Betelgeuse

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Betelgeuse (α Ori)
Position Alpha Ori.png
The pink arrow at the star on left labeled α indicates Betelgeuse in Orion.
Dhata pangamatan
Epos J2000.0
Rasi lintang Orion
Asensio rekta 05j 55m 10.3053d[1]
Dhéklinasi +07° 24′ 25.426″[1]
Magnitudo katon (V) 0.58[1] (0.3 to 1.2)
Ciri-ciri
Kelas spektrumM2Iab[1]
Indèks warna U-B2.06[1]
Indèks warna B-V1.85[1]
Jinis variabelSR c[1] (Semi-regular)
Astrometri
Kacepetan radhial (Rv)+21.0[1] km/s
Gerak dhiri (μ) RA: 24.95 ± 0.08[2] mas/taun
Dek.: 9.56 ± 0.15[2] mas/taun
Paralaks (π)5.07 ± 1.10[2] mas
Let640 ± 140 [2] tc
(197 ± 45 [2] pc)
Magnitudo mutlak (MV)−5.14
Detail
Massa18-19[3] M
Radhius936[4] R
Gravitasi permukaan (log g)-0.5[5]
Luminositas105,000[3] L
Suhu3,500[5] K
Umur~10 million[4] taun
Pamènèhan jeneng liya

Betelgeuse (uniné /ˈbiːtəldʒuːz/ utawa /ˈbɛtəldʒuːz/[6]) (Alpha (α) Orionis) ya iku lintang kang ana ing 427 taun cahya adohé saka Bumi. Lintang iki kagolong in lintang ingkang padhang piyambak kaping loro ning rasi bintang Orion lan lintang ingkang padhang piyambak kasanga ning langit nalika bengi.

Ètimologi[besut | besut sumber]

Jeneng Betelgeuse saka tembung Bait al-Jauzā, asalé saka basa Arab kang artiné "umahé sang raseksa". Jeneng liya kanggo lintanga iki ya iku:

jeneng liya asal basa arti
منكب الجوزاء Mankib al Jauzā' / Bahu Arab / Sanskerta bahu sang raseksa
يد الجوزاء Yad al-Jauzā', Ied Algeuze / Yedelgeuse Arab / Ibrani tangan sang raseksa
ط الجوزاء Baţ al-Jauzā' Arab ketiak sang raseksa
Al Dhira / Bašn Arab / Pèrsi tangan
Al Mankib Arab ketiak
Al Yad al Yamma Arab tangan kanan
Ardra Hindi, Bengali
Klaria Koptik gelang
參宿四 / Shēnxiùsì China bintang kapapat ning rasi Tiga Bintang[7]
参左肩 / Shēnzuǒjiān China bintang di bahu kiri rasi Tiga Bintang[8]
左將軍 / Zuǒjiàngjūn China [8]
參宿东北星 / Shēnxiùdōngběixīng China bintang ning timur laut rasi Tiga Bintang[8]
卷舌东大星 / Juǎnshédōngdàxīng China bintang gedhé ning timur rasi Lidah yang Tergulung[7][8]
Heike-boshi, (平家星)[9][10] Jepang bintang Klan Heike
Kin-waki, (金脇) Jepang bintang ning pinggiré samping Bintang Emas
Gula[11] Eufrat
Orach[12] Makedonia penggembala

Saliyané rasi Orion, lintang iki uga duwé anggota saka rasi-rasi liya, asterisma utawa kelompok :

nama rasi / asterisma / kelompok asal arti anggota lainnya
参宿 / Shēnxiù China Tiga Bintang ζ Ori, ε Ori, δ Ori, β Ori, γ Ori, κ Ori
Winter Circle lingkaran mangsa dingin α CMa, α CMi, β Gem, α Gem, α Aur, α Tau, β Ori
Manu [13] Polinesia burung besar α CMa, α Car, α CMi, β Ori
Heavenly G[14] huruf G di langit α CMa, α CMi, α Aur, β Gem, α Gem, β Ori, γ Ori, α Tau
Akuttujuuk Inuit rong waladan kang kapisah adoh γ Ori[15]
Calvario Cruz (versi kedua)[16] Inca salib Calvary α CMa, α CMi, β Ori
Hatun Cruz (versi pertama)[17] Inca salib gedhé α CMa, α CMi, β Ori
Sky Dragon[18] naga ning langit α Aql, α Aur, α Boo, α CMa, α CMi, α Cyg, β Gem, α Gem, α Leo, α Lyr, β Ori, α PsA, α Sco, α Tau, α Vir
Kakkab Sar[11] Eufrat raja γ Ori, λ Ori
Marezānā[11] Sogdia γ Ori, λ Ori
Ikhma[11] Khorasmia si kembar γ Ori, λ Ori
Aveçr[11] Pèrsi makutha kecil γ Ori, λ Ori
Klusos[11] Koptik air, basah γ Ori, λ Ori
Ardra (आर्द्रा) agama Hindhu yang lembut tidak ada
Camel of Rāʽi al Jauzah[11] Arab unta raksasa penggembala γ Ori, κ Ori, δ Ori

Réferènsi[besut | besut sumber]

  1. a b c d e f g h i "SIMBAD query result: V* alf Ori -- Semi-regular pulsating Star". Centre de Données astronomiques de Strasbourg. Dibukak ing 2007-06-20.
  2. a b c d e (5), Table 6, A New VLA-Hipparcos Distance to Betelgeuse and its Implications, Graham M. Harper, Alexander Brown, and Edward F. Guinan, The Astronomical Journal 135, #4 (April 2008), pp. 1430–1440, Cithakan:Bibcode, doi:10.1088/0004-6256/135/4/1430.
  3. a b astro.uiuc.edu, Betelgeuse (Alpha Orionis) - Update 2008, Stars, Jim Kaler, retrieved 9 October 2008.
  4. a b Professor James B. (Jim) Kaler. "Betelgeuse (Alpha Orionis)". University of Illinois. Dibukak ing 2009-07-19.
  5. a b Lobel, A.; Dupree, A. K. (2000). "Modeling the Variable Chromosphere of α Orionis". The Astrophysical Journal. 545: 454–74. doi:10.1086/317784. Dibukak ing 2007-02-04.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  6. OED
  7. a b salah sijiné rasi bintang menurut bangsa Cina Masalah sitiran: Tenger <ref> ora trep; jeneng "sb0" diwedharaké ping bola-bali déné isiné béda
  8. a b c d http://www.chinese-tools.com/tools/sinograms.html
  9. "Daijirin" p.2327 ISBN:4385139024
  10. Hōei Nojiri"Shin seiza jyunrei"p.19 ISBN: 9784122041288
  11. a b c d e f g http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Topics/astronomy/_Texts/secondary/ALLSTA/Orion*.html
  12. http://articles.adsabs.harvard.edu/full/2008POBeo..85...97C
  13. http://web.archive.org/web/20070623021754/http://epress.anu.edu.au/pac_ling/lexicon/pdf/ch06.pdf
  14. http://web.archive.org/web/19990202143049/http://seds.org/Maps/Const/asterism.html
  15. http://web.archive.org/web/20111108032231/http://www.starlab.com/PDFs/D.27.Inuit.pdf
  16. http://www.astronomy.pomona.edu/archeo/andes/startable2.html
  17. http://www.astronomy.pomona.edu/archeo/andes/startable2.html
  18. http://www.amastro2.org/at/as/asas.html

Pranala njaba[besut | besut sumber]