Wong Dayak Pitap

Budaya Dayak Pitap ing Kalimantan Selatan

Tiyang Dayak Pitap inggih punika Masarakat Adat Dayak ingkang limrahipun dipungolongaken minangka péranganing suku Dayak Meratus utawi Wong Bukit ingkang dumunung ing kacamatan Tebing Tinggi, Balangan, Kalimantan Selatan.

Dayak Pitap minangka sebutan tumrap kelompok masarakat ingkang kaiket kanthin keturunan lan aturan adat, dumunung ing kawasan sakanan kiringipun hulu-hulu kali Pitap lan anak kali sanèsipun. Kali Pitap piyambak awalipun gadhah nama kali Kitab. Miturut keyakinan, ing tanah punika mandhapipun kitab ingkang dados rebutan. Déning datu supados ajaran saking kitab mau lestantun, kitab punika lajeng dipundhahar utawi wonten ing istilah mrika dipunpitapaken, saéngga ajaran agamanipun badhé lestantun ing batin lan ugi wonten ing akal pikiranipun. Tembung kitab pungkasanipun éwah dados pitap saéngga nama kali lan masarakat ingkang dumunung ing wewengkon mau éwah dados Pitap.

Déné sebutan Dayak punika ngacu ing kesukuanipun. Déning sapérangan literatur suku mau dipunlebetaken ing rumpun Dayak Bukit, nanging wonten ing kasunyatanipun suku punika langkung remen dipunsebut minangka Wong Pitap utawi Dayak Pitap, punika ugi kadadosan ing laladan-laladan sanèsipun ing Meratus.

Para leluhur masarakat Dayak Pitap nalika rumiyin dumunung ing laladan Tanah Hidup, inggih punika wates antawisipun Kabupatèn Balangan kaliyan Kabupatèn Kotabaru (ing puncak pagunungan Meratus). Tanah hidup dados wewengkon tanah keramat ingkang dipunpitadosi minangka laladan asal para leluhuripun.

Kanthi administratif, tiyang Dayak Pitap wonten ing 3 Désa inggih puniika Dayak Pitap, Langkap lan Mayanau ing Kacamatan Tebing Tinggi, Balangan.

Wiwitan minangka satunggal Dayak Pitap gadhah papréntahan piyambak kanthi pusat papréntahan ing Langkap. Kanthi wontenipun peraturan sistem pamarentahn désa nalika taun 1979 dipunbentuk papréntahan désa Dayak Pitap kanthi pusat papréntahan nalika iku dumunung ing Langkap. Dayak Pitap kapérang dados 5 kampung ageng inggih punika:

1. Langkap
2. Iyam
3. Ajung
4. Papunikan
5. Kambiyain.

Lajeng taun 1982 wewengkon Dayak Pitap kapérang dados 5 désa, dhedhasar peraturan mantri dalam nagari no 2/taun 1980 babagan pedoman pembentukan, pemecahan, penyatuan dan penghapusan kalurahan lan peraturan mantri dalam nagari no 4 taun 1981 babagan pembentukan, pemecahan, penyatuan dan penghapusan désa. Salajengipun dhedhasar Sk camat taun 1993 kampung Ajung dipungabung kaliyan Iyam. Taun 1998 kampung Iyam lan kampung Kambiyain dipungabung dados satunggal kaliyan kampung Ajung kanthi pusat papréntahan ing Ajung Hilir.

Kanthi géografis, wewengkon Dayak Pitap dumunung ing bentangan pagunungan Meratus ingkang dumunung ing antawis 115035'55" dumugi 115047'43" Bujur timur lan 02025'32" dumugi 02035'26" Lintang selatan. Jarak désa nuju kutha krajan kacamatan 35 Km, Jarak désa nuju kutha krajan Kab. 48 Km lan jarak désa nuju kutha krajan provinsi 231 Km.

Sisih wétan winatesan kaliyan wewengkon Kacamatan Sungai Durèn, Kotabaru, sisih kulon winatesan kaliyan Désa Gunung Batu lan Désa Auh, sisih lèr winatesan kaliyan Halong, Balangan lan sisih kidul winatesan kaliyan Kacamatan Sungai Durèn, Kotabaru lan Kacamatan Batang Alai Selatan, Hulu Sungai Tengah.

Pranala njaba

• Konflik Pemanfaatan Lahan & Pengelolaan Sumber Daya Alam Pertambangan Di Komunitas Dayak Pitap Kalsel Archived 2008-02-25 at the Wayback Machine.
• Budaya Dayak Pitap Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine.