Candhi Cangkuang

Candhi Cangkuang, Garut.

Candhi Cangkuang iku candhi Hindhu kang dumunung ing Kampung Pulo, wewengkon Cangkuang, Kacamatan Leles, Garut, Jawa Kulon. Candhi iki uga kang pisanan tinemu ing Tatar Sundha sarta minangka siji-sijiné candhi Hindhu ing Tatar Sundha.

Sajarah

Candhi iki pisanan tinemu taun 1966 déning tim paneliti Harsoyo lan Uka Candrasasmita dhedhasar lapuran Vorderman (terbit taun 1893) ngenani anané reca kang rusak sarta makam leluhur Arif Muhammad ing Leles. Saliyané nemu reruntuhan candhi, ana uga serpihan péso sarta watu-watu gedhé kang dikira paninggalan jaman megalitikum. Panelitèn sabanjuré (taun 1967 lan 1968) kasil nemu yasan makam.

Sanadyan mèh dipesthèkaké yèn candhi iki minangka paninggalan agama Hindhu (watara abad kaping 8 M, sawijining jaman kanthi candhi-candhi ing situs Batujaya lan Cibuaya?), kang nggumunaké ya iku anané pamakaman Islam ing sisihé.

Géografi

Candhi Cangkuang dumunung ing sawijining pulo cilik kang wanguné dawa saka kulon mangétan lan jembaré 16,5 ha. Pulo cilik iki ana ing tengah tlaga Cangkuang ing koordinat 106°54'36,79" Bujur Wétan lan 7°06'09" Lintang Kidul. Saliyané pulo kang duwé candhi, ing tlaga iki ana uga loro pulo liyané kanthi ukuran kang luwih cilik.

Lokasi tlaga Cangkuang iki topografiné dumung ing lembah kang subur kira-kira 600-an m l.b.s. (lumahing banyu sagara), kang dikubengi pagunungan: Gunung Haruman (1.218 m l.b.l.) ing sisih wétan-lor, Pasir Kadaleman (681 m l.b.s.) ing sisih kidul-wétan, Pasir Gadung (1.841 m l.b.s.) ing sisih kidul, Gunung Guntur (2.849 m l.b.s.) ing sisih kulon-kidul, Gunung Malang (1.329 m l.b.s.) ing sisih kulon, Gunung Mandalawangi ing sisih kidul-lor, sarta Gunung Kaledong (1.249 m l.b.s.) ing sisih wétan.

Wangunan Candhi

Wangunan Candhi Cangkuang kang bisa dideleng saiki iki minangka asil pamugaran kang diresmèkaké taun 1978. Candhi ini madeg ing sawijining lahan pesagi kanthi ukuran 4,7 x 4,7 m, dhuwur 30 cm. Sikil yasan kang nyokong pelipit padma, pelipit kumuda, lan pelipit pasagi ukurané 4,5 x 4,5 m dhuwur 1,37 m. Ing sisih wétan ana penampil kanggo trap munggah kang dawané 1,5 m lan amba 1,26 m.

Ing antarané sisa-sisa yasan candhi, tinemu uga reca (taun 1800-an) kanthi posisi pinuju sila ing sakndhuwuring padmasana gandha. Kaanan reca iki wis rusak, rainé drata, pérangan tangan nganti ugel-ugel wis ilang. Ambané rai 8 cm, amba pundhak 18 cm, amba pinggang 9 cm, padmasana 38 cm (dhuwuré 14 cm), lapik 37 cm & 45 cm (dhuwur 6 cm lan 19 cm), dhuwur 41 cm.

Candhi Cangkuang kaya kang katon saiki, sakbeneré minangka asil rekayasa rékonstruksi, sebab yasan asliné mung 35%-an. Mula saka iku, wangun yasan Candhi Cangkuang kang sakbeneré durung diweruhi.

Candhi iki dunungé watara 3 m ing sisih kidulé makam Arif Muhammad.

Rujukan

• Bambang Budi Utomo. 2004. Arsitektur Wangunan Suci Masa Hindhu-Buda di Jawa Kulon. Kementrian Kebudayaan dan pariwisata, Jakarta. ISBN 979-8041-35-6
• Candhi Cangkuang, Candhi Di Jawa Kulon, artikel-artikel koléksi Arkéologi.net