Kéwan kekrikitan

Kéwan kekrikitan; Kalamangsa: 56–0 Ma PraЄ Є O S D C P T J K Pg N Late Paleocene–Holocene
	Clockwise from top left: capybara, springhare, golden-mantled ground squirrel, house mouse and beaver representing the suborders Hystricomorpha, Anomaluromorpha, Sciuromorpha, Myomorpha, and Castorimorpha, respectively.
Klasifikasi ngèlmiah
Karajan:	Animalia
Filum:	Chordata
Unranked:	Synapsida
Klas:	Mammalia
Superordho:	Euarchontoglires
Unranked:	Glires
Ordho:	Rodentia; Bowdich, 1821
Subordo
	Anomaluromorpha; Castorimorpha; Hystricomorpha (inc. Caviomorpha); Myomorpha; Sciuromorpha
	Kabèh panyebaran spésiès kéwan kekrikitan (ora kalebu populasi kang kawanuhaké)

Kéwan kekrikitan (Inggris: rodent, saka basa Latin rodere, "ngrikiti") ya iku mamalia saka ordo Rodentia, kang ditondoi déning sepasang saka untu seri kang thukul terus ing saben rahang ndhuwur lan ngisor. Kira-kira 40% saka kabèh spésiès mamalia ya iku kéwan kekrikitan; kéwan kekrikitan ana akèh ing kabèh bawana kejaba Antartika. Kéwan kekrikitan iku mamalia kang paling warna-warna lan manggon ing warna-warna habitat terrestrial, kalebu lingkungan kang digawé manungsa.

Spésiès bisa arboreal, fossorial (burrowing), utawa semiakuatik. Kéwan kekrikitan kondhang kalebu tikus, bajing, asu prairie, landak, beaver, guinea pig, hamster, lan kapibara. Kéwan kaya ta kelinci, truwèlu, lan pika sapisan kalebu Rodentia, nanging saiki dianggep dadi ing ordho kapisah, Lagomorpha.

Mèh kabèh kéwan kekrikitan ya iku kéwan cilik karo awak kuwat, sikil cendhak, lan buntut dawa. Kéwan kekrikitan padha migunakaké untu seri kang landep kanggo ngrikiti pangan, ngedhuk burrow, lan mbéla dhèwèké. Akèh kang mangan wiji utawa matèri tuwuhan liyané, nanging ana uga kang panganané luwih warna-warna. Kéwan kekrikitan dadi kéwan sosial lan akèh spésiès sing urip ing masarakat kanthi cara komplèks saka sesambungan karo saben liyané. Kawin antarané kéwan kekrikitan bisa béda-béda saka monogami, poligini, nganti promiscuity. Akeh duwé anakan saka kéwan enom kang altricial lan katilar, nanging liyané duwé precocial (relatif luwih tumuwuh) pas lair.

Rekaman fosil kéwan kekrikitan awalé saka Paleosen ing superbawana Laurasia. Kéwan kekrikitan tambah akèh macemé ing Eosen, pas nyebar bawana, sok-sok malah nemu cara kanggo nglintasi sagara. Kéwan kekrikitan ngrambah Amérika Kidul lan Madagaskar saka Afrika, lan padha siji-sijiné mamalia plasental terestrial kang nggayuh lan njajah Australia.

Kéwan kekrikitan digunakaké minangka pangan, kanggo sandhangan, minangka ingon-ingon, lan minangka kéwan laboratorium in riset. Sawetara spésies, ing tartamtu tikus coklat, tikus ireng, lan tikus omah, dadi omo serius, mangan lan spoiling pangan kang disimpen déning manungsa, lan nyebar lelara. Spésiès kang kawanuhaké kang ora sengaja saka kéwan kekrikitan asring dianggep invasif, lan wis njalari kapunahan akèh spésies, kaya ta manuk-manuk ing pulo-pulo, sadurungé diisolasi saka prédator kang urip ing lemah.

Réferènsi

Wacan luwih lanjut

McKenna, Malcolm C.; Bell, Susan K. (1997). Classification of Mammals Above the Species Level. Columbia University Press. ISBN 0-231-11013-8.
Wilson, D. E.; Reeder, D. M., èd. (2005). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference. Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-8221-0.
- Carleton, M. D.; Musser, G. G. "Order Rodentia", kaca 745–752 ing Wilson & Reeder (2005).