pérangan hilir saka Laladan ilèn Kali (DAS) ing wewengkon kasebut.

Sistem paseduluran

Waring
↑
Sanggah
↑
Datu
↑
Kai (simbah kakung) + Nini (simbah putri)
↑
Abah (bapak) + Uma (ibu)
↑
Kakak < ULUN > Ading
↓
Anak
↓
Cucu
↓
Buyut
↓
Intah/Muning

Kaya sistem paseduluran umumé, masarakat Banjar ngenali istilah-istilah tartemtu minangka panyelukan sajroning kulawarga. Skema mau punjere saka ULUN minangka panyebute.

ULUN uga ana celukan kanggo sedulur saka bapak lan ibu. sedulur paling tuwa sinebut Julak, sedulur kaping pindho sinebut Gulu, sedulur candhake sinebut Tuha, sedulur tengah saka bapak lan ibu sinebut Angah, lan liyané sinebut Pakacil (paman mudha/kecil) lan Makacil (bibi mudha/kecil), dene paling enom sinebut Busu. Yen nyeluk sedulur saka kai lan nini padha waé, semana uga kanggo sedulur datu.

Saliyané istilah ing dhuwun, uga ana sebutan liyané, ya iku :
 · minantu (bojo saka anake ULUN)
 · pawarangan (bapak / ibu saka minantu)
 · mintuha (bapak / ibu saka bojone ULUN)
 · mintuha lambung (sedulur mintuha saka ULUN)
 · sabungkut (wong kang siji Datu karo ULUN)
 · mamarina (sebutan umum kanggo seduluré bapak/ibu saka ULUN)
 · kamanakan (anake kakang/adhi saka ULUN)
 · sapupu sakali (anake mamarina saka ULUN)
 · maruai (bojo wadon karo bojo wadone seduluran)
 · ipar (sedulur saka bojo saka ULUN)
 · panjulaknya (sedulur paling tuwa saka ULUN)
 · pambusunya (sedulur paling cilik saka ULUN)
 · badangsanak (sedulur kandhung)

Yen ngeluk wong kang seumuran, bisa gunakake ikam, lan uga bisa gunakake tembung aku kanggé nuduhaken awake dhewe. Dhewe kanggé ngurmati utawa nyeluk kang luwih tuwa, gunakaken tembung pian, lan tembung ulun kanggé nuduhaké awake dhewe.

Gegaman Tradisional

Adhedhasar asil wawancara langsung karo wong kang tau gunakake, gaman tradisional suku banjar kang padhatan digunakaké saben dina ing antarané:

  • 1. Serapang

Serapang ya iku tombak mawa mata lima. Patang mata mekar kaya ta cakar garudha kanthi bait pengait ing saben pucuke. Siji mata manèh ana ing tengahing bait, kang sinebut “besi lapar” kang dipercaya bisa ngrubuhake wong kang duwéni elmu kebal.

  • 2. Tiruk

Tiruk ya iku tombak dawa lurus tanpa bait digunakaké kanggo golek iwak gabus lan toman ing kali.

  • 3. Pangambangan

Pangambangan ya iku tombak lurus mawa mata siki kanthi bait ing sakloron sisine.

  • 4. Duha

Duha ya iku lading mata loro ingkang biyasa digunakaké kanggé bedhag babi.

Populasi suku Banjar

Suku Banjar minangka suku ka-8 paling akèh ing Indonésia Miturut sensus BPS taun 2000 populasi suku Banjar kira-kira semene:

Miturut situs "Joshua Project" cacahing suku Banjar ana

Populasi Suku Banjar ing Kalimantan Kidul

Miturut sènsus padunung taun 2000 déning Badan Pusat Statistik (BPS), populasi suku Banjar ing Kalimantan Kidul ana 2.271.586 jiwa, sing kadistribusi ing sawetara kabupatèn lan kutha, ya iku :

Wong Banjar Hulu Sungai sing micara Basa Banjar Hulu ana ing 6 kabupatèn (Banua Enam) ya iku :

Tokoh-tokoh Banjar

Uga delengen

Literatur

  • Alfani Daud, Islam dan Masyarakat Banjar; Deskripsi dan Analisa Kebudayaan Banjar, (Jakarta: Rajawali Press, 1997).
  • J.J. Rass, Hikajat Bandjar:A Study in Malay Histiography, (The Hague : Martinus Nijhoff), 1968
  • Tjilik Riwut, Kalimantan Memanggil, Djakarta:Penerbit Endang, 1957.
  • Idwar Saleh, Sejarah bandjarmasin:Selajang Pandang Mengenai Bnagkitnja Keradjaan Bandjarmasin, Posisi, Funksi dan Artinja Dalam Sedjarah Indonésia Dalam Abad Ketudjuh Belas. Bandung: Balai Pendidikan Guru. 1958
  • Rumah Tradisional Banjar: Rumah Bubungan Tinggi, Departemen Pendididkan dan Kebudayaan, Musiyum Negeri Lambung Mangkurat, 1984
  • M. Gazali Usman, Kerajaan Banjar:Sejarah Perkembangan Pulitik, Ekonomi, Perdagangan dan Agama Islam, Banjarmasin: Lambung Mangkurat Press, 1994.
  • Jurnal Kebudayaan:KANDIL, Melintas Tradisi, Edisi 6, Tahun II, Agustus-Oktober, 2004 ISSN: 1693-3206
  • Arthum Artha, Naskah Kitab Undang Undang Sultan Adam 1825, Banjarmasin: Penerbit Murya Artha, 1988
  • Tim Haeda, Islam Banjar; Tentang Akar Kultural dan Revitalisasi Citra Masyarakat Religius, (Banjarmasin: Lekstur, 2009)

Rujukan

  1. ↑ Leo Suryadinata; Evi Nurvidya Arifin; Aris Ananta. (2003). Indonésia's Population: Ethnicity and Religion in a Changing Political Landscape. Institute of Southeast Asian Studies. ISBN 9812302123.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  2. ↑ Banjar of Indonésia

Pranala njaba

Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Wong_Banjar&oldid=1187773"