Wangsa Qing

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Qing Raya
大清
Kakaisaran
1644–1912
Flag
Gendéra (1890–1912)
Coat of arms
Coat of arms
Antem
Gong Jin'ou (1911)
Pernahé Wangsa Qing
Wewengkon kakuwasan Qing Raya ing taun 1820
Kutha krajan Shengjing
(1636–1644)

Beijing
(1644–1912)
Basa Mandarin
Basa Manchu
Pamaréntahan Monarki
Kaisar
 •  1626–1643 Huang Taiji
 •  1908–1912 Kaisar Xuantong
Mahamantri
 •  1911 Yikuang
 •  1911–1912 Yuan Shikai
Sajarah
 •  Pangubahan jeneng saka Jin Akir dadi Qing Raya 1636
 •  Panelukan Beijing 1644
 •  Pamanunggalan saindhengin dharatan Cina 1662
 •  Révolusi Xinhai 12 Fèbruari 1912
Cacah wong
 •  Étungan 1740 140,000,000 
 •  1776 est. 311,500,000 
 •  1790 est. 300,000,000 
 •  1812 est. 360,000,000 
 •  1820 est. 383,100,000 
Valutah Yuan, Koin Cina
Sadurungé
Sawisé
Wangsa Shun
Wangsa Ming
Républik Cina
Bogd Mongolia
Tibet
Péta prabawa Wangsa Qing

Rajawangsa Cing (Ind: Dinasti Qing) (Aksara Kan: 清朝, Pinyin: Qīng Chao) (1644 - 1911), ditepungi uga minangka rajawangsa Mancu yaiku salah siji saka rong rajawangsa manca kang mréntah ana ing Cina sawisé rajawangsa Yuen Mongol (Ind: Dinasti Yuan Mongol) lan uga rajawangsa kang paling pungkasan ana ing Cina.[1] Manca iku tegese rajawangsa paprenntahan saliya wangsa Kan kang dianggep dadi èntitas Cina ing jaman dhisik.[1] Wangsa iki diyasa déning wong Mansuri saka kulawangsa Aisin Gioro (Pinyin: Aixinjueluo), kang banjur ngadhopsi tata cara papréntahan rajawangsa sadurungé lan digabungaké ana ing Cina.[1]

Mangsa kajayan[besut | besut sumber]

Rajawangsa Cing ana ing kajayané nalika ing sangisoré papréntahan Bauratu Kangsyi (Ind:Kaisar Kangxi) (mréntah taun 1662 - 1722), Yongceng (1723 - 1735) (Ind: Yongzheng) lan Cyenlong (1735 - 1796) (Ind: Qianlong).[1][2] Nalika taun 1661 Bauratu Syunci (Ind:kaisar Shunzhi) tilar donya kanthi umur 24 taun lan digantèkaké déning putra nomer papaté, Aysyincwe'lwo Syuanywe (Ind: Aixinjueluo Xuanyue) kang dadi Bauratu Kangsyi.[1]

Ana ing wiwitan papréntahané, bauratu Kangsyi dibiyantu déning 4 Mantri Wali lan dibimbing déning nininé, Ibusuri Syawcwang.[1] (Ind: Xiaozhuang). Nalika taun 1669, Bauratu Kangsyi bisa nggagalaké rencana salah siji Mantri Waliné, Awbay (Aobai) kang duwé kepénginan kanggo ngraman.[1] Dhèwèké uga bisa ngredhem Pambrontakan Telu Raja Mudha (salah sijiné yaiku Wu Sangui, kang diwènèhi wewengkon lan sesebutan pangéran amarga jasané) lan pambrontakan sukuwangsa-sukuwangsa saka Mongolia.[1] Taywan kang dikuwasani déning kulawarga Ceng (Ind: Zheng) kang setya marang rajawangsa Ming, bisa dikuwasani nalika taun 1683.[1] Prajanjian wewatesan karo nagara Rusiyah uga digawé nalika taun 1689.[1]

Sawisé ditinggal déning bauratu Kangsyi nalika taun 1722, putrané kang nomer papat, pangéran Yong (lair Aysincwe'lwo Yincen (Aixinjueluo Yinzhen) manggoni dhampar dadi Yongceng (Yongzheng).[1] Pamaréntahané diwernani karo sengkéta antarané pangéran, kang ngrasa jumenenge bauratu Yongceng iku amarga ana rékayasa.[1] Bauratu Yongceng ditepungi minangka bauratu kang sregep temandang gawé. Ana ing mangsa papréntahan bauratu Yongceng (Youngzheng) artatataning (Ind: ekonomi) nagara Cing samsaya kuwat.[1]

Kaisar-kaisar Wangsa Qing[besut | besut sumber]

Jeneng asli1 Gelar anumerta2Mandarin, Manchu Jeneng kuil2 Jeneng rèzim
Mandarin, Manchu
Taun kawasa Undangan umum
Nu'erhachi
努爾哈赤
pinyin: Nǔ'ěrhāchì
Gāodì
高帝
Dergi hūwangdi
Tàizǔ
太祖
Tiānmìng
天命
Abkai fulingga
1616-16263 Nu'erhachi
Huang Taiji4
皇太極
pinyin: Huángtàijí
Wéndì
文帝
Genggiyen su hūwangdi
Tàizōng
太宗
Tiāncōng
天聰
Abkai sure
1627-1636;
Chóngdé
崇德
Wesihun erdemungge
1636-1643
1626-1643 Huang Taiji
Fúlín
福臨
Zhāngdì
章帝
Eldembure hūwangdi
Shìzǔ
世祖
Shùnzhì
順治
Ijishūn dasan
1643-16615 Kaisar Shunzhi
Xuányè
玄燁
Réndì
仁帝
Gosin hūwangdi
Shèngzǔ
聖祖
Kāngxī
康熙
Elhe taifin
1661-1722 Kaisar Kangxi
Yìnzhēn
胤禛
Xiàndì
憲帝
Temgetulehe hūwangdi
Shìzōng
世宗
Yōngzhèng
雍正
Hūwaliyasun tob
1722-1735 Kaisar Yongzheng
Hónglì
弘曆
Chúndì
純帝
Yongkiyangga hūwangdi
Gāozōng
高宗
Qiánlóng
乾隆
Abkai wehiyehe
1735-1796
(tilar donya 1799)6
Kaisar Qianlong
Yóngyǎn
顒琰
Ruìdì
睿帝
Sunggiyen hūwangdi
Rénzōng
仁宗
Jiāqìng
嘉慶
Saicungga fengšen
1796-1820 Kaisar Jiaqing
Mínníng
旻寧
Chéngdì
成帝
Šanggan hūwangdi
Xuānzōng
宣宗
Dàoguāng
道光
Doro eldengge
1820-1850 Kaisar Daoguang
Yìzhǔ
奕詝
Xiǎndì
顯帝
Iletu hūwangdi
Wénzōng
文宗
Xiánfēng
咸豐
Gubci elgiyengge
1850-1861 Kaisar Xianfeng
Zǎichún
載淳
Yìdì
毅帝
Filingga hūwangdi
Mùzōng
穆宗
Tóngzhì
同治
Yooningga dasan
1861-18757 Kaisar Tongzhi
Zǎitián
載湉
Jǐngdì
景帝
Ambalinggū hūwangdi
Dézōng
德宗
Guāngxù
光緒
Badarangga doro
1875-19087 Kaisar Guangxu
Pǔyí
溥儀
uga ditepungi kanthi jeneng Henry
Xùndì 8
遜帝
None given 9 Xuāntǒng
宣統
Gehungge yoso
1908-192410
(tilar donya 1967)
Kaisar Xuantong
1 Marga kaisar Qing ya iku Aisin Gioro (愛新覺羅 aixin jueluo), nanging tradhisi Manchu ora nyertakaké jeneng marga ana ing indhividhu.
2 Gelar anumerta lan jeneng kuil asringé padha karo kaisar-kaisar saka wangsa liyané. Kanggo mbédakaké gelar iki racaké didhisiki karo jeneng wangsané. Thuladhané ana ing Wangsa Qing iki Kaisar Qianlong uga ditepungi kanthi jeneng Qing Gaozong.
3 Nu'erhachi ngedegaké Wangsa Jin (後金) nalika taun 1616. Jeneng wangsa diganti dadi Qing déning anaké, Huang Taiji nalika taun 1636. Nu'erhachi njupuk jeneng Tianming dadi jeneng rézimé, nanging gelar-gelar liyané diwènèhaké kanthi anumerta.
4 Huang Taiji dirujukaké kanthi salah ana ing sapérangan literatur sajarah kanthi jeneng Abahai (阿巴海).
5 Kaisar Shunzhi ya iku kaisar Qing pisanan kang nguwasani ana ing Tiongkok sawisé Beijing dilungguhi taun 1644.
6 Kaisar Qianlong kanthi resmi pènsiun 1796 dadi tetenger bektiné marang kakangné, Kaisar Kangxi ora manggon tahta luwih suwé saka Kangxi. Nanging dhèwèké tetep nguwasani nganti tekan matiné ya iku taun 1799. Sasuwéné mangsa iki, anaké, Kaisar Jiaqing wiwit nyinaoni kanggo migunakaké kakuwasaané kang wis dadi duwèké kanthi resmi wiwit 1796.
7 Ibusuri Cixi, selir Kaisar Xianfeng, ibu Kaisar Tongzhi lan ibu angkat uga bibi Kaisar Guangxu nglakokaké kakuwasan ing samburiné layar wiwit 1861 tekan patiné taun 1908. Dhèwèké tumindak minangka wali kanggo loro kaisar enom lan njeblosaké Kaisar Guangxu sajeroning kunjaran omah ing Pura Mangsa Panas sawisé kaisar ngupaya nglakokaké réformasi nalika taun 1898. Dhèwèké tilar donya sadina sawisé patiné Guangxu.
8 Xundi ("Kaisar sing diturunaké") iku gelar anumerta sing diwènèhaké sajeroning buku-buku sajarah Tiongkok lan Taiwan marang Pu-yi.
9 Taun 2004 katurunan saka kulawarga Wangsa Qing mènèhaké gelar anumerta Mindi (愍帝) lan jeneng kuil Gongzong (恭宗). Nanging durung dikawruhi apa masarakat Tiongkok kanthi umum nampa dhèwèké apa ora.
10 Wangsa Qing digulingaké taun 1911 lan kaisar pungkasan, Xuantong/ Pu-yi mudhun tahta kanthi resmi nalika tanggal 12 Fèbruari 1912. Ing mangsa perang nglawan Jepang, Xuantong dadi kaisar bonéka sing ditunjuk Jepang kanggo nagara Manchu (Manchukuo) kanthi jeneng rèzim Datong(大同) (1932-1934), sing banjur diowahi dadi Kangde (康德) (1934-1945).

Uga delengen[besut | besut sumber]

Cathetan sikil[besut | besut sumber]

  1. a b c d e f g h i j k l m "indonesian.cri.cn". Diarsip saka sing asli ing 2011-11-11. Dibukak ing 2011-09-04.
  2. www.lintasberita.com[pranala mati permanèn]