Perang Sangang Taun

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Perang 9 Taun

Pengepungan Namur, Juni 1692 olèh Jean-Baptiste Martin le vieux
TitimangsaSeptember 1688September 1697
PernahÉropa Daratan, Irlandia, Amérika Utara, Asia
Asil Traktat Ryswick
Louis XIV ngakoni William III saking Oranye minangka Raja Inggris, Sekotlan, dan Irlandia.
Owah-owahan
laladan
Prancis nguwasani Alsace (kelebet Strasbourg) lan masrahaken Freiburg, Breisach, lan Philippsburg dhateng Kamaharajan Suci Romawi, pikantuk malih Pondicherry (sasampuning mbayar pagoda dhateng Nèderlan) lan Nova Scotia, Spanyol pikantuk Katalonia saking Prancis, lan bètèng Mons, Luxembourg, lan Kortrijk. Kadipaten Lorraine dipunwangsulaken dhateng Leopold Joseph saking Prancis.
Péhak kang perang
Aliansi Agung:
Cithakan:Country data Republik Nèderlan
Cithakan:Country data Kingdom of England
Cithakan:Country data Kamaharajan Romawi Suci
 Spanyol
25px Piedmont-Savoy
 Swèdhen (hingga 1691)
 Sekotlan
 Perancis
 Yakobit Irlandia
Pangarep
Cithakan:Country data Dutch Republic Cithakan:Country data Kingdom of England Sekotlan Raja William III/II
Cithakan:Country data Dutch Republic Pangeran Waldeck
Cithakan:Country data Holy Roman Empire Adipati Lorraine
Cithakan:Country data Holy Roman Empire Elektor Bayern
Cithakan:Country data Holy Roman Empire Margrave Baden
Cithakan:Country data Holy Roman Empire Elektor Brandenburg
Cithakan:Country data Holy Roman Empire Eugene dari Savoy
25px Adipati Savoy
Sepanyol Marquis Gastañaga
Sepanyol Adipati Villahermosa
Kerajaan Perancis Louis XIV
Kerajaan Perancis Duc de Luxembourg
Kerajaan Perancis Marquis de Vauban
Kerajaan Perancis Duc de Boufflers
Kerajaan Perancis Duc de Lorge
Kerajaan Perancis Nicolas Catinat
Kerajaan Perancis Duc de Noailles
Kerajaan Perancis Duc de Duras
Kerajaan Perancis Duc de Villeroi
Kerajaan Perancis Duc de Vendôme
James II dari Inggris
Earl Tyrconnell

Perang 9 Taun (16881997) – asring dipunsebut minangka Perang Aliansi Agung, Perang Suksesi Palatine, utawi Perang Liga Augsburg inggih punika perang ageng wonten ing pungkasaning abad kaping 17 antawising Raja Louis XIV saka Perancis nglawan Aliansi Agung ingkang dipunpimpin déning Stadtholder Walanda lan Raja Inggris William III, Kaisar Romawi Suci Leopold I, Raja Charles II saka Spanyol, Victor Amadeus II saka Savoy, lan pangéran-pangéran ageng lan alit saking Kamaharajan Romawi Suci. Perang 9 Taun kadadosan wonten ing Éropa daratan lan perairan sakitaripun, nanging ugi ngrambat dhateng Irlandia amargi William III lan James II ngrebutaken kakuwasan KapuloanBritania. Kajawi punika, kadadosan ugi kampanye militèr alit antawising pemukim Inggris lan Perancis sarta sekuthu penduduk aslinipun wonten ing Amérika Utara (Perang Raja William).[1]

Sasampuning Perang Perancis-Walanda wonten ing taun 1678, Louis XIV medal minangka raja paling kuat ing Éropa; nanging, éwadéné kakuwasanipun sampun samsaya wiyar, sang 'Raja Matahari' taksih dèrèng marem. Kanthi nggabungaken agrési, anéksasi, lan cara semi-legal, Louis XIV nyobi miyarwaken kakuwasanipun kanggé nytabilaken lan ngiyataken winatesaning Perancis, ingkang njalari kakadosan Perang Reunion (16831684). Gencatan Senjata Ratisbon njamin pamwiyaran wates Perancis sadanguning kalih dasa taun, nanging tindakan Louis XIV ingkang salajengipun-ingkang utama pencabutan Maklumat Nantes wonten ing taun 1685, lan upayanipun kanggé ngiyataken prabawaipun ing Rhineland Jerman-njalari kamunduran dominasi militèr lan pulitikipun. Dudutan Louis XIV kanggé nyebrang kali Rhine lan ngepung Philippsburg wonten ing September 1688 wiwitanipun dipunupayakaken kanggé meksa Kamaharajan Romawi Suci nampi klaim teritori lan dinasti Louis. Nanging, nalika Kaisar Romawi Suci lan pangeran-pangeran Jerman nolak, lan nalika William III nyèrèt Walanda lan Inggris dhateng perang nglawan Perancis, Louis XIV pungkasanipun ngadhepi koalisi kiat ingkang ngupiya mandhegaken ambisinipun.[2]

Sapérangan ageng paprangan kadadosan ing sakitar wates Perancis: ing Walanda Spanyol; Rhineland; Kadipaten Savoy; lan Katalonia. Wonten ing paprangan punika, pangepungan langkung kathah dipuntindakaken, ingkang utama ing Mons, Namur, Charleroi, lan Barcelona. Paprangan kanthi kabikak kados wonten ing Fleurus lan Marsaglia langkung arang. Paprangan-paprangan mau limrahipun langkung nguntungaken angkatan bersenjata Louis XIV; nanging, wonten ing taun 1696, Perancis dipunlilit déning krisis èkonomi. Kekiyatan Maritim (Inggris lan Republik Walanda) ugi dananipun sampun, lan sasampuning Savoy berkhianat, Aliansi Agung sarujuk kanggé ngawontenaken négosiasi. Traktat Ryswick dipuntapakasmani nalika tanggal 20 September 1697, lan dhedhasar perjanjian damai mau, Louis tetep nguwaosi Alsace, nanging kedah mbangsulaken Lorraine dhateng ingkang gadhah; piyambakipun ugi kedah masrahaken laladan ingkang dipunrebut ing sisih tengen kali Rhine. Louis XIV sarujuk kanggé ngakoni William III minangka Raja Inggris, déné Walanda ngiyataken bénténg ing Walanda Spanyol kanggé njagi perbatasanipun. Nanging, kanthi sédanipun Charles II saking Spanyol ingkang boten gadhah keturunan, konflik énggal ingkang gegayutan kaliyan panerus Kamaharajan Spanyol, inggih punika Perang Suksesi Spanyol, badhé kadadosan.

Cathetan suku[besut | besut sumber]

  1. Childs, John (1991). The Nine Years' War and the British Army. Manchester University Press. ISBN 0-7190-3461-2
  2. Simms, Brendan (2008). Three Victories and a Defeat: The Rise and Fall of the First British Empire. Penguin. ISBN 978-0-14-028984-8
  • Aubrey, Philip (1979). The Defeat of James Stuart's Armada 1692. Leicester University Press. ISBN 0-7185-1168-9
  • Bromley, J. S. (ed.) (1971). The New Cambridge Modern History VI: The Rise of Great Britain and Russia 1688–1725. Cambridge University Press. ISBN 0-521-07524-6
  • Chandler, David G (1990). The Art of Warfare in the Age of Marlborough. Spellmount Limited. ISBN 0-946771-42-1
  • Childs, John (2003). Warfare in the Seventeenth Century. Cassell. ISBN 0-304-36373-1
  • Doyle, William (2001). Short Oxford History of France – Old Regime France. Oxford University Press. ISBN 0-19-873129-9
  • Elson, Henry William (1908). History of the United States of America, Volume 1. The MacMillan Company
  • Kinross, John (1998). The Boyne and Aughrim: The War of the Two Kings. The Windrush Press. ISBN 1-900624-07-9
  • Lovejoy, David (1987). The Glorious Revolution in America. Middletown, CT: Wesleyan University Press. ISBN 978-0-8195-6177-0. OCLC 14212813.
  • Lynn, John A (1999). The Wars of Louis XIV: 1667–1714. Longman. ISBN 0-582-05629-2
  • McKay, Derek (1977). Prince Eugene of Savoy. Thames and Hudson Ltd. ISBN 0-500-87007-1
  • McKay, Derek & Scott, H. M (1984). The Rise of the Great Powers: 1648–1815. Longman. ISBN 0-582-48554-1
  • Miller, John (2000). James II. Yale University Press. ISBN 0-300-08728-4
  • Rodger N.A.M (2006). The Command of the Ocean: A Naval History of Britain 1649–1815, Penguin. ISBN 0-14-102690-1
  • Rowlands, Guy (2000). Louis XIV, Vittorio Amedeo II and French Military Failure in Italy, 1689–96. The English Historical Review 115(462): 534–69
  • Spielman, John (1977). Leopold I of Ostenrik. Thames and Hudson Ltd. ISBN 0-500-87005-5
  • Storrs, Christopher (1999). War, Diplomacy and the Rise of Savoy, 1690–1720. Cambridge University Press. ISBN 0-521-55146-3
  • Symcox, Geoffrey (ed.) (1973). War, Diplomacy, and Imperialism: 1618–1763. Harper & Row. ISBN 061395005
  • Taylor, Alan (2002). American Colonies: The Settling of North America. Penguin. ISBN 0-14-200210-0
  • Wolf, John B (1962). The Emergence of the Great Powers: 1685–1715. Harper & Row. ISBN 0-06-139750-9
  • Wolf, John B. (1970). Louis XIV. Panther Books. ISBN 0-586-03332-7