Basa Pèrsi

Basa Parsi
فارسی
Dituturaké ing	Iran, Tajikistan, Afganistan, Bahrain, Uzbekistan, Pakistan, Ruslan.
Wilayah	Asia Kulon, Asia Tengah
Gunggung panutur	kurang lebih 61,7–110 juta
Ranking	29
Rumpun basa
bahasa manusia (id) Basa Indo-Eropah Indo-Iran (id) rumpun bahasa Iran (id) Iran Barat (id) Iran Barat Daya (id) bahasa Persia Baru (id) Basa Parsi
Status resmi
Basa resmi ing	Iran, Tajikistan, Afganistan
Regulated by	Akademi basa lan sastra Pèrsi Akademi Ilmu Pengetahuan Afghanistan
Kodhe basa
ISO 639-1	fa
ISO 639-2	per (b)/fas (T)Cithakan:Infobox Language/SIL14
ISO 639-3	–
Cithakan:Infobox Language/IPA notice

Basa Parsi (jeneng lokal: Farsi, Tajiki utawa Dari), iku basa golongan Indo-Éropa saka kulawarga basané. Dituturaké ing Iran, Tajikistan, Afganistan lan Uzbekistan. Gunggung penutur total watara 75 yuta. Déné ing Iran, penutur asli basa iki watara 60% sing ndunungi.

Sajarah

Basa Parsi kagolong anak cabang basa basa Indo-Arya. Para nimpuna basa lan sajarawan yakin yèn perkembangan basa Parsi diliwati kanthi tahapan:

• Pèrsi Kuna
• Pèrsi Tengah
• Pèrsi Modhèrn.

Basa iki kagolong basa tuwa dhéwé, sing dikira-kira umuré luwih tuwa tinimbang Basa Sangskreta. Basa iki terus tuwuh, lan sawisé Islam lumebu tanah Parsi (Pèrsi), kurang luwih 40 persèn kosakata basa Parsi wis kapengaruhan déning kosakata basa Arab. Saliyané iku unsur-unsur basa Yunani, basa Aram, basa Inggris lan basa Prancis sarta sethithik Turki, uga lumebu sajeroning basa iki.

Cabang-cabang basa Pèrsi

Basa Parsi sabeneré dumadi saka manéka rupa basa lan varian, sing kasebar saka Iran nganti ujung Khumzari ing Oman. Dhialèk lan varian iku antarané:

• Basa Dari sing dituturaké ing Afganistan, kalebu Hazaragi.
• Tajik dituturaké ing Tajikistan, nanging migunakaké Aksara Sirilik

Déné ing wewengkon Iran dhéwé antarané:

• Gilaki
• Talashi
• Luri
• Tat
• Pèrsi Yahudi

Sistem panulisan

Sadurungé lumebu Islam, masarakat Pèrsi migunakaké rong vèrsi aksara ing mangsa Pahlavi, yaiku aksara sing dimodhifikasi saka Basa Aram, lan vèrsi sijiné yaiku aksara asli saenggon sing karan 'Dindapirak' utawa sajeroning basa Pèrsi Modhèrn karan 'Din dabireh' (aksara suci).

Basa Parsi modhèren migunakaké aksara Arab kanthi tambahan 4 aksara kanggo nulisak’e 'zh', 'ch', 'p', lan 'g'.

Deleng uga

• Basa Avesta