Wong Batak Pakpak
Wong Batak Pakpak inggih punika salah satunggaling bebrayan ingkang dumunung ing Pulo Sumatera Indonésia. Kasebar ing manéka kabupatèn/kutha ing Sumatera Utara lan Acèh, inggih punika ing Kabupatèn Dairi, Kabupatèn Pakpak Bharat, Kabupatèn Humbang Hasundutan, Tapanuli Tengah (Sumatera Utara), Kabupatèn Acèh Singkil lan Kota Subulussalam (Provinsi Acèh)[1]
Wonten ing administrasi papréntahan, suku Pakpak kathah dumunung ing wewengkon Kabupatèn Dairi ing Sumatera Utara ingkang lajeng dipunmekarkan nalika taun 2003 dados kalih kabupatèn, inggih punika:
- Kabupatèn Dairi (kutha krajan: Sidikalang)
- Kabupatèn Pakpak Bharat (kutha krajan: Salak)[1]
Suku bangsa Pakpak kemungkinan ageng asalipun saking keturunan bala kraton Chola ing India ingkang nyerang kraton Sriwijaya nalika abad 11 Masehi.[1]
Pambagéyan
[besut | besut sumber]Suku Pakpak kapérang dados 5 subsuku, wonten ing istilah setempat asring dipunsebut kanthi istilah Pakpak Silima Suak ingkang kasungsun saking[1]:
- Pakpak Klasen, papan dunungipun ing wewengkon Parlilitan ingkang kalebet ing wewengkon kabupatèn Humbang Hasundutan lan wewengkon Manduamas ingkang minangka péranganing kabupatèn Tapanuli Tengah.
- Pakpak Simsim, dumunung ing kabupatèn Pakpak Bharat.
- Pakpak Boang, dumunung ing provinsi Acèh inggih punika ing kabupatèn Acèh Singkil lan kutha Subulussalam. Suku Pakpak Boang punika kathah dipunsalahpahami minangka Wong Singkil.
- Pakpak Pegagan, dumunung ing Sumbul lan sakanan kiringipun Kabupatèn Dairi.
- Pakpak Keppas, dumunung ing kutha Sidikalang lan sakanan kiringipun Kabupatèn Dairi.[2]
Marga Pakpak
[besut | besut sumber]- Anakampun
- Angkat
- Bako
- Bancin
- Banurea
- Berampu
- Berasa
- Beringin
- Berutu
- Bintang
- Boang Manalu
- Capah
- Cibro
- Gajah Manik
- Gajah
- Kabeaken
- Kesogihen
- Kaloko
- Kombih
- Kudadiri
- Lingga
- Maha
- Maharaja
- Manik kecupak
- Manik Kt.usang
- Matanari
- Meka
- Maibang
- Padang
- Padang Batanghari (BTH)
- Pasi
- Penarik Pinayungan
- Perdosi
- Sambo
- Saraan
- Sikettang
- Sinamo
- Sitakar
- Solin
- Saing
- Tendang
- Tinambunan
- Tinendung
- Tumangger
- Turutan
- Ujung
Suku bangsa Pakpak dipuniket déning struktur sosial ingkang wonten ing istilah setempat dipunsebut minangka sulang silima. Sulang silima kasungsung saking gangsal unsur inggih punika: 1. Sinina tertua (Perisang-isang (keturunan utawi génerasi ingkang paling) 2. Sinina penengah (Pertulan tengah (keturunan utawi génerasi ingkang wonten ing tengah) 3. Sinina terbungsu (perekur-ekur = keturunan paling ragil) 4. Berru (kerabat panampa kenya) 5. Puang (kerabat pangaweh kenya)[4]
Gangsal unsur punika peranipun kathah sanget ing prosès pamendhetan putusan ing manéka aspek pagesangan mliginipun ing sistem kekerabatan, upacara adat punapa déné ing konteks komunitas lebbuh utawi kuta. Tegesipun gangsal unsur punika kedah ndhèrèk supados putusan ingkang dipunpendhet dados sah saking hukum adat.[4]
Upacara adat Pakpak dipunsukani nama kerja utawi kerja-kerja. Nanging sapunika asring dipun-ginakaken tembung pista. Upacara adat mau kapérang dados kalih pérangan ageng, inggih punika: 1. Upacara adat ingkang gegayutan kaliyan swasana manah bungah dipunsukani nama "kerja baik"; 2. Upacara adat ingkang gegayutan kaliyan swasana manah boten bungah dipunsukani nama "kerja jahat".[5]
Tuladha kerja baik inggih punika: merbayo (upacara perkawinan), menanda taun (upacara nanem pantun), merkottas (upacara kanggé miwiti sawijining pakaryan ingkang gadhah resiko) lan sanèsipun. Tuladha kerja jahat inggih punika mengrumbang lan upacara mate ncayur ntua (upacara lelayu).[6]
Cathetan suku
[besut | besut sumber]- ↑ a b c d [1]
- ↑ "Archive copy". Diarsip saka sing asli ing 2012-11-14. Dibukak ing 2012-12-28.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ [2]
- ↑ a b "Archive copy". Diarsip saka sing asli ing 2013-01-19. Dibukak ing 2012-12-28.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "Archive copy". Diarsip saka sing asli ing 2013-02-07. Dibukak ing 2012-12-28.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ Lister Berutu 2006. Mengenal Upacara Adat Pada Masarakat Pakpak, Medan, Monoratama.