Omah adat Jawa

Aksara Latin

ꦗꦮ

Omah Joglo kanthi payon ijuk (taun 1919)

Omah adat Jawa sing umum ditepungi ya iku omah utawa omah sing duwé gagrag arsitèktur joglo, saliyané iku uga ana omah sing diyasa nganggo gagrag arsitèktur liya, kaya ta: limas, dara gepak, joglo trajumas, lan yasan liya upamané sasana suka.

Omah adat Jawa sing isih pepak lan nduwé aji-aji budaya Jawa ya iku sing nduwé 3 pérangan yasan, saka ngarep ana pendhapa sing diapi 2 yasan liya sing rada cilik lan mapan rada ing arepan yasan pendhapa. Pérangan tengah ana pringgitan lan pérangan mburi dhéwé ana dalem.

Omah ing désa-désa lan padunung lumrahé tunggal lan diyasa nganggo gagrag arsitèktur dara gepak. Wangunan iku béda karo yasan gaya saiki utawa asring diarani 'omah prasaja'.

Pérangan

1. Pendhapa: diapit Pengrawit apitan lan Tajuk mangkurat
2. Pringgitan ing tengah-tengah
3. Dalem ageng utawa dalem: sing dipérang manèh dadi 3 pérangan ya iku: Senthong kiwa, Senthong tengah lan Senthong tengen
4. Gandhok lan pawon

azzz

Gaya arsitèktur

1. Joglo (payon joglo)
2. Limasan (payon limas)
3. Kampung (payon pelana)
4. Panggang Pe
5. Mesjidan/Tajugan

Jinis-jinis omah Joglo:

1. Joglo Lawakan
2. Joglo Sinom
3. Joglo Jompongan
4. Joglo Pangrawit
5. Joglo Mangkurat
6. Joglo Hageng
7. Joglo Semar Tinandhu

Jinis-jinis omah Limasan

1. Limasan Lawakan
2. Limasan Gajah Ngombe
3. Limasan Gajah Njerum
4. Limasan Apitan
5. Limasan Pacul Gowang
6. Limasan Cere Gancet
7. Limasan Trajumas
8. Limasan Gajah Mungkur
9. Limasan Klabang Nyander
10. Limasan Lambang Teplok
11. Limasan Semar Tinandu
12. Limasan Lambang Sari
13. Limasan Semar Pinondhong, conto Bangsal Kama, Kraton Cirebon

Jinis-jinis omah Kampung:

1. Kampung Pokok
2. Kampung Trajumas
3. Kampung Pacul Gowang
4. Kampung Srotong
5. Kampung Cere Gancet
6. Kampung Gotong Mayit
7. Kampung Semar Pinondhong
8. Kampung Apitan
9. Kampung Gajah Njerum
10. Kampung Gajah Ngombe
11. Kampung Doro Gepak
12. Kampung Klabang Nyander
13. Kampung Jompongan Lambang Teplok Semar Tinandhu (kangggo tobong kapur)
14. Kampung Lambang Teplok (kanggo gudang genteng)

Jinis-jinis omah Panggang Pe:

1. Panggang Pe Pokok
2. Panggang Pe Trajumas
3. Panggang Pe Empyak Setangkep
4. Panggang Pe Gedhang Selirang
5. Panggang Pe Gedhang Setangkep
6. Panggang Pe Cere Gancet
7. Panggang Pe wujud kios
8. Panggang Pe Kodokan (jengki)
9. Panggang Pe Barengan
10. Panggang Pe Cere Gancet

Jinis-jinis omah Mesjidan/Tajugan:

1. Mesjidan Cungkup Pokok
2. Mesjidan Lawakan (langgar)
3. Mesjidan Lambang Teplok, conto: Bangsal Gianyar, Bali
4. Mesjidan payung agung (meru), susun 3 kanggo rakyat, 5 sentana (kulawarga) raja, 7 pangeran, 11 raja, conto Pamujaan Besakih, Bali
5. Tajug Tawon Boni, conto: Bangsal Pajajaran
6. Tajug Tiang Satu Lambang Teplok, conto: Masjid rakyat Gombong
7. Tajug Semar Sinongsong Lambang Teplok, conto: Langgar Kecil Kraton Cirebon
8. Tajug Pendawa, contoh: Kraton Cirebon
9. Tajug Lambang Gantung, conto: Bangsal Ponconiti Kraton Yogyakarta
10. Tajug Lambangsari, conto: Bangsal Pertemuan para Wali, Gunung Sembung
11. Tajug Lawakan Lambang Teplok, conto: Pasarean Suwargan, Imogiri
12. Tajug Semar Tinandhu, Dukuh, Yogyakarta
13. Tajug Semar Sinongsong Lambang Gantung, conto: Masjid Soko Tunggal (gabungan Pajajaran lan Sultan Agungan, Taman, Kraton Yogyakarta
14. Tajug Ceblokan Lambang Teplok, Masjid Agung Yogyakrata
15. Tajug Mangkurat, Bangsal Witono, Kraton Yogyakarta
16. Tajug Sinom Semar Tinandhu, Lawang Sanga-sanga, Kraton Cirebon

Pérangan omah

Dhasaran

Utawa diarani bebatur

• Jobin
• Jogan
• Ompak

Ragangan

• Saka
• Blandar
• Cathok
• Pengeret
• Ander

Payon

• Empyak
• Memolo
• Kili
• Bahu Danyang
• Untu Cakil
• Gendheng
• Wuwung
• Talang

Panutup

• Gebyog
• Lawang
• Cendela
• Tutup Keong

Uga delengen

• Kraton
• Dara gepak
• Sasono suko

Gladri

• 
  Omah Limasan Lawakan ing laladan Salatiga (foto taun 2004)
• 
  Omah Kampung (omah payon pelana)
• 
  Omah Limasan (omah payon perisai)
• 
  Omah Kampung (omah payon pelana)
• 
  Omah Joglo
• 
  Masjid Agung Demak, arsitèktur Jawa tipe mesji lan (tajug)