Yuyutsuh

Raden Arya Yuyutsuh ing pedhalangan Jawa iku putrane Adipati Widura utawa Yamawidura. Déné ibune Yuyutsuh ya iku Dewi Padmarini. Arya Yuyutsuh duwé sadulur tunggal bapak ibu kang jenenge Sanjaya. Yamawidura dhéwé kalebu putrane Begawan Wiyasa lan Dewi Datri kang wuragil. Yuyutsuh lan Sanjaya mèlu bapak ibune lan dedunung ing kasatriyan Pagombakan. Kasatriyan iki minangka pérangan mburi wangunan Karaton Astina. Wiwitane kulawarga Arya Widura milih meneng lan ora nemtokake sikep arep mbela Pandhawa apa Kurawa nalika perang Baratayuda arep pecah. Wusana Arya Yuyutsuh nemtokake sikep kang dadi katetepan batine sawisé ngliwati laku batin kang abot.

Yuyutsuh ngukuhaké sikep milih mbela para Pandhawa. Yuyutsuh duwé panganggep, sawisé ngliwati laku batin kang abot, yèn para Pandhawa iku pehak kang ngugemi bebener. Déné Kurawa dadi mehak kang nerak wewaler, ora ngugemi bebener, kepara ngiwakake bebener. Yuyutsuh nganggep para Pandhawa pancen dumunung ing kalungguhan kang bener ing bab cecongkrahan kalawan para Kurawa kanggo ngrebut panguwasa ing Krajan Astina. Miturut Yuyutsuh, Pandhawa iku kang duwé hak marisi panguwasaning Krajan Astina saka Prabu Pandhudewanata, panguwasane Krajan Astina kang sah.

Nalika Prabu Pandhudewanata surut ing kasedan jati, Pandhawa, para putrane pancen durung cukup diwasa yèn dipasrahi tanggung jawab mimpin krajan Astina. Amarga iku banjur diracik Piagam Astina kang disekseni lan ditandhatangani déning kabèh pehak lan kabèh krabat sesepuh Astina. Ing sajeroning piagam iku ditemtokake yèn Prabu Drestarastra bakal nglenggahi dhampar keprabon Astina nggenteni Prabu Pandhudewanata nganti para Pandhawa cukup dIwasa kanggo nyekel panguasa nagara Astina sasurute Prabu Pandudewanata. Yèn Pandhawa wus cukup diwasa, dhampar keprabon Astina bakal dipasrahake déning Prabu Drestarastra marang Pandhawa.

Nanging, Duryudana lan 100 seduluré gawé ada-ada kanggo nguwasani dhampar keprabon Astina. Duryudana lan para seduluré, Kurawa, dibiyantu déning Arya Sakuni (utawa Sengkuni) lan Dewi Gendari saéngga kasil nguwasani dhampar keprabon Astina sasurute Prabu Pandhudewanata. Nalika iku, separo saka pérangan njaba nagara Astina dijaluk bali déning Pandhawa kanthi cara bedamen lan rembugan kadidene antarané kulawarga dhéwé. Nanging saka sikep srakahe Duryudana (utawa Prabu Suyudana), wusana Astina tetep diregem déning para Kurawa. Déné Pandhawa disiya-siya lan uripé tansah kaningaya krana tumindake Duryudana sasedulure. Ora ana sapérangan cilik lemah nagara Astina kang dipasrahake marang Pandhawa, arepa sejatine Prabu Suyudana ora duwé hak kanggo nguwasani krajan Astina. Cecongkrahan ing nagara Astina sansaya panas lan wusana nuwuhaké perang Baratayuda.

Lelandhesan wawasan mau lan antebing rasa sawisé mecaki laku batin kang abot, Arya Yuyutsuh banjur nemtokake sikepe, mbela Pandhawa. Nalika perang Baratayuda wus lumaku sawatara wektu, Arya Yuyutsuh banjur nemoni Dewi Wara Sumbadra kanthi pangajab olèh kapercayan saka Pandhawa. Sawisé iku Arya Yuyutsuh banjur ambyur ing perang Baratayuda bebarengan karo para wadyabala kang nyengkuyung Pandhawa. Para prajurit wadyabala Pandhawa ora ana kang cubirya marang tekane Yuyutsuh. Yuyutsuh dhéwé nuduhake kridha kang temen-temen kanggo mbelani Pandhawa ing madyaning pabaratan perang Baratayuda. Yuyutsuh tanpa rangu sedya ngurbanake jiwa lan ragane kanggo mbelani bebener, mbelani Pandhawa. Arya Yuyutsuh palastra ing pabaratan déning tangane Adipati Karna, raja Awangga.