Praja Blambangan

Praja Blambangan
1536–1771
Pernahé Blambangan Blambangan di ujung timur Pulau Jawa (sekarang Banyuwangi)
Kutha krajan		Banyuwangi
Basa		Osing
Agama		Hindu
Pamaréntahan		Monarki
Gusti/Prabu
•	1404-? ¹	Bhre Wirabumi
•	1540-1541	Prabu Tawang Alun
•	1541-1542	Ki Gusti Ngurah Panji Sakti
Sajarah
•	Ramainya Semenanjung Blambangan	1536
•	Satriya Nitih Turangga Awani	1771
Sadurungé Sawisé Karajan Majapait Kesultanan Demak Kesultanan Mataram
¹ (1404-? sebagai istana timur Kerajaan Majapahit)

Praja Blambangan iku karajan ing Nuswantara. Persisé papané ana ing Jawa Wétan ing sakiwa-tengené Kabupaten Banyuwangi saiki. Karajan iki misuwur minangka karajan pungkasan Hindhu ing Tanah Jawa. Ing abad kaping 16, kerajaan Islam sing ana artine ing Jawa Wetan mung Pasuruan . Wilayah liyane isih dipimpin dening panguwasa Hindhu. Kamungkinan ana perang antara Pasuruan lan Blambangan ing taun 1540-an, 1580-an lan 1590-an. Kayane ing taun 1600 utawa 1601 ibukota Blambangan dikuasai.

Miturut babad Jawa uga panulis Walanda, François Valentyn, ing abad kaping 17, Blambangan dadi bawahane karo Surabaya, nanging iki ora diragukan. Sing jelas, Sultan Agung saka Mataram (mrentah 1613 - 1646 ), sing nyerang Blambangan taun 1633, ora nate bisa ngrebut kutha kasebut. Ing taun 1697 Blambangan dikuasai dening I Gusti Anglurah Panji Sakti, raja Buleleng ing Bali Lor, bisa uga kanthi pitulung Surapati Raja Blambangan Prabu Tawang Alun dikalahaké lan sementara Ki Gusti Ngurah Panji Sakti milih wakile kanggo mrentah Blambangan sauntara, I Gusti Anglurah Panji Sakti masrahaké marang Cokorda Agung Mengwi kanggo mrentah Kerajaan Blambangan sawise omah-omah karo putrine Raja Mengwi. Sawise Blambangan ana ing kendhali Mengwi, Badung diangkat dadi keturunan Prabu Tawang Alun kanggo nyekel Kerajaan Blambangan, yaiku Pangeran Danuningrat, ing kana Prabu Danuningrat kanggo nggandhengaké kasetyane dhèwèké omah-omah karo Putri Cokorda Agung Mengwi.

Sadurungé dadi kerajaan sing berdaulat, Blambangan kalebu ing wilayah penjajah Bali . Kerajaan Mengwi nate ngontrol wilayah iki. Upaya ngrebut Kasultanan Mataram nglawan Blambangan ora sukses. Iki sebabe wilayah Blambangan (lan Banyuwangi umume) ora nate dilebokaké ing budaya Jawa Tengah, saengga tlatah kasebut nduweni manèka werna basa sing beda banget karo basa Jawa. Pengaruh Bali uga bisa dideleng ing manèka werna bentuk tari sing asale saka tlatah Blambangan.

Silsilah praja Blambangan

Silsilah ing wiwitan

• Mpu Withadarma
• Mpu Bhajrastawa
• Mpu Lempita
• Mpu Gnijaya
• Mpu Wiranatha
• Mpu Purwantha
• Ken Dedes
• Mahisa Wonga Teleng
• Mahisa Campaka
• Alus
• Rana Wijaya / Raden Wijaya
• Tribuana Tunggadewi
• Hayam Wuruk
• Wikramawardhana
• Kerta Wijaya
• Cri Adi Suraprabawa
• Ox Anisraya / Minak Anisraya
• Mas Sembar / Minak Sembar
• Bima Koncar / Minak Sumendhe (mrentah Blambangan taun 1489 - 1500 )
• Minak Pentor (Blambangan mrentah 1500 - 1541 )
• Minak Gadru (Pesenan Prasada / Lumajang): Minak Gadru ngongkon Minak Lampor sing mrentah ing Werdati-Teposono-Lumajang.
• Minak Cucu (Pesenan Candi Bang / Kedhaton Baluran): Minak Cucu dikenal minangka Minak Djinggo panguwasa Djinggan, dhèwèké duwe putra SONTOGUNO sing mrentah Blambangan wiwit taun 1550 nganti 1582 .
• Minak Lampor
• Minak Lumpat (Minangka Raja ing Werdati)
• Minak Uwal (Minangka Senopati)
• Minak Sumendi (minangka Karemon / Agul Agul)

Banjur Minak Lumpat utawa Sunan rebut payung karo putra Minak Seruyu / Pangeran Singosari (Sunan Tawang Alun I), Pangeran Singosari nelukake Mas Kriyan lan kabeh kulawarga Mas Kriyan, saengga ora ana keturunan, Sunan Tawang Alun I mrentah wilayah Lumajang, Kedawung lan Blambangan taun 1633 - 1639

Gusti Sunan Tawang Alun I duwe putra:

• Gede Buyut
• Mas Ayu Widharba
• Mas Lanang Dangiran (KisJoko Brondong)
• Mas Senepo/Mas Kembar
• Mas Lego

Sawise iku Mas Lego nurunake Mas Surangganti lan Mas Surodilogo, dene Mas Lanang Dangiran ngutus Mas Aji Reksonegoro lan Mas Danuwiryo.

Silsilah sawise Tawang Alun I

Mas Senepo banjur mrentah Kedhaton Macan Putih kanthi judhul Susuhunan Gusti Prabhu Tawang Alun, nalika mrentah Kraton Blambangan wiwit taun 1645 nganti 1691, sajrone papréntahan Susuhunan Gusti Prabhu Tawang Alun Blambangan maju kanthi cepet ing endi kekuwatane dadi Lumajang. Gusti Prabhu Tawang Alun duwe loro wanita garwa lan sawetara gundik, asil saka sawetara garis keturunan.

Sinuhun Gusti Prabhu Tawang Alun duwe putra lan putri saka Mas Ayu Rangdiyah (MA. Rangdiyah minangka selir Sinuhun Gusti Adhiprabhu Sultan Agung Mataram, nalika meteng 3 wulan, dhèwèké dipasrahake marang Sinuhun Gusti Prabhu Tawang Alun):

• Pangeran Pati, dhaup karo Putri Untung Surapati, nurunake:
• Pangeran Putro / Mas Purbo / Danurejo.

Dene Sinuhun Gusti Prabhu Tawang Alun saka Permaisuri liyane, Mas Ayu Dewi Sumekar (Blater) nurunaké:

• Dalem Agung Macanapuro
• Dalem Patih Sasranegoro / Pangeran Dipati Rayi
• Pangeran Keta
• Pangeran ing luar negeri
• Pangeran Gajah binarong

Dene saka selir Sinuhun Gusti Prabhu Tawang Alun nurunaké:

• Mas Dalem Jurang mangun
• Mas Dalem Puger
• Mas Dalem ki Janingrat
• Mas Dalem Wiroguno
• Mas Dalem Wiroluko
• Mas Dalem Wiroludro
• Mas Dalem Wilokromo
• Mas Dalem Wilo Atmojo
• Mas Dalem Wiroyudo
• Mas Dalem Wilotulis

Nalika Sinuhun Gusti Prabhu Tawang Alun seda, ana jabatane Pangeran Pati dadi Raja Blambangan Macan Putih, iki dadi masalah amarga Pangeran Pati sejatine keturunan Sinuhun Gusti Adhiprabhu Sultan Agung, nyebabake perang antara Pangeran Pati lan Dalem Agung Macanapuro uga Pangeran Dipati Rayi.

Pangeran Pati dikalahake nanging putrane, Pangeran Putro / Danurejo, nggenteni dhèwèké, mula dicathet yen perang sipil suwene suwe lan Macanapuro, Danurejo lan Sosronegoro wis nyebabake Blambangan dadi raja nanging mung ngelingi sedhela perang sing digulingake. Dipati Rayi nggrundel lan ngrusak pangeran Kedhaton Macan Putih saka Rayi. Dhèwèké mung mandheg amarga tiwas amarga gamane Ki Buyut Wongsokaryo, yaiku Tulup Ki Baru Klitik.

Perang sedulur sawise swargi Sinuhun Gusti Prabhu Tawang Alun, ngrusak macan putih lan kalorone Gusti Prabhu Macanapuro, Gusti Prabhu Sosronegoro / Dipati Ray, Pangeran Patii lan Gusti Prabhu Danurejo kabeh tiwas. Sing paling nyengsemake yaiku nesu marang Dipati Rayi sing kuat banget, dhèwèké uga dadi siswane Ki Buyut Wongsokaryo sing uga dadi guru Gusti Prabhu Tawang Alun, kekuwatan gaib Dipati Rayi utawa Prabhu Sosronegoro nggawe Kedhaton Macan Putih rusak, agul agul gelut lingsem (isin).

Gusti Prabhu Danurejo duwe rasa kanggo Mas Ayu Gendhing saka bebrayan supaya duwe putra:

• Pangeran Agung Dupati

Kangge saka selir (ipar Gusti Agung Mengwi / Raja Mengwi) dhèwèké duwe:

• Mas Sirno / Pangeran Wilis / Wong Agung Wilis .

Amarga kekacauan perang sipil, Pangeran Gung Dupati lan Pangeran Mas Sirno dievakuasi nganti perang entek lan Pangerang Gung Dupati diangkat dadi Raja Blambangan kanthi gelar Sinuhun Gusti Prabhu Danuningrat kanggo mrentah Blambangan Kedhaton Macan putih ing taun 1736-1763

Ing pungkasan abad kaping 18, sawise perang Puputan Bayu ing taun 1771 VOC ngisi kekosongan papréntahan lan nggabungake Blambangan menyang karisidenan Besuki, lan nunjuk Mas Alit dadi KRT Wiroguno minangka Bupati Pertama wiwit saka KRT Wiroguno, dinasti Kraton Blambangan iki pancen mesthi andal-agemi nganut agama Islam, generasi ing ndhuwur KRT Wiroguno ora ana sumber sing bisa dipercaya sing wis nganut agama Islam.

Ilang Blambangan menyang Bali minangka prekara budaya sing penting banget. Raja-raja Bali percaya manawa leluhure teka saka Majapahit. Kanthi lumebu Blambangan ing aturan VOC, Bali dadi pisah karo Jawa.

Arkéologi

Sawetara penemuan sejarah sing dadi obyek sing cukup menarik saka warisan kerajaan Blambangan yaiku Tembok Rejo, arupa bekas benteng kerajaan Blambangan sadawane udakara 5 km dikubur kanthi jerone 1 - 0,5 m saka lemah lan bukaan saka mesjid Pasar Muncar tumuju sawah Desa Tembok Rejo. Siti Hinggil utawa dening masarakat luwih dikenal kanthi sebutan setinggil sing tegese Siti daratan, Hinggil / Inggil dhuwur. Objek Siti Hinggil dununge ing sisih wetan persimpangan pasar muncar (udakara 400 meter ing sisih lor TPI / Papan Lelang Ikan). Siti Hinggil minangka pos kontrol pelabuhan / bandar syah sing mrentah nalika jaman kerajaan Blambangan, arupa watu undhak-undhakan sing ana ing ndhuwur jurang sing duwe "fitur" kanggo ngawasi kahanan ing sekitar Teluk Pang Pang lan Semenanjung Blambangan. Sawetara obyek sejarah Blambangan sing saiki disimpen ing museum daerah arupa kendhi lan aksesoris armband, dene kolam lan sumur kuna sing ditemokake isih ana ing sekitar Pura Agung Blambangan, yaiku ing Desa Tembok Rejo, Kecamatan Muncar, Kabupaten Banyuwangi.

Saliyane dununge Istana Wilayah Macan Putih Kabat ditemokake arkeologi relief lan obyek sing dikubur dina iki ing area lokasi 44 Hektar sing wis dadi kebon lan kebon asring ditemokake barang-barang arkeologi sing duwe kerajaan kasebut, sawetara tembok tembok wates puing dikubur rusak lan rusak, masarakat lokal asring mbusak lan / utawa nyimpen lebu. Uga ditemokake sawetara koleksi ing sawetara museum ing Walanda ngemot gambar, foto lan artefak Kraton Macan Putih.

Sawise Kraton Macan Putih dirusak, penerus Raja Blambangan, yaiku Mas Jaka Rempeg, ngedegake Kerajaan Bayu sing ana ing sekitar Rawa Bayu, kerajaan iki ora suwe amarga perang Puputan Bayu taun 1771, yaiku, sajrone pirang-pirang wulan bisa ditemokake sawetara sisa-sisa artefak lan perang sadurunge karo VOC. Nganti saiki, sanajan Karajan kasebut wis dirusak, kulawarga Kerabat wiwit turun-tumurun tetep njaga sawetara pusaka penting saka Kraton kasebut.