Folklor

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa

Folklor punika asalipun saking tembung folk lan lore. Folk tegesipun kelompok tiyang ingkang gadhah ciri-ciri fisik, sosial, lan kabudayan, saéngga saged dipunbènten-bèntenaken dados kelompok-kelompok ingkang lintu. Ciri-ciri punika antawisipun saged wujud sami ing warni kulit, bentukipun rikma, pakaryan, pendidikan, lan agami. Nanging ciri mliginipun inggih sedaya punika sampun gadhah tradhisi, inggih kabudayan ingkang sampun dipunwarisi turun-temurun, sekedhikipun 2 turunan, ingkang saged sedherekipun aku dados milik sesarengan, lan sadhar kaliyan identitas kelompokipun.[1]. Lore inggih punika tradhisinipun folk, inggih punika péranganipun kabudayan ingkang sampun diwarisaken turun-temurun mawi pangandikan utawi kados tuladha ingkang ingkang dipunsarengi kaliyan gerak isyarat utawi piranti bantu pengiling. Folklor inggih punika kabudayan ingkang sesarengan ingkang kasebar lan dipunwarisaken turun-temurun ing antawisipun sesarengan nopo kemawon, mawi tradhisional ing dalem versi ingkang bènten, ing dalem wujud pangandikan lan tuladha ingkang dipunsarengi kaliyan gerak isyarat utawi piranti bantu pengiling.[2]

Jinis[besut | besut sumber]

Legenda[besut | besut sumber]

Ya iku carita kang nyritakake dumading papan utawa panggonan, kutha lsp. kang ngemu sajarah. Tuladha:

  • Dumadine kutha Boyolali dumadine gunung Tangkuban Prau, dongèng Roro Jonggrang lsp.

Fabel[besut | besut sumber]

Ya iku carita kang parangane kéwan. Ing carita iki, kéwan diumpamakake bis rembugan kaya lumrahe manungsa. Tuladha:

  • Dongèng kancil karo keyong, kancil karo baya, lsp., matur suwun.

Mite[besut | besut sumber]

Ya iku carita kang isiné nyritakake bab kepercayaan anané roh lan kakuatan gaib. Tuladha:

  • Dongèng Nyai Lanjar, dongèng Nyi Loro Kidul, dongèng Nyai Blorong lan sakpanunggalane

Sage[besut | besut sumber]

Ya iku dongèng bab sajarah Tuladha:

  • Dongèng Keris Empu Gandring, Keris Setan Kober, Tumbak Kiai Plered, lan sakpanunggalane

Cirinipun folklor[besut | besut sumber]

  1. Sipatipun taksih wujud pangandikan
  2. Sipatipun taksih tradhisional
  3. "wonten" ing dalem versi ingkang bènten-bènten
  4. Limrahipun condong gadhah wujud rumus utawi gadhah pola
  5. Limrahipun sampun boten dimangerthosi maleh nama penciptanipun (anonymous)
  6. Gadhah fungsi ing dalem kauripan sesarengan ingkang gadhah
  7. Sipatipun pra-logis
  8. Dados kagunganipun sesarengan
  9. Sipatipun polos utawi spontan

Panggènan folklor[besut | besut sumber]

Folklor dipunsinaoni lan dipunajaraken ing dalem kauripan modhèren ingkang sampun akrab kaliyan "budaya tulis", nanging ing liyo kaanan, obyekipun folklor punika inggih "budaya oral/lésan". Ilmu folklor punika miturut wekdal sami kaliyan ngèlmu sajarah, ingkang ngajaraken "punopo ingkang sampun suwé", lan miturut obyekipun sami kaliyan ngèlmu antropologi ingkang musataken ing pengilingipun informan. Teks lésan aerinipun teks ingkang dados kawruhipun budaya ingkang dipunturunaken mawi tuturan ingkang umum kito pirsani ing masarakat lan dipunsimpen ing dalem pepengetipun masarakat. Teks punika asilipun kabudayan ingkang dipunyasa saking bahan sosial [3] inggih punika asilipun abstraksi saking pengalaman sosial ing masarakat. Teks lésan punika limrahipun gadhah sipat reflektif lan refraktif inggih gabunganipun pengalaman nyata lan renungan. Rupinipun teks lésan inggih kados cariyos rakyat, dongèng, mite, riwayat urip tokoh, puisi, nyanyian, doa, lan teka-teki, sarta sumpah-serapah. Sedaya punika ngemot kaca benggala kawruh, pandangan urip, lan budaya.

Folklor lésan[besut | besut sumber]

Ingkang mau folklor lésan inggih:

Folklor dados lésan[besut | besut sumber]

Folklor boten lésan[besut | besut sumber]

Folklor boten lésan punika wonten ingkang awujud barang lan mbote. Ingkang awujud barang, saged wujud:

Ingkang boten awujud barang inggih:

Cathetan suku[besut | besut sumber]

  1. Danandjaja, James: "Folklore Indonesia-Ilmu gosip, dongèng, dan lain-lain", kaca 1. Grafiti, 1986
  2. Danandjaja, James: "Folklore Indonesia-Ilmu gosip, dongèng, dan lain-lain", kaca 2. Grafiti, 1986
  3. Geertz, Clifford: "The Interpretation of Cultures", kaca 20. Basic Book, 1973

Uga delengen[besut | besut sumber]

Pranala njaba[besut | besut sumber]

  1. Thohir, Mudjahirin. 2009. Metodologi Penelitian Folklor. Semarang: Badan Penerbit Universitas Diponegoro.
  2. http://en.wikipedia.org/wiki/Folklore.
  3. http://www.sas.upenn.edu/folklore/faculty/dbamos/TIOF.html.
  4. http://teguhimanprasetya.wordpress.com.