Mesir Kuna

Besut pranala
Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Piramida Khafre (dinasti kapapat Mesir) lan Sphinx Agung Giza (± 2500 SM utawa luwih tuwa)

Daftar Dinasti Firaun
ing zaman Mesir Kuno

Periode Predinastik
Periode Protodinastik
Periode Dinasti Awal
kaping 1 kaping 2
Kerajaan Mesir Lama
kaping 3 kaping 4 kaping 5 kaping 6
Periode Menengah Sepisanan
kaping 7 kaping 8 kaping 9 kaping 10
kaping 11 (namung Thebes)
Kerajaan Mesir Pertengahan
kaping 11 (kabèh Mesir)
kaping 12 kaping 13 kaping 14
Periode Menengah Kapindho
kaping 15 kaping 16 kaping 17
Kerajaan Mesir Anyar
kaping 18 kaping 19 kaping 20
Periode Menengah Katelu
kaping 21 kaping 22 kaping 23
kaping 24 kaping 25 kaping 26
Periode Persia Pertama
kaping 27
Periode Pungkasan
kaping 28 kaping 29
kaping 30
Periode Persia Kapindho
kaping 31
Periode Yunani-Romawi
Alexander Agung
Dinasti Ptolemi
Mesir Romawi
Serbuan Arab

Sejarah budaya paling tuwa ing bawana Afrika bisa ditemokake ing lembah Kali Nil. Peradaban Lembah Nil ing Mesir, Afrika, lair amarga subure lemah ing wewengkon sakcerake lembah kali kang kasebabake dening Banjir kang nggawa lendhut. Ya iki kang narik kawigaten lan nyengkuyung manungsa kanggo mbangun panguripan lan peradaban.

Peradaban lembah Nil uga sinebut peradaban Mesir Kuna. Agunge lan kamulyane peradaban iki isih bisa dideleng saka akeh wangunan bersejarah ing Mesir saiki kayata Piramida,Sphinx, lan Obelisk. Mesir uga wewengkon dumunung ing Afrika sisih lor lan nduweni posisi kang strategis amarga ana ing titik temu antarane Asia, Eropa, lan Afrika. Kali iki mili saka Afrika tengah liwat Mesir lan mili menyang Sagara Mediterania. Kali Nil iku kali kang paling dawa ing donya yaiku nganti 6.400 Km. Kali Nil sumbere saka sumber-sumber ing Pegunungan Kilimanjaro ing sisih wetan Afrika.

Wiwit tahun 3.400 SM Mesir kaprentah dening 30 wangsa/dinasti Dinasti kasebut diperang dadi 3 periode yaiku:

a. Jaman Keraton Mesir Tuwa (3.400-2.160 SM).

Watara 5.000 SM, wis ana akeh desa-desa cilik ing saubenge Kali Nil. Pirang-pirang abad sabanjure desa-desa iku dadi kraton kang sinebut mones. Sateruse, mones dadi 2 keraton gedhe yaiku Mesir Nduwur lan Mesir Ngisor. Raja-raja kang ana ing Mesir mesthi dijeluk kanthi pangucapan Firaun utawa Pharaoh. Firaun tegese "Omah Gedhe". Firaun kang dadi pusate panguripan sosial, politik, lan agama bangsa Mesir Kuna.

Sawise pirang-pirang abad kapisah, Keraton Mesir nduwur lan Mesir ngisor dimanunggalake ing sangisore Firaun Menes. Usaha kang kasil manunggalake 2 keraton iku nyebabake deweke ajejuluk Nesutbiti (Raja kang makuthane kembar). Keraton iki dununge/pusate ana ing Memphis. Urut Mesir ing sangisore panguasane Firaun Chufu, Chepren, lan Menkaure. Ing jaman raja 3 iku, jumedul kabudayan kanggo ngawetake jenasah kanthi cara embalming/dibalsem/Mumi. Upaya ngawetake jenasah iku adhedasar ing kapitayan menawa wong bakal terus sugeng yen jasade isih wutuh. Mumi kasebut dimakamake ing mastaba kang arupa makam kang wujude undak-undakan kang sinebut piramida. Meh saben piramida mesti ana reca kang wangun singa sirah manungsa kang sinebut Sphinx.

Nalika papréntahane Pepi 1, Keraton Mesir njembarake wewengkone nganti menyang wewengkon Sudan (Nubia) lan Abbesinia. Ing jaman Fir'aun Pepi 2, kakuwasane Mesir saya ringkih, saengga Keraton Mesir kang ibukuthane ing Memphis ambruk lan malih dadi keraton cilik-cilik.

b. Jaman Keraton Mesir Tengahan (2.160-1.788 SM)

Fir'aun Sesotris 3 kasil manunggalake maneh pecahan-pecahan Keraton Mesir kang pecah nalika papréntahan Raja Pepi 2. Saliyane kasil manunggalake Mesir, dheweke uga kasil nggedhekake tlatah Mesir nganti Sudan, Palestina, lan wilayah Sichem. Nalika Raja Amenemhet 3 jumeneng nata, ekonomi Mesir maju kanthi cepet, utamane ing babagan tetanen. Wong Mesir ngandelake Bengawan Nil, saliyane minangka transportasi kanggo adol-tinuku/dedagangan nanging uga digunakake kanggo tetanen. Maju lan subure Mesir pranyata mbebayani, amarga ing taun 1.750 SM, Bangsa Hyksos nyerang Mesir, nyebabake mudhune Kraton Mesir. Bangsa Hyksos nguwasani Mesir, banjur ndadekake kutha Awiris minangka ibukuthane. Saka Awiris iki, bangsa Hyksos nglurugi sawetara wewengkon Mesir kayata Sudan, Palestina, lan Suriah.

c. Jaman Keraton Mesir Anyar (1.500-1.100 SM)

Watara taun 1.650 SM Keraton Mesir kang dikuasani dening Bangsa Hyksos ngancem para fir'aun saka Thebe. Sawijining Fir'aun saka Thebes yaiku Ahmosis 1, mandegani serangan langsung marang Keraton Hyksos. Dheweke kasil ngusir bangsa Hyksos lan mbangun peradaban anyar ing ibukutha Awiris. Thutmosis 1 yaiku Fir'aun kang kasil nggedhekake kekuatan Mesir menyang Asia Kulon. Ing jaman Keraton Mesir ing sangisore papréntahan Fir'aun Thutmosis 2, raja kasebut nduweni watak ekspansionis. Nalika papréntahane Thutmosis 3, Mesir bisa nelukake negara Babilonia, Assyria, Cicilia, Cyprus, lan liya liyane, saengga Thutmosis 3 uga jejuluk "Napoleon saka Mesir". Amenhotep 2 (1.447-1.430 SM) jumeneng nata kanthi mbelani Kraton Mesir kang wewengkone amba. Thutmosis 4, nyoba njaga kekuwatan Mesir kanthi nindakake sawetara tindakan politik yaiku, kekancan marang raja Babilonia, nggawe hubungan karo Fir'aun Mitanni lan nindakake perkawinan politik antarane Thutmosis 4 lan putri Fir'aun Artatama.

Watara taun 1.353 Amenhotep 4 jumeneng nata, dheweke minangka reformis agama sing ngajak kawulane ninggalake Politheisme kanggo nyembah Amon, lan dheweke mulangake ajaran Monotheisme. Amenhotep 4 ngganti jeneng dadi Akhenaten. Nalika papréntahane Tutankh-Amon, para Pandhita kuwasa banget, lan panguasane Fir'aun dirusak dening para pandhita Amon ing Thebes. Krisis kepemimpinan lan krisis politik ndadekake Mesir mundur lan pecah maneh, Mesir pecah dadi keraton-keraton cilik lan padha perang siji lan sijine. Mesir nggedhekake wewengkone menyang Palestina, lan kasil nguwasani laladan Palestina uga ngalahake Bangsa Hittit ing Asia kulon. Nalika papréntahan Ramses 1, bangsa Yahudi (Israil) kang migrasi menyang Mesir nampa perlakuan kasar. Ramses 1 nindhes lan nganggep bangsa Israil dadi Batur tukon. Wong-wong mau dipeksa nggawe wewangunan sarta piramida sing apik banget nganti jaman papréntahane Ramses 2. Fir'aun iki ngedegake candhi sing dijenengi Ramsessum. Makam fir'aun iki dumunung ing Abu Simbel. Jaman Ramses 2 kira-kira sakjaman marang jaman uripe Kanjeng Nabi Musa.

Mesir mundur lan bisa dikuasani dening bangsa-bangsa manca kayata Libia, Abbessyria, lan Assyria nalika jaman papréntahane Ramses 3.

Mesir ditaklukake Assyria ing taun 670 SM lan ing taun 525 SM Mesir dadi bageane wewengkon Persia. Sawise Persia, Mesir dikuwasani dening Alexander Agung lan para gantine saka Yunani kanthi wangsa pungkasan Ptolemeus. Salah siji tedhak turune wangsa Ptolemeus yaiku Ratu Cleopatra lan wiwit taun 27 SM Mesir dadi wewengkon Romawi.

Peradaban Mesir kuno ngakoni wujud tulisan kang sinebut Hieroglyph wujud gambar. Tulisan-tulisan hieroglyph ana ing tembok piramida, tugu obelisk, uga godhong Papirus. Aksara Hieroglyph kasusun saka gambar lan simbol wujud manungsa, kewan, lan barang. Saben simbol ana tegese. Tulisan Hieroglyph dikembangake dadi luwih prasaja kang banjur sinebut tulisan hieratis lan demotis. Tulisan hieratis utawa aksara suci digunakake dening para pandhita. Demotis iku tulisan rakyat kanggo babagan kadonyan kayata adol-tinuku.

Peradaban Mesir Kuna uga wis akrab karo tanggalan. Wiwitane padha nggunakake tanggalan rembulan kang adhedhasar siklus (mlakune/sirkulasi) rembulan suwene 29½ dina. Nanging, amarga kaanggep ora cocog/ora trep, sistem kasebut ditinggalake, ganti tanggalan adhedhasar jumedule Lintang Kirik (Sirius) kang njedhul saben taun. Wong Mesir uga ngerti taun Kabisat. Petungan tanggalan Mesir kanthi sistem Srengenge banjur diadopsi dening bangsa Romawi dadi Tanggalan Romawi kanthi sistem Gregorian kaya kang kita gunakake saiki.

Wong Mesir Kuna nyembah sawetara dewa (politheisme). Dewa kang dikurmati dening kabeh bangsa Mesir antarane Dewane Srengenge kang sinebut Ra lan Dewa Amon (Dewaning Rembulan). Nanging ing sabanjure dewaning srengenge iku sinebut Amon-Ra. Uga ana dewa lokal kang sinembah ing dhaerah tertemtu. Dewa iku kayata, Dewaning keadilan ing akhirat yaiku Dewa Osiris, Dewaning Kali Nil, yaiku Dewi Horus, yaiku dewaning kaendahan (Dewi Isis, garwane Dewa Osiris), Dewa Anubis (dewaning Pati), Dewa Aris (dewaning kasuburan).

Pirsanana uga[besut | besut sumber]

Pranala njaba[besut | besut sumber]


Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Mesir_Kuna&oldid=1630374"