Wos

Beras pethak lan beras abrit

Beras utawi wos (basa krama) punika gabah ingkang sampun dipunbuang kulitipun lan dados sumber karbohidrat kagem mayoritas menungsa ing ndonya. Cekakipun, beras punika isining gabah.

Kulit/rambut gabah sacara anatomi dipunsebat ‘palea’ (bagian ingkang dipuntutupi) lan ‘lemma’ (bagian ingkang nutupi).

Cara anggenipun mbuang kulit gabah dados beras wonten kalih, inggih punika:

• Cara tradhisional, gabah dipundheplok ngagem lumpang/lesung lan alu. Salajengipun, beras dipunpisahaken kaliyan bekatul (kulit gabah ingkang sampun alus) ngagem tampah. Bekatul punika saget dados pakan kewan ternak, umpaminipun ayam, menthog lan babi.
• Cara modheren, gabah dipungiling ngagem mesin panggilingan. Mawi alat punika, beras saget langsung resik lan dipunpisah kalian rambut gabah (kulit gabah ingkang setengah wutuh (basa Indonesia: sekam) lan bekatul. Rambut gabah saget dados pupuk tetanduran kagem budhidhaya tetanduran hias utawi diobong ngantos dados awu. Awu punika saget dipungunakaen kagem asah-asah perabot pawon (basa Indonesia: dapur) sasampunipun dicampur sabun.

Anatomi beras

Beras ing Biologi punika bagian isi pari ingkang gadhah bagian-bagian:

• aleuron, lapisan paling njawi ingkang asring tumut kabuang ing proses pamisahan kulit.
• endospermia, panggenan sebagian ageng pati lan protein beras.
• embrio, ingkang dados calon tetanduran enggal (menawi sampun awujud beras sampun mboten saget thukul malih, kecuali ngagem bantuan teknik kultur jaringan). Ing basa sedintenan , embrio punika kasebat mata beras.

Kandhungan beras

Kados bulir serealia sanes, bagian paling ageng beras dipundhominasi pati (antawisipun 80-85%). Beras ugi ngandhung protein, vitamin (utaminipun ing bagian aleuron), mineral lan toya.

Pati beras saget dipungolongaken dados kalih kelompok, inggih punika:

• amilosa, pati kanthi struktur mboten cawang
• amilopektin, pati kanthi struktur cawang

Campuran kalih golongan pati punika sanget nemtokaken warna (transparan utawi mboten) lan tekstur sega (lengket, empuk, atos, utawi pera).

Jenis lan warna beras

Warna beras ingkang beda-beda dipunatur sacara genetik, amargi bedanipun gen ingkang ngatur warna aleuron, warna endospermia, lan campuran pati ing endospermia.

• Beras ‘biasa’ ingkang warna putih (basa krama: pethak) radi transparan amargi namung gadhah sekedhik aleuron, lan kandhungan amilosa umumipun kirang langkung 20%. Beras punika ndominasi pasar beras.
• Beras abang (basa krama: abrit), amargi aleuronipun ngandhung gen ingkang ngasilaken antosianin ingkang dados sumber warna abang utawi ungu.
• Beras ireng, langka sanget, amargi aleuron lan endospermia ngasilaken antosianin kanthi intensitas dhuwur saengga warnanipun ungu sanget nyelaki ireng.
• Ketan (utawi beras ketan), warnanipun pethak, mboten transparan, sedaya utawi meh sedaya patinipun punika amilopektin.
• Ketan ireng, inggih punika versi ketan saking beras ireng.

Wonten saperangan jenis beras ingkang wangi menawi dipuntanak (umpaminipun ‘Cianjur Pandanwangi’ utawi ‘Rajalele’). Aroma punika amargi wonten senyawa aromatik medal saking beras ingkang ndadosaken wangi. Sifat punika dipunatur sacara genetik lan dados objek rekayasa gentika beras.

Gunanipun beras

Beras dipunmanfataken utaminipun kengge diolah dados sega, makanan pokok paling wigati warga ndonya. Beras ugi dados komponen utami beras kencur lan param. Unjukan ingkang populer saking olahan beras inggih punika arak lan toya tajin.

Ing bidhang indhustri pangan, beras dipunolah dados glepung beras. Sosohan beras (lapisan aleuron), ingkang gadhah kandhungan gizi dhuwur, dipunolah dados glepung rice bran. Bagian embrio ugi dados suplemen ingkang kasebut tepung mata beras.

Kangge kepentingan diet, beras dipundadosaken salah setunggal sumber pangan bebas gluten mawi bentuk berondong.

Aspek budaya lan basa

Beras saget dipunsebut dados penciri budaya Austronesia sacara integral, khususipun Austronesia bagian kilen. Sebutan Austronesia langkung tumuju ing aspek linguistik.

Ingkang mbedaaken pari, gabah, merang, damen, beras, sega, utawi ketan punika salah setunggaling ciri lekatipun ‘budaya padi’ ing masyarakat pangangge keluarga basa Austronesia, lan kanthi mekaten ugi bagian saking budaya Austronesia.

Aspek ‘budaya padi’ ing masyarakat mriku ing mangsa rumiyin, ugi katon ing saperangan relief candhi-candhi ing Jawi.

Ing budaya Banten dipunkenal beras (khususipun dhaerah Serang), inggih punika beras kanthi kualitas paling sae (pulen) ingkang mirip rasa ketan.

Mangga ugi mriksani

• Pari
• Gabah
• Sega