Bakso: Béda antara owahan

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Luru sajarah
← Besutan sadurungéBesutan sawisé →
Konten dihapus Konten ditambahkan
VisualTèks wiki
Rachmat04 (parembugan | pasumbang)
11.381 suntingan
c busak cithakan, per Special:Diff/1146451; panggantèn kosmètik
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
Bot
352.737 suntingan
éjaan, replaced: umumé → lumrahé, persegi → pasagi, penyakit → lelara, nduwèni → duwé, ndadekake → ndadèkaké, Mei → Mèi (5), kayata → kaya ta (3), Galeri → Gladri, dikenal → misuwur (2), Denmark → Dhénemarken, China → Cin...
Larik 4: Larik 4:
| caption = Bakso kang disuguhaké nganggo [[bihun]] lan pangsit goreng
| caption = Bakso kang disuguhaké nganggo [[bihun]] lan pangsit goreng
| alternate_name =
| alternate_name =
| country = China
| country = Cina
| region =
| region =
| creator =
| creator =
Larik 18: Larik 18:
'''Bakso''' utawa '''baxo'''<ref>Cara panulisan sing kerep ditemoni ing tlatah [[Semarang]]</ref> iku panganan [[Indonésia]]. Bakso iku rupané awujud daging sing dicampur glepung kanji sithik lan dibentuk bundher-bundher.<ref name="internet1">[http://basonesia.t35.com/ Bakso] (diaksès tanggal 13 Maret 2011)</ref>
'''Bakso''' utawa '''baxo'''<ref>Cara panulisan sing kerep ditemoni ing tlatah [[Semarang]]</ref> iku panganan [[Indonésia]]. Bakso iku rupané awujud daging sing dicampur glepung kanji sithik lan dibentuk bundher-bundher.<ref name="internet1">[http://basonesia.t35.com/ Bakso] (diaksès tanggal 13 Maret 2011)</ref>
== Sajarah ==
== Sajarah ==
Bakso iku asalé saka basa [[China]] kang kasusun saka rong tembung, ya iku ''bak'' lan ''so''.<ref name="internet1" />
Bakso iku asalé saka basa [[Cina]] kang kasusun saka rong tembung, ya iku ''bak'' lan ''so''.<ref name="internet1" />
Bak tegesé daging [[babi]], déné so tegesé [[mi]] lan [[sop]].<ref name="internet1" />
Bak tegesé daging [[babi]], déné so tegesé [[mi]] lan [[sop]].<ref name="internet1" />
Ing [[Indonésia]] dhéwé daging [[babi]] diganti nganggo daging [[sapi]], nanging tetep diarani ''bak''.<ref name="internet1" />
Ing [[Indonésia]] dhéwé daging [[babi]] diganti nganggo daging [[sapi]], nanging tetep diarani ''bak''.<ref name="internet1" />
Larik 25: Larik 25:


== Jinis ==
== Jinis ==
Bakso umumé digawé saka daging lan uga ana kang diisi daging kang wis dialusaké.<ref name="internet3"/> Ananging saliyané iku ana uga bakso kang diisi [[lombok]] [[rawit]].<ref name="internet3"/> Bakso iki diarani bakso mercon.<ref name="internet3"/> Diarani [[bakso mercon]] amarga rasané kang pedes amarga lombok rawit.<ref name="internet3"/> Ana uga bakso [[coklat]], ya iku bakso kang diisi coklat.<ref name="internet3"/> Saliyané iku ana uga [[bakso buah]], bakso buah ya iku bakso kang diisi buah, kayata [[nanas]], [[stroberi]], [[tomat]].<ref name="internet3"/> Kéju uga bisa dadi isi bakso, biyasané diarani bakso [[kéju]].<ref name="internet3"/>
Bakso lumrahé digawé saka daging lan uga ana kang diisi daging kang wis dialusaké.<ref name="internet3"/> Ananging saliyané iku ana uga bakso kang diisi [[lombok]] [[rawit]].<ref name="internet3"/> Bakso iki diarani bakso mercon.<ref name="internet3"/> Diarani [[bakso mercon]] amarga rasané kang pedes amarga lombok rawit.<ref name="internet3"/> Ana uga bakso [[coklat]], ya iku bakso kang diisi coklat.<ref name="internet3"/> Saliyané iku ana uga [[bakso buah]], bakso buah ya iku bakso kang diisi buah, kaya ta [[nanas]], [[stroberi]], [[tomat]].<ref name="internet3"/> Kéju uga bisa dadi isi bakso, biyasané diarani bakso [[kéju]].<ref name="internet3"/>
Supaya rasané bisa nyampur, buah kang wis dikethok kothak cilik-cilik bisa disisipaké ing bakso kang satengah mateng.<ref name="internet3"/> Bakso banjur digodhog manèh nganti mateng.<ref name="internet3">[http://berita.liputan6.com/laladan/201001/260180/Bakso.Rasa.Buah.ala.Yogyakarta http://berita.liputan6.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)</ref>
Supaya rasané bisa nyampur, buah kang wis dikethok kothak cilik-cilik bisa disisipaké ing bakso kang satengah mateng.<ref name="internet3"/> Bakso banjur digodhog manèh nganti mateng.<ref name="internet3">[http://berita.liputan6.com/laladan/201001/260180/Bakso.Rasa.Buah.ala.Yogyakarta http://berita.liputan6.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)</ref>


== Bentuk ==
== Bentuk ==
* [[Bakso bunder]]<ref name="internet1"/>
* [[Bakso bunder]]<ref name="internet1"/>
* [[Bakso kotak]]<ref name="internet1"/>
* [[Bakso kotak]]<ref name="internet1"/>
Bakso kotak ya iku bakso kang bentuké kotak utawa ''persegi empat''.<ref name="internet4"/> Bakso kotak bahané kaya bakso bunder biyasa, ananging bentuké digawé kotak.<ref name="internet4">[http://www.republika.co.id/berita/gaya-hidup/kuliner/11/01/16/158870-bakso-kotak-terinspirasi-program-komputer http://www.republika.co.id/](dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)</ref>
Bakso kotak ya iku bakso kang bentuké kotak utawa ''pasagi empat''.<ref name="internet4"/> Bakso kotak bahané kaya bakso bunder biyasa, ananging bentuké digawé kotak.<ref name="internet4">[http://www.republika.co.id/berita/gaya-hidup/kuliner/11/01/16/158870-bakso-kotak-terinspirasi-program-komputer http://www.republika.co.id/](dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)</ref>
Bakso kothak idéné éntuk saka program komputer kang diarani [[Auto-Cad]].<ref name="internet4"/> Yèn bakso bunder digawé bunder-bunder nganggo tangan, bakso [[coklat]] dibentuk nganggo cithakan dhéwé.<ref name="internet4"/> Bakso kothak nduwèni ukuran kurang luwih [[5]]x[[2]]x[[2]] [[cm]].<ref name="internet4"/>
Bakso kothak idéné éntuk saka program komputer kang diarani [[Auto-Cad]].<ref name="internet4"/> Yèn bakso bunder digawé bunder-bunder nganggo tangan, bakso [[coklat]] dibentuk nganggo cithakan dhéwé.<ref name="internet4"/> Bakso kothak duwé ukuran kurang luwih [[5]]x[[2]]x[[2]] [[cm]].<ref name="internet4"/>
* [[Bakso gepeng]]<ref name="internet1"/>
* [[Bakso gepeng]]<ref name="internet1"/>


=== Bakso ing nagara-nagara liya ===
=== Bakso ing nagara-nagara liya ===
Bakso utawa dikenal nganggo jeneng ''meatball'' nduwé jeneng lan cara anggoné nyuguhaké kang séjé ing saben-saben nagara.<ref name="internet1" />
Bakso utawa misuwur nganggo jeneng ''meatball'' nduwé jeneng lan cara anggoné nyuguhaké kang séjé ing saben-saben nagara.<ref name="internet1" />
# [[Indonésia]]. Bakso padatan disuguhaké ing wadhah mangkok kaya sup, nganggo [[mi]], [[tahu]], [[endhog]], ''siomay''.<ref name="internet1" />
# [[Indonésia]]. Bakso padatan disuguhaké ing wadhah mangkok kaya sup, nganggo [[mi]], [[tahu]], [[endhog]], ''siomay''.<ref name="internet1" />
# Ing [[Afganistan]], bakso dianggo minangka panganan tradhisional karo sop gawéyan omah.<ref name="internet1" />
# Ing [[Afganistan]], bakso dianggo minangka panganan tradhisional karo sop gawéan omah.<ref name="internet1" />
# [[Albania]]. Bakso iku digoréng (Qofte të fërguara).<ref name="internet1" />
# [[Albania]]. Bakso iku digoréng (Qofte të fërguara).<ref name="internet1" />
# [[Belgia]]. Bakso diarani ''ballekes'' utawa ''bouletten'' ing [[Flanders]] lan [[Brussels]], lan ''boulettes'' utawa ''boulets'' ing ''Wallonia''.<ref name="internet1" /> Padatan disuguhaké karo [[saos]] [[tomat]] utawa saos [[sambel]], lan [[kenthang]] [[goréng]], [[krokèt]] kenthang (kenthang croquettes) utawa kenthang kukus (steamed potatoes).
# [[Belgia]]. Bakso diarani ''ballekes'' utawa ''bouletten'' ing [[Flanders]] lan [[Brussels]], lan ''boulettes'' utawa ''boulets'' ing ''Wallonia''.<ref name="internet1" /> Padatan disuguhaké karo [[saos]] [[tomat]] utawa saos [[sambel]], lan [[kenthang]] [[goréng]], [[krokèt]] kenthang (kenthang croquettes) utawa kenthang kukus (steamed potatoes).
# [[Portugal]] lan [[Brazil]]. Bakso diarani ''almôndegas'' lan padatan digoreng lan disuguhaké bebarengan karo [[spaghetti]].<ref name="internet1" />
# [[Portugal]] lan [[Brazil]]. Bakso diarani ''almôndegas'' lan padatan digoreng lan disuguhaké bebarengan karo [[spaghetti]].<ref name="internet1" />
# [[China]]. Bakso kang paling kerep digawé iku saka daging babi lan padatan digodhog (kadhang ditambahi kecap).<ref name="internet1" />
# [[Cina]]. Bakso kang paling kerep digawé iku saka daging babi lan padatan digodhog (kadhang ditambahi kecap).<ref name="internet1" />
# [[Denmark]]. Bakso dikenal kanthi jeneng ''frikadeller'' lan padatan digorèng, digawé saka daging [[sapi]], [[babi]], [[bawang]], [[endhog]], [[uyah]], lan [[mrica]] dibentuk kaya [[bal]].<ref name="internet1" />
# [[Dhénemarken]]. Bakso misuwur kanthi jeneng ''frikadeller'' lan padatan digorèng, digawé saka daging [[sapi]], [[babi]], [[bawang]], [[endhog]], [[uyah]], lan [[mrica]] dibentuk kaya [[bal]].<ref name="internet1" />
# [[Jerman]]. Bakso diarani ''Frikadellen'' utawa ''Fleischpflanzerl'' utawa ''Fleischküchle''.<ref name="internet1" /> Kang paling misuwur ya iku bakso [[Jerman]] ''Königsberger Klopse'' kang isiné [[anchovy]] utawa gerèh lan dipangan nganggo [[saos]] caper.<ref name="internet1" />
# [[Jerman]]. Bakso diarani ''Frikadellen'' utawa ''Fleischpflanzerl'' utawa ''Fleischküchle''.<ref name="internet1" /> Kang paling misuwur ya iku bakso [[Jerman]] ''Königsberger Klopse'' kang isiné [[anchovy]] utawa gerèh lan dipangan nganggo [[saos]] caper.<ref name="internet1" />
# [[Austria]]. Bakso gorèng diarani ''Fleischlaibchen'' utawa ''Fleischlaberl''.<ref name="internet1" />
# [[Austria]]. Bakso gorèng diarani ''Fleischlaibchen'' utawa ''Fleischlaberl''.<ref name="internet1" />


== Bahan nggawé bakso ==
== Bahan nggawé bakso ==
Bakso bisa digawé saka bahan-bahan kayata daging sapi, [[iwak]] (iwak kang dagingé putih kayata [[tengiri]], [[kakap]], [[kerapu]], [[tuna]], utawa [[iwak gabus]]), [[urang]], unus (nus), lan iwak pitik.<ref name="internet5">[http://bos.fkip.uns.ac.id/pub/ono/pendidikan/materi-kejuruan/pertanian/teknologi-hasil-pertanian-dan-perikanan/pengolahan_bakso_ikan.pdf http://bos.fkip.uns.ac.id/](dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)</ref>
Bakso bisa digawé saka bahan-bahan kaya ta daging sapi, [[iwak]] (iwak kang dagingé putih kaya ta [[tengiri]], [[kakap]], [[kerapu]], [[tuna]], utawa [[iwak gabus]]), [[urang]], unus (nus), lan iwak pitik.<ref name="internet5">[http://bos.fkip.uns.ac.id/pub/ono/pendidikan/materi-kejuruan/pertanian/teknologi-hasil-pertanian-dan-perikanan/pengolahan_bakso_ikan.pdf http://bos.fkip.uns.ac.id/](dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)</ref>
Jenengé bakso biyasané padha kaya daging kang dadi bahané.<ref name="internet5"/> Umpamané bakso kang digawé saka iwak, diarani bakso iwak, bakso kang digawé saka sapi diarani bakso sapi, bakso kang diiséni buah, diarani bakso buah, lan liya-liyané.<ref name="internet5"/>
Jenengé bakso biyasané padha kaya daging kang dadi bahané.<ref name="internet5"/> Umpamané bakso kang digawé saka iwak, diarani bakso iwak, bakso kang digawé saka sapi diarani bakso sapi, bakso kang diiséni buah, diarani bakso buah, lan liya-liyané.<ref name="internet5"/>


== Kaséhatan ==
== Kaséhatan ==
Yen nggawé bakso ana uga kang dicampur karo [[boraks]] utawa [[bleng]].<ref name="internet6"/> Gunané kanggo nggawé bakso luwih kenyal kaya daging lan luwih awét.<ref name="internet6">[http://www.suaramerdeka.com/harian/0709/03/ragam05.htm Boraks Ada dalam Makanan Kita, Suara Merdeka http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mei 2011)</ref> Iki ndadekake bakso tau dianggep panganan kang kurang aman karo [[BPOM]].<ref name="internet6"/> BPOM ngélingaké yèn ngonsumsi jajanan kang ngandhut boraks kang akèh nganti [[5]] nganti [[10]] [[taun]] bisa ningkataké resiko [[penyakit]] [[kanker]] ''hati''.<ref name="internet7">[cite web|url=http://www.suaramerdeka.com/English/index.php?page=infodtl&InfoID=8&dtl=1|title=Watch Out For The Food We Consume|last=Staff writer|year=2006|publisher=Directorate of Consumer Protection, Jakarta, Indonésia|accessdate=2009-02-10 http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mei)</ref> Mulané bakso kang didol ing pasar tradisional lan pasar swalayan diwajibké bébas boraks.<ref name="internet7"/>
Yen nggawé bakso ana uga kang dicampur karo [[boraks]] utawa [[bleng]].<ref name="internet6"/> Gunané kanggo nggawé bakso luwih kenyal kaya daging lan luwih awét.<ref name="internet6">[http://www.suaramerdeka.com/harian/0709/03/ragam05.htm Boraks Ada dalam Makanan Kita, Suara Merdeka http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)</ref> Iki ndadèkaké bakso tau dianggep panganan kang kurang aman karo [[BPOM]].<ref name="internet6"/> BPOM ngélingaké yèn ngonsumsi jajanan kang ngandhut boraks kang akèh nganti [[5]] nganti [[10]] [[taun]] bisa ningkataké resiko [[lelara]] [[kanker]] ''hati''.<ref name="internet7">[cite web|url=http://www.suaramerdeka.com/English/index.php?page=infodtl&InfoID=8&dtl=1|title=Watch Out For The Food We Consume|last=Staff writer|year=2006|publisher=Directorate of Consumer Protection, Jakarta, Indonésia|accessdate=2009-02-10 http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mèi)</ref> Mulané bakso kang didol ing pasar tradisional lan pasar swalayan diwajibké bébas boraks.<ref name="internet7"/>


== Galeri ==
== Gladri ==


<gallery>
<gallery>

Révisi kala 26 Juli 2017 04.58

Bakso
Bakso kang disuguhaké nganggo bihun lan pangsit goreng
Panggonan asalCina
Woworan pokokdaging dicampur glepung
Buku masakan: Bakso  Médhia: Bakso
Barkas:Indonésian travelling meatball vendor on bike.jpg
Pedagang Bakso keliling.
Bakso Malang.

Bakso utawa baxo[1] iku panganan Indonésia. Bakso iku rupané awujud daging sing dicampur glepung kanji sithik lan dibentuk bundher-bundher.[2]

Sajarah

Bakso iku asalé saka basa Cina kang kasusun saka rong tembung, ya iku bak lan so.[2] Bak tegesé daging babi, déné so tegesé mi lan sop.[2] Ing Indonésia dhéwé daging babi diganti nganggo daging sapi, nanging tetep diarani bak.[2] Crita ngenani bakso ana wiwit abad 17, nalika pungkasané Dinasti Ming.[3] Ing sawijining désa ing Fuzhou ana priya jenengé Meng Bo kang banget ngabekti mring ibuné.[3] Nalika ibuné tuwa, dhèwèké nggawé daging giling kang digodhog kanggo ibuné amarga ibuné seneng dhahar daging.[3] Bakso iki rasané jebul énak lan tangga teparoné padha ngerti banjur njaluk tulung supaya diajari nggawé.[3] Wiwit saka iku bakso kawentar tekan ngendi-endi.[3].

Jinis

Bakso lumrahé digawé saka daging lan uga ana kang diisi daging kang wis dialusaké.[4] Ananging saliyané iku ana uga bakso kang diisi lombok rawit.[4] Bakso iki diarani bakso mercon.[4] Diarani bakso mercon amarga rasané kang pedes amarga lombok rawit.[4] Ana uga bakso coklat, ya iku bakso kang diisi coklat.[4] Saliyané iku ana uga bakso buah, bakso buah ya iku bakso kang diisi buah, kaya ta nanas, stroberi, tomat.[4] Kéju uga bisa dadi isi bakso, biyasané diarani bakso kéju.[4] Supaya rasané bisa nyampur, buah kang wis dikethok kothak cilik-cilik bisa disisipaké ing bakso kang satengah mateng.[4] Bakso banjur digodhog manèh nganti mateng.[4]

Bentuk

Bakso kotak ya iku bakso kang bentuké kotak utawa pasagi empat.[5] Bakso kotak bahané kaya bakso bunder biyasa, ananging bentuké digawé kotak.[5] Bakso kothak idéné éntuk saka program komputer kang diarani Auto-Cad.[5] Yèn bakso bunder digawé bunder-bunder nganggo tangan, bakso coklat dibentuk nganggo cithakan dhéwé.[5] Bakso kothak duwé ukuran kurang luwih 5x2x2 cm.[5]

Bakso ing nagara-nagara liya

Bakso utawa misuwur nganggo jeneng meatball nduwé jeneng lan cara anggoné nyuguhaké kang séjé ing saben-saben nagara.[2]

  1. Indonésia. Bakso padatan disuguhaké ing wadhah mangkok kaya sup, nganggo mi, tahu, endhog, siomay.[2]
  2. Ing Afganistan, bakso dianggo minangka panganan tradhisional karo sop gawéan omah.[2]
  3. Albania. Bakso iku digoréng (Qofte të fërguara).[2]
  4. Belgia. Bakso diarani ballekes utawa bouletten ing Flanders lan Brussels, lan boulettes utawa boulets ing Wallonia.[2] Padatan disuguhaké karo saos tomat utawa saos sambel, lan kenthang goréng, krokèt kenthang (kenthang croquettes) utawa kenthang kukus (steamed potatoes).
  5. Portugal lan Brazil. Bakso diarani almôndegas lan padatan digoreng lan disuguhaké bebarengan karo spaghetti.[2]
  6. Cina. Bakso kang paling kerep digawé iku saka daging babi lan padatan digodhog (kadhang ditambahi kecap).[2]
  7. Dhénemarken. Bakso misuwur kanthi jeneng frikadeller lan padatan digorèng, digawé saka daging sapi, babi, bawang, endhog, uyah, lan mrica dibentuk kaya bal.[2]
  8. Jerman. Bakso diarani Frikadellen utawa Fleischpflanzerl utawa Fleischküchle.[2] Kang paling misuwur ya iku bakso Jerman Königsberger Klopse kang isiné anchovy utawa gerèh lan dipangan nganggo saos caper.[2]
  9. Austria. Bakso gorèng diarani Fleischlaibchen utawa Fleischlaberl.[2]

Bahan nggawé bakso

Bakso bisa digawé saka bahan-bahan kaya ta daging sapi, iwak (iwak kang dagingé putih kaya ta tengiri, kakap, kerapu, tuna, utawa iwak gabus), urang, unus (nus), lan iwak pitik.[6] Jenengé bakso biyasané padha kaya daging kang dadi bahané.[6] Umpamané bakso kang digawé saka iwak, diarani bakso iwak, bakso kang digawé saka sapi diarani bakso sapi, bakso kang diiséni buah, diarani bakso buah, lan liya-liyané.[6]

Kaséhatan

Yen nggawé bakso ana uga kang dicampur karo boraks utawa bleng.[7] Gunané kanggo nggawé bakso luwih kenyal kaya daging lan luwih awét.[7] Iki ndadèkaké bakso tau dianggep panganan kang kurang aman karo BPOM.[7] BPOM ngélingaké yèn ngonsumsi jajanan kang ngandhut boraks kang akèh nganti 5 nganti 10 taun bisa ningkataké resiko lelara kanker hati.[8] Mulané bakso kang didol ing pasar tradisional lan pasar swalayan diwajibké bébas boraks.[8]

Gladri

  • penthol bakso
    penthol bakso
  • bakso kuah
    bakso kuah
  • panci bakso
    panci bakso
  • bakso daging sapi
    bakso daging sapi
  • bakso mi bihun
    bakso mi bihun
  • mi bakso bali
    mi bakso bali
  • bakso mi
    bakso mi
  • bakso urat asli Solo
    bakso urat asli Solo
  • bakso iwak
    bakso iwak
  • mie ayam bakso
    mie ayam bakso
  • bakso malang karapitan
    bakso malang karapitan

Cathetan suku

  1. ↑ Cara panulisan sing kerep ditemoni ing tlatah Semarang
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Bakso (diaksès tanggal 13 Maret 2011)
  3. ↑ a b c d e Sejarah Bakso (dipunundhuh 13 Maret 2011)
  4. ↑ a b c d e f g h i http://berita.liputan6.com/(dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)
  5. ↑ a b c d e http://www.republika.co.id/(dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)
  6. ↑ a b c http://bos.fkip.uns.ac.id/(dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)
  7. ↑ a b c Boraks Ada dalam Makanan Kita, Suara Merdeka http://www.suaramerdeka.com/(dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)
  8. ↑ a b [cite web|url=http://www.suaramerdeka.com/English/index.php?page=infodtl&InfoID=8&dtl=1%7Ctitle=Watch Out For The Food We Consume|last=Staff writer|year=2006|publisher=Directorate of Consumer Protection, Jakarta, Indonésia|accessdate=2009-02-10 http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mèi)
Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Bakso&oldid=1194447"