Tembung panggandhèng

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa

Tembung panggandheng utawi kadhangkawis dipunwastani Tembung panyambung punika tembung ing Basa Jawi ingkang ginanipun kanggé nggandhèng ukara satunggal kaliyan ukara sanèsipun ing satunggaling frasa. Tembung-tembung punika kalebet tembung panggandhèng: sawisé, sadurungé, wiwit, rikala, nalika, sinambi, nganti, yèn, janji, saupama, supaya, sanadyan, kamangka, sabab, jalaran, awit, mula, tanpa, lan, sarta, tekan, karebèn, tinimbang, banjur, nanging, malah, kanthi, nganti, awit saking, lan uga, sadurungé iku, karo manèh, kanthi makaten, manawi ngantos, kajawi punika, sasampunipun punika, lan sapiturutipun.

Tembung pangiket[besut | besut sumber]

Tembung pangiket (kata sambung) yaiku tembung kang ngiket utawa anunggalaké: ukara, gatra utawa tembung loro. Tembung iki kena kapilah-pilah dadi 9 warna, yaiku:

  • Pangiket pasaja

Kaya ta: lan, karo, kambi, kalawan, sarta, tuwin, miwah, apadene, apamaneh, lsp. Tuladha: Si Agnes mangkat sekolah diboncèngaké Yamaha karo si Anna, mbakyuné.

  • Pangiket kosok balèn

Kaya ta: ewasemono, déné, suprandene, nanging, mangka, lsp. Tuladha: Olèhku ngandhani wis ora kurang-kurang, ewasemono ora dipaèlu.

  • Pangiket amarga (sebab)

Kaya ta: sarèhné, rehne, sabab, awit, jalaran, amarga, déné, lsp. Tuladha: Krisna ora bisa mèlu latihan karaté, amarga soré iki ana kuliyah.

  • Pangiket mangsa (wektu)

Kaya ta: dhèk, rikala, nalika, samangsa, bareng. Tuladha: Laire adhiku, si Bambang, ngepasi nalika penjajah Jepang teka ana ing Indonésia.

  • Pangiket ubaya (prajanji)

Kaya ta: manawa, upama, saumpama, yèn, angger. Tuladha: Kurniawan pareng ndhèrèk, angger ora rewel.

  • Pangiket sumengka

Kaya ta: najan, nadyan, sanajan, sanadyan. Tuladha: Nugraha tetep mangkat sekolah sanajan udan.

  • Pangiket tujuwan

Kaya ta: supaya, karebèn, cikbèn, murih. Tuladha: Obaté iku ombénen, cikbèn énggal waras.

  • Pangiket pepadhan/pepindhan

Kaya ta: kaya, lir, pindha, lirpendah, prasasat. Tuladha: Bocah loro iku rupané padha ceples, prasasat (kaya) jambé sinigar.

  • Pangiket panerus

Kaya ta: yèn, manawa, bilih. Tuladha: Bu Tris ngendika bilih ngenjang badhé rawuh.