Basa Turki
| Basa Turki | ||
|---|---|---|
| Dituturaké ing |  Turki, Bulgaria, Makedonia, Romania, Siprus Utara, Yunani, Irak, Suriah,[1] Azerbaijan,[2] Jerman,Cithakan:PRA, Walanda, Austria, Uzbekistan,Cithakan:BRI, Amérika Sarékat, Bèlgi,Cithakan:SWI, Italia
| |
| Wilayah | Anatolia, Siprus, Balkan, Kaukasus, Éropa Tengah, Éropa Kulon | |
| Gunggung panutur | 70-100 juta | |
| Rumpun basa | ||
| ||
| Status resmi | ||
| Basa resmi ing | Turki, Siprus, Siprus Utara, Makedonia, Kosovo
| |
| Regulated by | ||
| Kodhe basa | ||
| ISO 639-1 | tr
| |
| ISO 639-2 | tur
| |
| ISO 639-3 | tur
| |
|
| ||
Basa Turki kagolong basawangsa Turki paling kulon, lan kanthi gunggung penutur paling akèh yèn dibandingaké karo basa-basa Turki liyané.
Mulabuka
[besut | besut sumber]Basa Turki wiwitané saka Asia Tengah yaiku golongan sing diarani golongan Oguz sing pindhah-pindhah nganti tekan jazirah Anatolia, Asia Cilik. Basa cawang Oguz iki samsaya suwé banjur owah. Golongan Oguz iki nyebar wiwit Anatolia nganti Supitan Bosporus. Golongan sing nggawa basa iki yaiku golongan Seljuk ing abad kaping 10. Miwiti Islam dianut masarakat Turki, basa Turki ing wewengkon Anatolia wiwit nyerep manéka kosakata saka basa Arab lan basa Pèrsi. Basa Turki sabanjuré ing abad 15 nggayuh puncak kejayaané ing mangsa Kalipah Usmaniyah. Ing jaman Usmaniyah iki, basa Turki ditulis nganggo sajinis Aksara Arab. Nanging, wiwit taun 1928, Mustafa Kemal Atatürk, sing diwanuhi minangka bapak Turki Sekuler ngupaya nggawa Turki dadi modhèren lan ngganti kabèh pangeja basa Turki nganggo aksara Latin.
Panggolonging basa
[besut | besut sumber]Basa Turki iku anggota cawang saka Basa-basa Turki, sing dumadi saka basa Turki Gagauz lan basa Turki Khorasani. Kagolong subklompok Turki Kidul, sing kagolong sajeroning golongan basa Ural-Altai utawa basa Turkik.
Laladan sebaran tutur
[besut | besut sumber]Basa Turki dituturaké ing Turki lan 35 nagara liyané. Basa iki dituturaké ing Bulgaria watara 1 yuta jiwa, Ellas watara 100 èwu jiwa, Républik Turki Siprus Lor watara 18% sing ndunungi Siprus, Makedonia watara 86.591 jiwa, Rumania ing kawasan Dobruja lan Uzbekistan, basa iki uga karan basa Osmanli.
Status resmi
[besut | besut sumber]Basa Turki dadi basa resmi ing Turki lan Républik Turki Siprus Lor. Saliyané iku, uga diajaraké ing pawiyatan-pawiyatan pariklumpuk (Ind: komunitas) Turki ing Bulgaria, Ellas, Makedonia lan Rumania.
Carabasa
[besut | besut sumber]Basa Turki kapérang dadi sawatara carabasa, kaya déné carabasa Danubia sing dituturaké ing tlatah Balkan, Gaziantep, Sanliurfa, Edirne, Razgrad, Dinler, Rumelia, Karamanli lan Eskisehir.
Tatatulis
[besut | besut sumber]Ing jaman Kalipah Usmaniyah, basa Turki ditulis nganggo sajinis Aksara Arab, nanging wiwit taun 1928, basa Turki ditulis nganggo Aksara Latin sing diowahi, contone ana ing aksara ç, ğ, ı, ö, lan ü.
Aksara Wyanjana Turki : Aksara Wyanjana Jawa
H : Ha
N : Na
Ç : Ca
R : Ra
K : Ka
S : Sa
Ş : Sya (Śa)
V : Va
L : La
P : Pa
F : Fa
D : Dha
C : Ja
J : Zya (Źa)
Y : Ya
M : Ma
G : Ga
Ğ : Gha
B : Ba
T : Tha
Aksara Swara Turki : Aksara Swara Jawa
A : Ah
İ : I
I : Û
U : U
Ü : Ü
E : E
O : O
Ö : Œ
Conto têmbung
[besut | besut sumber]Aturan Wilujeng
Merhaba: Wilujêng
Selam: Wilujeng (kasar)
Günaydın: Wilujeng enjing
İyi günü: Wilujeng siyang/sore
İyi akşamlar: Wilujeng sore/dalu
İyi geceler: Wilujeng dalu
Güle güle: Dhadhah
Görüşürüz: Wilujeng pirsa malih
Teşekkür ederim: Matur nuwun
Rica ederim: Sami-sami
Afferdersin: Nuwun sewu, nyuwun pangapunten
Tetembungan Purusa
Ben: aku/kula
Sen : kowe
Siz: kowe kabèh/panjenengan
O: dheweke/barang iku
Angka
Bir: siji
Iki: loro
Üc: telu
Dört: telu
On: papat
Yirmi: rongpuluh
Cathetan sikil
[besut | besut sumber]- ↑ "Syrian Turks". Diarsip saka sing asli ing 2009-04-20. Dibukak ing 2010-05-01.
- ↑ Taylor & Francis Group (2003). Eastern Europe, Russia and Central Asia 2004 . Routledge. kc. 114. ISBN 978-1857431872. Dibukak ing 2008-03-26.
Deleng uga
[besut | besut sumber] |
Èdhisi Turkish saka Wikipédia, bauwarna bébas |