Kasultanan Acèh
| Kasultanan Acèh Darussalam | ||||||||||
| ||||||||||
 Flag
| ||||||||||
 Jembar Kesultanan Acèh ing mangsa papréntahan Sultan Iskandar Muda, 1608-1637.
| ||||||||||
| Kutha krajan | Bandar Acèh Darussalam (sapunika Banda Acèh) | |||||||||
| Basa | Acèh, Malayu, Arab | |||||||||
| Agama | Islam | |||||||||
| Pamaréntahan | Monarki | |||||||||
| Sultan | ||||||||||
| • | 1496-1528 | Ali Mughayat Syah | ||||||||
| • | 1874-1903 | Muhammad Daud Syah | ||||||||
| Sajarah | ||||||||||
| • | Penobatan sultan kapisan | 1496 | ||||||||
| • | Menyerah | 1903 | ||||||||
| Valutah | Koin emas dan pérak lokal | |||||||||
| ||||||||||
Kesultanan Acèh Darussalam punika sébuah kraton Islam ingkang naté madég ing provinsi Acèh, Indonésia. Kesultanan Acèh manggén ing lor pulau Sumatera kaliyan ibu kutha Kutaraja (Banda Acèh) kaliyan sultan kawiwitan inggih punika Sultan Ali Mughayat Syah ingkang dipunnobatakén ing Ahad, 1 Jumadil awal 913 H utawi ing tanggal 8 September 1507. Ing sejarahipun ingkang ndawa punika(1496-1903), Acèh sampun ngukir mangsa kapengkér kaliyan begitu megah lan nakjubkan, mliginipun amargi kemampuanipun ing ngérmébag pola lan sistem pendidikan militèr, komitmen ing nentang imperialisme bangsa Éropah, sistem papréntahan ingkang teratur lan sistematik, wujudaken punjer-punjer pengkajian ngèlmu kawruh, ngantos kabétahan ing njalin gayutan diplomatik kaliyan nagara sanès.[1]
Sajarah
[besut | besut sumber]Wiwitanipun
[besut | besut sumber]Kesultanan Acèh madeg déning Sultan Ali Mughayat Syah ing taun 1496. Ing wiwit kraton punika madeg ing wewengkon Karajan Lamuri, lajeng nundukan lan nyatukan pinten-pinten wewengkon kraton nyakup Daya, Pedir, Lidie, Nakur. Salajengipun ing taun 1524 wewengkon Pasai sampun dados péranganing kedaulatan Kesultanan Acèh dipundereki kaliyan Aru.
Ing taun 1528, Ali Mughayat Syah dipun-gantos déning putera sulung ingkang namanipun Salahuddin, ingkang lajeng berkuasa ngantos taun 1537. Lajeng Salahuddin dipun-gantos déning Sultan Alauddin Riayat Syah al-Kahar ingkang berkuasa nganos taun 1568.[2]
Masa kejayaan
[besut | besut sumber]
Kesultanan Acèh nglampahi mangsa keemasan ing mangsa kepemimpinan Sultan Iskandar Muda (1607-1636). Ing mangsa kepemimpinanipun, Acèh sampun kaasil mukul mundur kakuwatan Portugis saking selat Malaka. Kejadian punika dipunlukisaken ing La Grand Encyclopedie manawi ing taun 1582, bangsa Acèh sampun luas prabawa pulau-pulau Sunda (Sumatera, Jawa lan Kalimantan) sarta pérangan lemah Ujung Malayu. Sanèsipun punika Acèh ugi nglampahi gegayutan kaliyan diplomatik kaliyan sadaya bangsa ingkang nglayari Lautan Hindia. Ing taun 1586, kesultanan Acèh nglampahi penyerangan kaliyan Portugis ing Melaka kaliyan armada ingkang kapérang saking 500 buah kapal perang lan 60.000 wadya laut. Serangan punika ing upaya mperluas dominasi Acèh atas Selat Malaka lan ujung Malayu. manawi Acèh sampun kaasil ngepung Malaka saking sadaya penjuru, nanging penyerangan punika gagal amargi wonten persekongkolan antawis Portugis kaliyan kesultanan Pahang.
Ing lapangan pembinaan kesusasteraan lan ngèlmu agami, Acèh sampun nglahiraken pinten-pinten ulama ingkang misuwur, ingkang karangan punika dados rujukan utami ing babagan piyambak-piyambak, kados ta Hamzah Fansuri ing bukunipun Tabyan Fi Ma'rifati al-U Adyan, Syamsuddin al-Sumatrani ing bukunipun Mi'raj al-Muhakikin al-Iman, Nuruddin Al-Raniri ing bukunipun Sirat al-Mustaqim, lan Syekh Abdul Rauf Singkili ing bukunipun Mi'raj al-Tulabb Fi Fashil.
Kemunduran
[besut | besut sumber]
Kemunduran Kesultanan Acèh kawiwitan ngantos kemangkatan Sultan Iskandar Tsani ing taun 1641. Kemunduran Acèh dipunsebabaken déning pinten-pinten faktor, ing antawisipun inggih punika nguat kekuasaan Walanda ing pulau Sumatera lan Selat Malaka, dipuntandai kaliyanjatuhe wewengkon Minangkabau, Siak, Tapanuli lan Mandailing, Deli sarta Bengkulu ing salebeting pangkuan penjajahan Walanda. Faktor ingkang wigati ingih punika wonten perebutan kekuasaan ing antawisipun pewaris singgasana kesultanan.
Tradisi kesultanan
[besut | besut sumber]
Gelar
[besut | besut sumber]Sanes-sanès
[besut | besut sumber]- Dalam
- Pura Darud Donya
- Cap Sikureueng (cap sembilan)
- Meuligoe
- Gajah Putih
- Pasukan Gajah
Uga delengen
[besut | besut sumber]Cathetan suku
[besut | besut sumber]- ↑ "Sejarah Kerajaan Aceh ing MelayuOnline.com". Diarsip saka sing asli ing 2007-09-27. Dibukak ing 2013-02-21.
- ↑ "Sumatra and the Malay peninsula, 16th century". Diarsip saka sing asli ing 2013-09-05. Dibukak ing 2013-02-21.
Waosan lanjutan
[besut | besut sumber]- LOMBARD, Denys. Karajan Acèh: Jaman Sultan Iskandar Muda (1607-1636). Jakarta: Kepustakan Populer Gramedia, 2006. ISBN 979-9100-49-6 ulasan di ruangbaca.com Archived 2007-09-28 at the Wayback Machine. ulasan di pdat.co.id
- REID, Anthony. Asal-usul Konflik Acèh: Dari Perebutan Pasisir Timur Sumatra hingga Akhir Karajan Acèh Abad kaping 19. Jakarta: Yayasan Obor Indonésia, 2005. ISBN 979-461-534-X
- REID, Anthony. An Indonésian Frontier: Acehnese & Other Histories of Sumatra. Singapore: Singapore University Press, 2005. ulasan oleh Taufik Abdullah di Kompas Archived 2009-02-28 at the Wayback Machine.
Pranala njaba
[besut | besut sumber]- Sejarah bertinta emas pernah terukir di Bumi Aceh Archived 2011-10-27 at the Wayback Machine.
- Sejarah Islam di Indonésia di swaramuslim.net Archived 2008-05-02 at the Wayback Machine.
- Sedikit Bercarita tentang Atjeh[pranala mati permanèn]
- Sejarah Kerajaan Aceh di MelayuOnline.com Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine.
- Bendera-bendera yang digunakan oleh Kesultanan Aceh