Menyang kontèn

Naraguna:Nila Safitri/Wedhus ingon-ingon

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Kambing
Cumbon
Klasifikasi ngèlmiah
Karajan: Animalia
Filum: Chordata
Klas: Mamalia
Ordho: Artiodactyla
Famili: Bovidae
Génus: Capra
Spésies: C. aegagrus

Wedhus Ingon-ingon ( Capra aegagrus hircus ) iku salah sawijining subspèsiès saka wedhus sing diopèni utawa dimanutaké saka kéwan galak Asia Wétan lan Èropah Wétan . Wedhus iku saka anggota kaluwarga Bovidae lan seduluran karo wedhus gembel amarga kaloroné kalebu ing anggota kaluwarga Caprinae. Ana luwih saka 300 jinis wedhus kang béda-béda. [1] Wedhus minangka salah sawijining spèsiès paling suwé diopèni, yaiku susu, daging, wulu lan kulit ing sakabèhing donya. [2] Ing taun 2011, populasi wedhus sing manggon ing sakabèhing donya wis tekan 924 yuta miturut Organisasi Pangan lan Pertanian Perserikatan Bangsa-Bangsa . [3]

Wedhus lanang diwasa.

Wedhus iku kéwan kang ukurané sedheng kang kalebu mamalia. Wedhus ingon-ingon ( Capra aegagrus hircus ) yaiku sub-spèsiès kéwan galak kanthi cara alami sumebar ana ing Asia Kidul-Wétan (dhaérah "Wulan Sabit kang subur" lan Turki) lan Éropah . Wedhus liar lanang lan wadon duwé sungu, nanging sungu ing wedhus lanang luwih gedhé. Umumé, wedhus janggut duwé janggut, bathuk, cembung, buntut rada dhuwur, lan sing paling dhuwur duwé rambut kang lurus lan kasar. Dawané awak wedhus lanang, ora kalebu buntut, yaiku 1,3 mèter - 1,4 mèter, déné buntut 12 sèntimèter - 15 sèntimèter. Bobot saka wedhus wadon 50 kilogram - 55 kilogram, nalika lanang bisa tekan 120 kilogram. Wedhus wadon sumebar saka Spanyol ing sisih wétan menyang India, lan saka India ing sisih lor menyang Mongolia lan Sibèria . Habitat favorit iku dhaérah gunung sing ana watu-watuné.

Wedhus wis diopèni déning manungsa watara 8000 nganti 9000 taun kepungkur. Biasané, wedhus sing ana ing kelompok 5 nganti 20. Nalika golèk pangan, klompok wedhus iki dipimpin déning wedhus wadon sing paling tuwa. Wondéné wedhus lanang nduwèni tugas kanggo njaga kaamanan kelompok. wayah kanggo golèki panganan, yaiku wayah awan lan wengi. Panganan utamanè yaiku suket lan godhong.

Wedhus beda karo wedhus gembel .

Sejarah

[besut | besut sumber]
Sungu tanduk saka désa Neolithic Athlete Yam

Wedhus minangka kéwan kapisan sing diopèni déning manungsa. [4] Analisis gènètika kang anyar [5] ngesahaké bukti-bukti risèt kuna menawa wedhus gurun Bézoar saka Zagros kang dianggep menawa asalé mèh kabèh wedhus sing diopèni saiki. [4]

Para juru tani Nèolitik wiwit ngumbah wedhus-wedhus alam kanggo nggampangaké anggoné antuk susu lan daging, uga telèke digunakake minangka bahan geni, balung, wulu lan bahan tambahan kanggo sandhangan, bangunan lan piranti. sisa wedhus ternak sing asalé saka 10.000 taun kepungkur ditemokaké ing Ganj Darèh, Iran . Rangka wedhus bisa ditemokaké ing tapak panalitèn kuno ing Jericho, Choga Mami [6] Djeitun lan Cayonu, mbuktèkaké yèn peternakan wedhus ana ing Asia Kulon wis ana antara 8000 lan 9000 taun kepungkur. [4]

Kajian-kajian marang bukti DNA mbayangaké 10.000 taun kepungkur minangka taun pisanan mangadeké peternakan. [5]

Miturut sejarah, kulit wedhus digunakaké minangka wadhah banyu lan ombénan ing lelungan sarta transportasi ombénan kang ngandhut alkohol kang diadol. Kulit wedhus uga digunakaké kanggo nggawé piranti .

Anatomi lan kasehatan

[besut | besut sumber]

Wedhus dideleng minangka kéwan kang cilik tinimbang kéwan-kéwan gedhé kayata sapi, unta lan jaran, nanging luwih gedhé tinimbang kéwan ingon-ingon mikro kayata pitik, bèbèk, kelinci, marmut lan tawon . Saben jinis wedhus duwé ukuran bobot 300 pound (136 kg) kanggo wedhus lanang kanthi wedhus gedhé kayata Boers, utawa ukuran 45 nganti 60 kilogram (20-27 kg) kanggo wedhus wadon kang ukurane cilik. [7] Saben jinis nduwèni manéka ukuran amarga lara utawa ora kanthi cara turun temurun. Sapérangan jinis kang paling cilik kalebu jinis mini kayata Afrika Pygmies sing dhuwuré 16 nganti 23 inci (41.5-58.5   cm) ing ukuran bahu diwasa. [8]

Anak mripate rata

Sapérangan wedhus ing alam tuwuh loro sungu sing nduwèni manéka warna lan ukuran miturut jinisé. Wedhus tumuwuh sungu ananging "dinyah sungu" ( polled ), yaiku wedhus kang ora duwéni kaprigelan kanggo tukhuling sungu amarga gènetika utawa sungu kasebut dijabut, biasane sawisé lair. [9] Ana kedadéyan wedhus polyserate ( akèh tukhul sungu, kang cacahé wolung sungu), ananging iki minangka kelainan gènetis sing dianggep turun temurun. Njabut sungu kerep dumadi ana ing klompok wedhus kang nyusoni (kanggo dol tinuku) kanggo ngurangi kadadéyan kang ora dikarepaké marang manungsa lan wedhus liyane. Ora kaya sapi, wedhus ora bisa kasil disilang jinisé kanggo ngganti wujud sungu kang satemené amarga gèn kang nemtokaké jinis kang sesambetan karo kang nemtokaké sungu. pacoban nalikaning nyilang rong wedhus kang diowahi sunguné kanthi cara ngasilaké individu interseks kang cacahe gedhé kang duwéni sipat stèril ing antarané cemplé-cemplé. [9] Sungu wedhus kasebut dumadi saka balung urip kang kabungkus déning keratin lan protéin liyané, sing digunakaké kanggo njaga dhiri, keprigelan, lan wilayah. [10]

Wedhus iku ruminansia sing duwé weteng papat sisih kalebu rumen, retikum, omasum, lan abomasum . Kaya kéwan mamalia ruminan liyané, wedhus uga kewan kang duwéni driji genep. Wedhus wadon duwéni penthil susu loro, dibandhingake karo sapi kang duwé penthil susu papat. [11]

Pupil wedhus awujud sepet lan rata . Amarga irisan wedhus asring pucet, mula pupilé luwih kétok tinimbang pupil kéwan liyané kayata sapi, kidang, jaran lan wedhus gembel sing uga nduweni pupil sepet ananging nyawiji karo irisé lan warna sclerane luwih peteng.

Ekor kambing biasanya tercuat.
Ekor biri-biri Shetland ini berjuntai.
Perbandingan ekor kambing dengan ekor biri-biri

Wedhus lanang lan wadon tuwuh jenggot, nganti mèh kabèh jinis wedhus (utamané wedhus susu, Boer campuran penyusu lan wedhus pigmi ) uga duwéni sepasang gelambir kang gumantung ana ing sisih gulu. [12]

Sawetara jinis wedhus kaya wedhus gèmbél, ananging isih gampang dibédakaké amarga buntuté wedhus biasané kompot lan kacacak, déné buntut buntut wedhus gémbél lan biasané luwih dawa lan luwih gedhé.

Cemplé umur rong taun ing alas suket Tanjung

Wedhus diarani wis diwasa yén wis umur 3-15 sasi, gumantung saka jinis lan kaséhatané. Akèh para peternak luwih bungah yén ngundur-undur wedhus ngandhut nganti wedhus wadon wis 70% bobot awak diwasa. Ananging, pamisahan iki ora bisa dilakoni kanggo kelompok ternak liar kang ora kaurus. [13]

Ana ing iklim prasaja, utamané ing spèsiès Swiss, mangsa kawin kawiwitan nalika awan luwih panas kaya biayasané, nganti tumuju ana ing mangsa kembang. Ana ing dhaérah khatulistiwa, wedhus bisa kawin kapan waé tanpa nurut mangsa. Kasil kawin ing dhaérah khatulistiwa gumantung marang cadangan pangan kang kasedhiya stinimbang wektu awan. Wedhus wadon tanpa ngèlingi jinis utawa papan kanggo nambah berahi 21 dina kanggo loro nganti 48 jam. Wedhus wadon kang biasane ngobahaké buntuté , nyeraki wedhus lanang yén ana, ngetokaké swara banter, lan uga kélangan rasa nepsu lan kurang susu nalikaning sawayah-wayah berahi.

Babon Wedhus karo loro cempléné

Wedhus lanang kang subur saka jinis-jinis Swiss lan lor kalebu mangsa kawin nalika mangsa gogrok kayata berahi wedhus wadon. Wedhus lanang kang kalebu jinis khatulistiwa bisa waé duwéni kasuburan miturut mangsa kasebut, ananging bisa kawin ing sawayah-wayah kayata wedhus wadon. Wektu kawin wedhus nduweni manéka ciri anggoné kélangan rasa péngén lan nepsu marang wedhus wadon. Wedhus lanang kang mlebu ing wektu kawin bakal nuduhaé lambéné kang digulungaké sarta mbuwang urin menyang dhuwur sikil sisih ngarep lan rainé. Kelenjar mambu sebum ing bongkot sungu nguataké mambu wedhus lanang, kang wigati kanggo dhéwéké luwih njalari wedhus wadon. Sapérangan wedhus wadon ora seneng kawin karo wedhus kang ambuné béda. [14]

Saliyané kawin kanthi cara alami, inseminasi njalari tambah akèh kang dikarepaké dening para juru ingon wedhus amarga bisa nggedhèkaké pilihan getih katurunan luwih gampang.

Mangsa meteng saka wedhus kira-kira 150 dina. Biasané kang dilairaké yaiku kembar, ananging kadangkala bisa lair siji uga bisa kembar telu. Kelairan cemplé kembar papat, lima utawa enem iku angel banget ditemoni. kelairan cemplé biasané kedadéyan kanthi cara anteng. Sadurunge nglahiraké, ibuné ngendhékaké awak kira-kira sebuntut lan sepinggul, karo sinambi ambegan menggèh-menggèh. Bisa waé dhewéké kuwatir, dadi bingung lan ndudohaké rasa tresna asih marang rewangé. Sawisé nglahiraké, ibuné biasané mangan uri kanggo ngantukaké zat-zat kang diperlokaké, lan mbiyantu nyegah ilining getih, lan ngurangi ambuné kelairan kanggo mungsuh. Iki uga kaya tumindaké kéwan kang mangan tanduran liar kayata rusa. [15] [16]

Produksi susu kawiwitan nalika nglairaké anak, iku beda-beda miturut jinis, umur, kualitas pangan lan ibu wedhus; wedhus penyusu umumé bisa kasil antarané 660 kanggo 1,800 l (1,500–4,000 mina) susu ing saben wektu saka lactation 305 dina. kanthi cara rata-rata, wedhus penyusu kang duwéni kualitas apik bakal kasil sakurang-kurangé ing 6 pound (2.7 liter) saka susu saben dina nalika dhewéké isih nyusoni. Produksi susu kang pisanan bisa kasil cacah 16 pound (7.3 liter) susu mangisor, utawa luwih akèh saka kang wis kasebut mau yaiku ana ing kasus-kasus kang ora biasané. Sawisé laktasi, wedhus wadon "kahanan garing lan kurang banyu" sawise nglairaké. Kadang kala wedhus durung ngrasakaké lairan lan diperes susunné tanpa mandheg bakal tetep uga laktasiné ngluwihi 305 dina kang biasané.[17] jinis-jinis saka pedaging, serat, lan ingon-ingon ora biasané diperes lan mung dinggo ngasilaké susu kang cukup kanggo anak nganti anaké mandheg nyusu.

Laktasi lanang uga ditepangi anal ing grombolan wedhus. [18]

Wedhus ditepangi bisa mangan apa-apa, uga kalebu omplong lan kertas. Senadyan kasunyatané wedhus iku ora mangan panganan kang ora bisa dipangan,a nanging wedhus iku kewan perenggut, kaya sapi lan wedhus gémbèl kang meragut, uga (karo sipat-siat seneng banget golek weruh) iku bisa nyokot lan ngrasakaké bab apa-apa kang rada wangun saka wujud tetanduran kanggo nemtokaké pangan kang apik kanggo dipangan, uga kalebu kertas, sandhangan lan komplong.[19]

Wedhus ingon-ingon merenggut rambat tanjung, yaiku rambat kang duwé racun kanggo sapérangan kéwan ingon-ingon.

Saliyane nyoba manéka bahan, wedhusluwih rada ngati-ati karo apa kang sejatiné dipangan. Wedhus luwih seneng ngrebut pucuking wit-witan lan tanduran kang duwéni godhong amba. Apa waé, bisa diarani yèn tetanduran kang dipangan wedhus iku beda-beda, uga kalebu sawetara spèsiès kang duwéni racun kanggo kéwan liyané. [20] Wedhus ora kerep mangan panganan reget utawa ngombé banyu reget, kajaba nalika lagi keluwèn . Iki minangka salah sawijining pamanggih kenapa juru ingon wedhus mesthi anggoné ingon kanthi cara bébas amarga peternakan wedhus kanthi cara dikurung mbutuhaké dhuwit akèh lan ora duwé daya komersil.

Wedhus luwih seneng njupuk tanduran kang ngrambat kaya kacang ijo alas, perdu lan suket, tinimbang mangan suket, yaiku luwih asipat kaya-kaya kidang tinimbang wedhus gémbèl. Tanduran térong-térongan kang duwéni racun; godhong saka wit kang wohé kang wis alum bisa uga matèni wedhus. Silase (gagang jagung garing) lan hailaj (suket garing tapai) bisa digunakaké yèn dipangan cepet-cepet sawisé ngeculaké wedhus kang gampang kena baktèri Listeria kang tukhul ana ing wadah pakan. Alfalfa kang sugih protéin asring diwénèhaké ana ing wujud suket garing; feskiu yaiku suket garing kang kurang enak dipangan lan kurang duwéni kandungan nutrisi. Kulapuk ana ing pakan wedhus bisa njalari wedhuslara utawa mati. Wedhus ora kudu diwènèhi pakan suket kang wis duwéni tandha kulapuk.

Fisiologi pancernaan cemplé (kaya kéwan liya) umumé padha karo kéwan monogastrik (duwé weteng siji). Pancernaan susu kawiwitan ing abomasum, déné susu kasebut wis ngeculaké rumen liwat panutup alur retikulum nalika nyusu. Nalika wis lair, rumen durung rampung anggoné tukhul, nanging yèn cemplé wis kawiwitan mangan panganan kang atos, banjur rumen iku langsung dadi luwih gedhé lan bisa kanggo nyerep zat.

Ukuran diwasa saka wedhus yaiku kasil saka jinis (potènsi gènetis) lan panganané nalika mangsa parkembangan (potensial nutrisi). Kaya kabèh ingon-ingon, tambahing kabutuhan protèin (10 nganti 14%) lan cacahé kalori kang nyukupi nalika umur sadurungé diwasa ndadèkaké tingkat pertumbuhan kang luwih dhuwur lan ukuran diwasané luwih gedhé tinimbang kadar protèin lan kalori kang kurang. [21] Wedhus kang duwéni awak kang gedhé kanthi rangka kang luwih gedhé bisa duwéni bobot awak kang abot nalika ing umur kang wis luwih nganti (36 nganti 42 sasi) tinimbang wedhus kang duwéni ukuran awak cilik (18 nganti 24 sasi) yèn loro-loroné diwènèhi pakan kang cukup potènsial. Kambing kang awaké gedhé kudu luwih kalori tinimbang kambing cilik kanggo njaga fungsi awak saben dinané. [22]

Prilaku

[besut | besut sumber]
Wedhus mbiasakaké hierarki kedominanan ana ing grombolan, tuladhané yaiku padha nyrudhukaké sungu.

Wedhus pinter bangt lan senengané golèk weruh. Wedhus uga bisa diatur lan dikenali kanthi akèh amarga kaprigelanné kanggo mènèk lan ngimbangaké awak ing papan kang mbebayani banget. Mulané, wedhus iku siji-sijiné ruminansia kang bisa menek wit-witan, senadyan wité iku bisa dijangkah. Amarga ketangkasané lan sipat kepénginané, wedhus dikenal amarga metu saka kandang kanthi mlumpat pager lan kandang kanthi sengaja utawa namung amarga seneng mlumpat. Yèn pager wedhus diambrukaké, dirusak, utawa didandani kanthi cara apa waé, banjur wedhus tetep bakal bisa metu saka kandhang. Amarga kapinteran kang dhuwur dheweke bisa nemokake kakuranganné saka kandhang, wedhus bakal nggunakaké maèh, lan wedhus liyane bakal ndeleng lan sinau kanthi cepet cara sing padha.

Kanthi sipat kang pinter lan kepéngin weruh kasebut, wedhus nyangka apa waé kang anyar utawa ora pati ngerti ing lingkungané, utamané kanthi ndemèk nganggo lambé dhuweré lan ilaté. Mulané wedhus nyangka barang-barang kayata pencètan, sandhangan, lan liya-liyané kanthi nyokot utawa dipangan.

Wedhus kang diopéni kanthi cara diatur ora pati kurang kanggo kumpul tinimbang wedhus gèmbèl, yèn lagi padha nggoleki pangan tanpa diganggu, grombolan wedhus luwih kerep sumebar ing saindhenging alas utawa lapangan tinimbang mangan ana ing cedhak kayata wedhus gèmbèl. Wedhus kang nyusu ngéntukaké cempléné mlaku wira-wiri saksenengé tinimbang démpèt-démpètan kaya wedhus gèmbèl. Wedhus biasané méngo lan ngadhepi mungsuh, lan wedhus lanang luwih bisa nyerang utawa nyrudhuk manungsa tinimbang wedhus gèmbèl lanang. [23]

Wedhus kang angèl dikendhalèni nalika dikandhangaké.

Penyakit

[besut | besut sumber]

Sanajan dianggep minangka kéwan kang tahan sacara fisik lan ora mbutuhaké perawatan kaséhatan ing pirang-pirang kahanan, wedhus tetep ora bisa kena penyakit kasebut. Wedhus asring nandhang penyakit kayata pneumonia, sikil reput, parasit jero, keracunan meteng lan keracunan pangan.

Wedhus bisa dikenèki karo maneka penyakit virus lan bakteri kayata penyakit sikil lan lambé, ensefalitis artritis wedhus, limfadenitis kaseus, mata kalas, mastitis, lan pseudorabies. Wedhus bisa nyebaraké sawetara penyakit zoonotik kanggo manungsa kayata tuberkulosis, bruselosis, demam Q, lan rabies . [24]

Umur urip

[besut | besut sumber]

Umur uripé wedhus yaiku antarané 15 lan 18 taun. [25] Pernah ana kang ngandharaké yèn ana wedhus kang umuré wis nganti 24 taun. [26]

Umur wedhus iki dijalari déning pirang-pirang faktor, kayata umur wedhus wadon kang bisa waé kurang saka 10 nganti 11 taun amarga masalah nalika nglairaké anaké, lan umur wedhus lanang bisa dikurangi nganti 8 nganti 10 taun kanthi nambah birahi. [26]

Peternakan

[besut | besut sumber]
Peternakan wedhus ingon-ingon kalebu ana ing dhaerah Norte Chico ing Chili . Peternakan wedhus intensif ana ing lemah garing lan njalari hakisan lemah kang parah lan penggurunan.

Wedhus kang urip lan mati migunani kanggo manungsa, yaiku minangka cadangan susu, tinja, kulit lan daging. [27] Sawetara badan amal mènèhaké wedhus kanggo wong ora mampu ing nagara-nagara miskin amarga wedhus luwih gampang lan luwih murah kanggo diurus tinimbang sapi, sanajan duwéni guna. Kajaba iku, wedhus uga dipigunakaké kanggo nyopir grobak lan ngangkat barang-barang.

Usus wedhus digunakaké kanggo nggawé "katgut" kang isih digunakaké minangka bahan kanggo nggawé jaitan pambedhahan ana sajroning manungsa lan tali-tali kanggo instrumèn musik sing duwé senar. Sungu wedhus kang nglambangaké keméwahan lan kasejahteraan ( koenukopia) uga digunakaké kanggo nggawé séndok . [28]

Wedhus Boer asring diingon minangka pedaging.

Survei cacahing grombolan wedhus ing donya

[besut | besut sumber]

Miturut pamanggih saka Organisasi Pangan lan Pertanian (FAO), produsèn susu kang paling apik iku ana ing taun 2012 yaiku India (4,85 juta mètrik ton), Bangladèsh (2,608 juta mètrik ton) lan Sudan (1.532 juta mètrik ton). [29]

Carane ngingu

[besut | besut sumber]

Carané ngingu wedhus iku béda-béda miturut panggonan lan kabudayan. Jinis kandhang kang digunakaké kanggo wedhus ora mung didhasaraké kanthi nggunakaké wedhus nanging uga ing lingkungan peternakané. Miturut sejarah, wedhus ingon-ingon iku kéwankang biasané diopèni kanthi cara grombolan kang diumbar anggoné ngingu ana ing gunung utawa papan kanggo ngarit déning para bocah angon saka kang umuré isih enom nganti remaja. Cara ngarit iki isih digunakaké nganti saiki.

Ana ing sawetara nagara, utamané ing Éropah lan Amérika Lor, wedhus penyusu lan pedaging dibédakaké miturut jinis. Cemplé-cemplé kang nyusoni wedhus kang biasané dibelèh kanggo daging. Kaloro jinis kelamin pedaging bisa dibelèhaké kanggo daging, saliyané wedhus tuwa . Daging wedhus lanang tuwa (luwih saka setaun) dianggep ora cocok kanggo dipangan manungsa. Wedhus lanang bisa digawé asin enom-enom kanggo nyegah ambu kang amis.

Wedhus minangka kéwan ingon-ingon kang wigati kanggo juru ingon cilik-cilikan ing manca negara, kaya wanita Burkina Faso iki .

Wedhus penyusu biasané dianggep mangan ana ing alas suket ing mangsa kang apik (umpamané, mangsa panas utawa udan, yèn tetanduran subur) lan disèlèhaké ing mangsa kang ora becik (mangsa adem utawa mangsa garing, yèn tanduran ora subur). Wedhus kang nyusu diperes susuné ing saben dinané, saéngga wis mèh cedhak karo papan pameresan. Umumé papan panggonan mangan biasané dikumpliti suket garing lan séntrat. Kandhang wedhus bisa dibentuk kothak-kothak kang pisah kaya jaran utawa siji kothak kanggo sagrombolan.

Daging

[besut | besut sumber]

Produk susu lan susu

[besut | besut sumber]
Wedhus kang lg diperes ana ing alas organik
Bahan dhasar manéka warna susu (nilai min saben 100g) [30]
Isi Wedhus Sapi Wong
Lemak (g) 3.8 3.6 4.0
Protein (g) 3.5 3.3 1.2
Lactose (g) 4.1 4.6 6.9
Abu (g) 0,8 0.7 0.2
Jumlah godhong (g) 12.2 12.3 12.3
Kalori 70 69 68
Analisis isi susu saben 100   gram [31]
Juzuk unit Sapi Wedhus Domba Buffalo
Banyu g 87.8 88.9 83.0 81.1
Protein g 3.2 3.1 5.4 4.5
Lemak g 3.9 3.5 6.0 8.0
Karbohidrat g 4.8 4.4 5.1 4.9
Energi kcal 66 60 95 110
Energi kJ 275 253 396 463
Gula (lactose) g 4.8 4.4 5.1 4.9
Kolesterol mg 14 10 11 8
Kalsium IU 120 100 170 195
Asam lemak jenuh g 2.4 2.3 3.8 4.2
Asam lemak mono ora jenuh g 1.1 0,8 1.5 1.7
Asam lemak poly unsaturated g 0.1 0.1 0.3 0.2
Wedhus Angora .
  • Kambing di Zoo Negara, Malaysia.
    Kambing di Zoo Negara, Malaysia.
  • Anak kambing jantan Malaysia
    Anak kambing jantan Malaysia

Pustaka

[besut | besut sumber]

[[Kategori:Bovidae]] [[Kategori:Daging]] [[Kategori:Kéwan cumbon]] [[Kategori:Artikel mawa mikroformat 'species']]

  1. ↑ Hirst, K. Kris. "The History of the Domestication of Goats". About.com. Diakses pada 18 Agustus 2008.
  2. ↑ Coffey, Linda, Margo Hale, and Ann Wells; "Goats: Sustainable Production Overview.
  3. ↑ FAOSTAT, United Nations Food and Agricultural Organization
  4. ↑ a b c "Breeds of Livestock; Goats: (Capra hircus)". Oklahoma State University Board of Regents. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (pitulung)
  5. ↑ a b Naderi, Saeid; Rezaei, Hamid-Reza; Pompanon, François; Blum, Michael G. B.; Negrini, Riccardo; Naghash, Hamid-Reza; Balkiz, Özge; Mashkour, Marjan; Gaggiotti, Oscar E. (18 November 2008). "The goat domestication process inferred from large-scale mitochondrial DNA analysis of wild and domestic individuals". PNAS. 105 (46): 17659–17664. doi:10.1073/pnas.0804782105. PMC 2584717. PMID 19004765.
  6. ↑ Maisels, C.K. The Near East: Archaeology in the Cradle of Civilization Routledge, 1999; p.124
  7. ↑ Taylor, R.E. and Field, T.G., "Growth and Development" Scientific Farm Animal Production: An Introduction to Animal Science, 6th Ed. Prentice-Hall (1999) Upper Saddle River pg 321-324.
  8. ↑ Belanger, J & Bredesen, S. T, "Basic Information about Goats" Storey's Guide to Raising Dairy Goats, 2nd ed. Storey Publishing (2010) North Adams, pg 14
  9. ↑ a b American Goat Society:Polled Genetics, americangoatsociety.com.
  10. ↑ Smith, Mary C; Sherman, David M. (1994). Goat Medicine. ISBN 9780812114782.
  11. ↑ Taylor, R.E., Scientific Farm Animal Production: An Introduction to Animal Science, 6th ed, Upper Saddle River (Prentice Hall) 1998
  12. ↑ Frequently Asked Questions - Triple I Goats, tripleigoats.com
  13. ↑ Payne, William J.A., An Introduction to Animal Husbandry in the Tropics, 5th ed, Oxford (Blackwell Science) 1999
  14. ↑ Smith, M.C. Goat Medicine, Lippincott Williams & Wilkins, 1994
  15. ↑ Feichtenberger, Klaus, Jill Clarke, Elyse Eisenberg, and Otmar Penker (Writers and Directors) (2008). Prince of the Alps. ORF/Nature. Kadadéan ana ing Shortly after birth. Dibukak ing 2009-05-05. 'The mother eats the placenta to prevent predators from getting the scent.'{{cite AV media}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  16. ↑ Roe III, Leonard Lee (2004). The Deer of North America. Globe Pequot. kc. 224. ISBN 978-1-59228-465-8. Almost all wild animals and most domestic ones eat the afterbirth as soon as they can. The primary reason, I think, is to get rid of it so that it will not attract predators. . .Canine scavengers throughout the world are attracted to herd animals when they give birth, for the placental sacs provide an easily scavenged feast.
  17. ↑ Dairygoatjournal.com
  18. ↑ Kumar, Dr. Davendra coauthors=S. Saha, O.H. Chaturvedi, Sushil Kumar, J.S. Mann, J.P. Mittal and V.K. Singh. "Lactation in Males". ISSGPU - Indian Society for Sheep and Goat Production and Utilization Newsletter. Avikanagar, Rajasthan: Central Sheep & Wool Research Institute (2). Dibukak ing 2009-12-31.
  19. ↑ "Learning About Goats" (PDF). Texas Department of Agriculture.
  20. ↑ "War on Weeds," Rails to Trails Magazine, Spring 2004, p. 3
  21. ↑ Pugh, D.G. and Rankins, D. L. Jr, "Feeding and Nutrition" Sheep and Goat Medicine, 2nd Ed. Elsevier (2012) Maryland Heights, pg 40-42.
  22. ↑ Taylor, R.E. and Field, T.G., "Growth and Development" Scientific Farm Animal Production: An Introduction to Animal Science, 6th Ed. Prentice-Hall (1999) Upper Saddle River pg 324-325.
  23. ↑ Fowler, M.E. Restraint and Handling of Wild and Domestic Animals, 3rd Ed, Witley-Blackwell, 2008 pg 144
  24. ↑ Smith, M.C. Goat Medicine, Lippincott Williams & Wilkins, 1994 pg 7
  25. ↑ William S. Spector, èd. (1956). Handbook of Biological Data. Saunders.
  26. ↑ a b "Teeth, Life Expectancy & How to estimate a goat's age". fiascofarm.com. 16 March 2009. Dibukak ing 30 May 2009.
  27. ↑ Mahmoud Abdel Aziz, M. A., "Present status of the world goat populations and their productivity", Lohmann Information, Vol. 45 (2), Oct. 2010, Page 43, http://www.lohmann-information.com/content/l_i_45_artikel17.pdf
  28. ↑ anonymous; Goat-Horn Spoon.
  29. ↑ "FAOSTAT Gateway: FAOSTAT Domains > Production > Livestock Primary > Milk, whole fresh goat, World, 2012". Dibukak ing 2014-06-13.
  30. ↑ Park,W.Y.,G.F.W. Haenlein.ed. 2006. Handbook of Milk of Non-Bovine Mammals. Blackwell Publishing.
  31. ↑ "Milk analysis". North Wales Buffalo. Diarsip saka sing asli ing 2007-09-29. Dibukak ing 3 August 2009. (Citing McCane, Widdowson, Scherz, Kloos, International Laboratory Services.)
Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Naraguna:Nila_Safitri/Wedhus_ingon-ingon&oldid=1635319"