Menyang kontèn

Falconry

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Falconry

Falconry (/falkənrɪ/) utawi hawking (saking Basa Inggris tegesipun "buru ngginakaken garudha") punika jinising ulah raga ingkang ngginakakenfalcon (jinis garudha utawi alap-alap) utawi ugi hawk (rajawali) wonten ing kagiyatan mbeburu.[1][2][3][4] Tiyang ingkang mahyakaken falconry dipunsebat falconer.[2] Ulah raga punika merlokaken kesabaran lan keprigelan anggènipun nglatih peksi.[2] Peksi kedah saged dipundamel kuthuk (jinak) lan dipunwulang supados nglampahi manéka kagiyatan kagos mabur lajeng balik malih ing tanganipun majikan.[2] Wonten ing taun 2010, salah satunggaling ulah raga tuwa dhéwé ing donya punika kadaphtaraken dhateng Pratélan Representatif Budaya Takbenda Warisan Manungsa UNESCO déning kathah nagara, antawisipun Républik Koréa, Uni Emirat Arab, Bèlgi, Républik Ceko, Perancis, Mongolia, Maroko, Qatar, Arab Saudi, Spanyol lan Suriah.[5][6]

Sajarah

[besut | besut sumber]

Falconry punika salah satunggaling ulah raga tuwa dhéwé ing donya ingkang sampun dipunwahyakaken kapisan wonten ing Timur Tengah saking abad kaping 8 SM.[1] Salajengipun tradisi punika mekar wonten ing Éropah mliginipun wonten ing kelompok bangsawan ing abad tengahan.[1] Kala punika saben kelas sosial dipunparingi jinis peksi pemangsa tartamtu kanggé dipuniculaken minangka simbol kedudukan.[2] Raja ngeburaken gyrfalcon déné budak ngeburaken goshawk.[2] Wonten ing Asia, falconry mekar wonten ing Timur Tengah, Asia Tengah, Mongolia, Koréa, Cina lan Jepang.[7] Falconry ing Koréa kawiwitan saking jaman Tiga Karajan (57 SM-668) lan salajengipun dipuntepangaken dhateng Cina lan Jepang.[8][9] Wonten ing Jepang adicara punika dipunsebat Takagari.[9] Saking abad kaping 17 ulah raga falconry mandhap kondhangipun bibar kapanggih senapan lan kathah lahan ingkang dipunbikak kanggé tetanèn.[1][2] Sapunika falconry namung sakedhik dipunwahyakaken déning manungsa, namung winates ing kelompok-kelompok lan asosiasi hawking kemawon.[1] Ing Koréa Kidul namung kalih tiyang ingkang ahli falconry tradhisional (maesanyang).

Peksi ingkang dipun-ginakaken

[besut | besut sumber]
Falcon Peregrine, jinis peksi pemangsa ingkang paling kondhang ing falconry.
Gyrfalcon

Peksi ingkang dipun-ginakaken ing acara falconry punika manéka jinsi peksi pemangsa antawisipun Falcon Peregrine, goshawk, lan sparrow hawk.[2] Peksi punika dipuncekel lajeng dipunpiara saking alit.[1] Sanajan saben jinis peksi pemangsa saged dipunlatih kanggé mabur kanthi bébas lan balik ing tanganipun majikan, nanging namung wonten sakedhik spésies kemawon ingkang kanthi tradisinonal dipun-ginakaken wonten ing falconry.[4]

Piranti

[besut | besut sumber]
Transmiter ingkang kapasang wonten ing jesses rajawali harris.

Pelatihan punika kalebet pangginaan piranti falconry kados kerudung (rufter) lan iket sikil (jesses) kanggé njagi supados peksi tetep wonten ing kendali.[1]

Piranti mirunggan ingkang dipunprelukaken ing falconry kados ta[2]:

  • hood utawi rufter, kerudung saking kulit kanggé nutup mata peksi supados polahipun anteng.
  • lonceng alit utawi transmiter radio ingkang dipunpasang wonten ing sikil peksi supados saged dipunlacak manawi ical.
  • leg straps utawi jesses ("iket sikil") dipun-ginakaken kanggé mengendalikan obah owahipun peksi nalika méncok ing tangan.
  • sarung tangan kandhel ingkang dipun-ginakaken kanggé njagi tangan falconer saking cakar.

Ugi pirsani

[besut | besut sumber]

Cathetan suku

[besut | besut sumber]
Wikimedia Commons duwé médhia ngenani Category:Falconry.
  1. ↑ a b c d e f g Steven, Mark A (2000). Merriam Webster's-Collegiate Encyclopedia. Merriam Webster, Inc, Springfield, Massachusetts. kc. 652. ISBN 0-87779-071-5. {{cite book}}: Check |isbn= value: checksum (pitulung)
  2. ↑ a b c d e f g h i The World Book Encyclopedia. World Book, Inc. 2006. ISBN 0-7166-0106-0.
  3. ↑ Falconry, a living human heritage, unesco.org.
  4. ↑ a b Encyclopedia Americana, Volume 12. Grolier Incorporated. 1995. kc. 852–854. ISBN 0-7172-0126-0.
  5. ↑ Falconry, a living human heritage, unesco.org. Diakses pada 14 Dhésèmber 2010.
  6. ↑ Tiga Aset Budaya Non-bendawi Korea Terdaftar Dalam Warisan Dunia UNESCO[pranala mati permanèn], kbs.co.kr.
  7. ↑ Falconry and cult of birds of prey in Middle Asia, falconryheritage.org.
  8. ↑ Lee Jin-soo (Summer 1990). "Yesterday's Koréa Called Them "Flowers Of Youth": In Koréa Sports Are As Old As Humanity" (PDF). Koreana. 4: 7–16.
  9. ↑ a b Japanese Falconry – History & Cultural Aspects Archived 2011-07-11 at the Wayback Machine., ncjf.sakura.ne.jp.
Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Falconry&oldid=1642424"