Doctor Who

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Wahana Sang Dhoktor awujud siji kothak pulisi Karajan Manunggal lan diarani The TARDIS

Doctor Who (basa Inggris kanggo 'Dhoktor Sapa') iku sérial télévisi fiksi sains Karajan Manunggal lan diprodhuksi déning BBC. Acara TV iki nggambaraké caritané siji 'Adipati Kala' (Inggris Time Lord). Adipati Kala iki jenengé sajinising makluk njaba akasa (alien). Banjur acara TV iki nyritakaké pangulandarané siji Adipati Kala kang ndarbèni peparab 'Sang Dhoktor' (The Doctor). Sang Dhoktor iki bisa ngumbarani jagat raya numpak siji wahana mesin wektu. Mesin wektuné iki jenengé TARDIS lan bisa njlajahi ruwang lan wektu sarta rupané kaya 'bilik pulisi' saka London taun 1963. Taun iki ya iku kapisané acara TV iki ditayangaké. Sang Dhoktor iki dikancani rowangé lan ngadhepi mungsuh warna-warna karo nyambi nylametaké kabudayan, nulungi wong-wong lan mbenakaké apa-apa kang luput.

Sang Dhoktor kang asli dimainaké déning William Hartnell nganti taun 1966, nalika iku Sang Dhoktor kapisan ambruk lan mèh tilar donya lan nudhuhaké dayané kanggo 'regenerasi' (regeneration) lan bisa nitis ing sajeroning awak anyar. Ing awaké kang anyar iki Sang Dhoktor rupané dadi séjé lan wateké uga séjé. Dadi sanadyan awaké lan rainé owah, nanging pancèn sajati wong kang isih padha amarga mémoriné lan katrampilané panggah padha. Sawisé Hartnell (1963-1966), sang Dhoktor dimainaké déning Patrick Troughton (1966-1969), Jon Pertwee (1970-1974), Tom Baker (1974-1981), Peter Davison (1982-1984), Colin Baker (1984-1986), Sylvester McCoy (1987-1989, 1996), Paul McGann (1996), Christopher Eccleston (2005), David Tennant (2005-2010), Matt Smith (2010-2013), Peter Capaldi (2013-2017), lan Jodie Whittaker (2017-2022).

Mungsuh mligi Doctor Who kang kerep muncul iku ras alien kang kudu obah mawa wahana wesi lan diarani Dalek, makluk saparo manungsa, saparo robot utawa cyborg kang diarani Cyberman lan siji Adipati Kala liya kang ala wateké lan ngarani awaké dhéwé The Master ('Sang Bendara' utawa 'Sang Magister').

Sérial Doctor Who wiwit ditayangaké ing taun 1963 nganti taun 1989. Sawisé iku uga ana filem télévisi kang ditayangaké ing taun 1996. Banjur sérial TV dianakaké manèh wiwit taun 2005. Ing taun-taun awal sérial Doctor Who mligi diélingi para pamirsa déning caritané kang menarik lan èfèk spésialé kang murah nanging kréatif. Doctor Who iku bisa dianggep siji ikon budaya populèr Karajan Manunggal.

Sérial iki lumebu Guinness Book of World Records minangka sérial fiksi ngèlmiah suksès dhéwé ing sajarah télévisi, manawa ditilik saka suwéné séri iki, gunggungé DVD, vidéo lan buku kang payu didol lan lalu lintas ing iTunes.[1]

Sajarah Doctor Who[besut | besut sumber]

Doctor Who pisanané ditayangaké ing stasiun télévisi Karajan Manunggal BBC ing tanggal 23 November 1963 ing tabuh 17:16:20 GMT.

BBC wusanané mrodhuksi acara TV iki kanggo 26 mangsa lan ditayangaké ing BBC One. Wusanané acara TV iki dijabel ing taun 1989 déning BBC amarga gunggungé para pamirsa medhun, aprésiasi acara iki medhun lan jam tayangé diganti. Sanadyan mengkéné, BBC isih panggah komit péngin mrodhuksi acara TV iki manèh. Mula ing taun 1996 digawé siji filem TV. Film TV iki digawé kanthi makarya sama déning Fox, Universal Pictures, BBC lan BBC Worldwide. Film TV iki karepé kanggo juru anggegana utawa pambuka sérial anyar. Ing Karajan Manunggal, filem TV iki suksès lan cacahé pamirsa 9,1 yuta. Sanadyan mangkono, ing Amérikah Sarékat filem TV iki ora akèh pamirsané mula sérial iki ora digawé manèh.

Ing média lisènsi liyané kaya ta roman lan sandhiwara radhio, akèh carita-carita anyar kang digawé. Nanging nganti taun 2003 ora ana acara TV kang digawé manèh. Ing sasi September 2003, BBC wara-wara manawa siji sérial Doctor Who kang anyar bakal digawé manèh. Sérial iki wusanané ditayangaké wiwit 26 Maret 2005 lan nganti pungkasan taun 2012 isih ana.

Doctor Who vèrsi taun 2005 iki sambungané langsung vèrsi klasik taun 1963-1989 lan filem TV taun 1996. Dadi iki béda karo akèh sérial TV liyané kang wis dijabel lan digawé manèh minangka reboot ('amotan ulang'), kaya ta Battlestar Galactica lan Bionic Woman utawa sérial kang dumadi ing univèrsum kang padha nanging ngalami wektu kang séjé utawa nampilaké paraga-paraga kang béda, kaya ta Star Trek: Next Generation lan spin off Star Trek liyané.

Épisode Doctor Who[besut | besut sumber]

Kanggo informasi tambahan mangga wacanen: Pratélan sérial Doctor Who

Doctor Who pisanané ditayangaké 26 mangsa lawasé ing stasiun TV BBC One saka 23 November 1963 nganti 6 Dhésèmber 1989. Awal-awalé saben épisode minggon iku pérangan siji carita utawa sérial kang kawangun saka padatané patang nganti nem pérangan. Banjur sawatara luwih suwé manèh, siji carita kawangun saka telung utawa patang épisode. Pangajaban kang bisa ingaran ya iku sérial The Daleks' Master Plan kang kawangun saka 12 épisode, The War Games kang kawangun saka 10 épisode lan The Trial of a Time Lord, kang kawangun saka 14 épisode (sanadyan dipérang dadi telung kodhe prodhuksi lan patang alur carita kang séjé).

Acara iki maksudé supaya bisa dinèkmati sakulawarga lan ndarbèni amotan édukasi. Mula dijadwal tayang ing malem Minggu awal. Awal mulané épisodené silih ganti antara carita kang latar wuriné carita sajarah, kang ngajari para pamirsa prakara sajarah lan carita fiksi ngèlmiah, kang ngajari para pamirsa bab sains utawa fisika. Prakara iki uga katon ing pangiringé (companion) kapisan Sang Dhoktor; Ian Chesterton lan Barbara Wright. Ian iku guru fisika lan Barbara iku guru sajarah.

Nanging carita-carita fiksi ngèlmiah suwé-suwé dadi dominan lan carita-carita dhedhasar sajarah (historicals), kang sajatiné pancèn ora disenengi déning tim prodhuksi, dijabel babar pisan mawa épisode The Highlanders (1967).

Sanadyan sètting carita sajarah isih panggah dienggo, padatané namung kanggo latar wuri carita fiksi ngèlmiah, kajaba ing épisode Black Orchid kang kadadéan ing dasawarsa 1920-an ing Inggris.

Carita-carita awal iki mèmper carita sérial. Dadi alur carita siji manunggal karo carita sawisé. Sanadyan mangkono saben épisode nduwé sesirah dhéwé-dhéwé.

Sawisé sérial The Gunfighters (1966), saben épisode ora diwènèhi sesirah dhéwé manèh, nanging namun diwènèhi nomer waé.

Antara para panulis acara TV iki, kang paling akèh nulis ya iku Robert Holmes kamangka kang kawentar dhéwé iku Douglas Adams. Douglas Adams iku misuwur sajabaning Doctor Who déning popularitas bukuné Hitchhiker's Guide to the Galaxy.

Format sérial iki owah ing vèrsi 2005 lan sabanjuré. Padatané saben mangsa iku ndarbèni 13 épisode swatantra kang durasiné 45 menit (60 menit karo iklan) lan épisode kusus kang ditayangaké ing Dina Natal. Saben sérial ndarbèni sawatara carita swatantra lan carita sambungan kang kagandhèng déning siji story arc kang wusanané kawedhar ing épisode pungkasan. Kaya ing éra klasik awal, saben épisode ndarbèni sesirah dhéwé-dhéwé, baik épisode swatantra utawa épisode sambungan. Kadhangkala sawatara épisode kaya ta Journey's End (2008) lan The Eleventh Hour (2010) durasiné punjul sajam.

Gunggungé 789 acara Doctor Who wis ditayangaké ing TV wiwit taun 1963, durasiné padatané per épisode iku antara 25 menit lan 45 menit. Nanging uga ana épisode kang durasiné 60 menit lan 75 menit.

Saliyané épisode umum, uga ana épisode mini kang durasiné kurang luwih 8 menit. Épisode iki padha diprodhuksi kanggo acara panggalangan dana Children in Need taun 1993, 2005 lan 2007. Banjur ing taun 2008 uga diprodhuksi kanggo édisi kusus The Proms kang ndarbèni téma Doctor Who. Banjur uga ana carita sambungan rong pérangan ing taun 1993 kang ajudhul Dimensions In Time kang digawé kerjasama karo acara EastEnders. Saliyané iku uga ana épisode rong pérangan kang diprodhuksi kanggo acara Comic Relief.

Épisode kang ilang[besut | besut sumber]

Antara taun 1964 lan 1973, sabagéan gedhé rekaman BBC awujud kasèt vidéo utawa filem padha dibusak, diguwang utawa dilirwakaké nganti rusak lan kwalitasé dadi ala. Kalebu pérangan iki ya iku akèh épisode lawas Doctor Who, mligi kang dibintangi 'Sang Dhoktor' loro kapisan: William Hartnell lan Patrick Troughton. Gunggungé, 97 saka 253 épisode kang diprodhuksi ing enem taun awal acara Doctor Who saiki ora kasimpen ing arsip BBC. Cacahé épisode kang ilang iki awalé luwih akèh, nanging para sutresna acara iki padha nemu bali épisode-épisode kang ilang.

Ora ana épisode saka dasawarsa 1960-an kang isih ana ing rekaman vidéo, nanging sawatara rekaman vidéo ana kang wis dikonvèrsi dadi filem sadurungé ditayangaké lan nganti saiki isih èksis ing wujud rekaman tayangan.

Sawetara épisode wis dibalèkaké marang BBC saka arsip-arsip nagara liya kang naté tuku kopi rekaman kanggo ditayangaké, utawa saka para kolèksi pribadi kolèktor kang tau olèh rekaman iki déné warna-warna cara. Rekaman kasèt vidéo awarna awal uga ana lan uga fragmèn fil 8 mm kang difilem langsung saka kelir TV. Saliyané iku rekaman swara awujud kasèt èksis kanggo kabèh épisode. Rekaman iki dilakoni déning para sutresna ing ngomah. Klip vidéo cendhak saka kabèh carita uga ana, kajaba saka Marco Polo, Mission to the Unknown lan The Massacre of St Bartholomew’s Eve.

Saliyané iku, foto-foto saka akèh épisode uga ana. Foto-foto iki digawé déning fotograf John Cura. John Cura iku nggawé foto saka acara-acara TV ing dasawarsa 1950-an lan 1960-an, kalebu ‘’Doctor Who’’, nalika durung ana pangrekam vidéo ing jaman iku. John Cura diséwa déning para aktor. Foto-foto John Cura iki diarani ‘’tele-snap’’ lan dienggo kanggo ngrékonstruksi épisode-épisode kang ilang. BBC ora masalah manawa épisode-épisode iki digawé lan disebar, asal waé ora olèh didol lan cara panyebarané mawa vidéo VHS kwalitas asor.

Rékonstruksi ‘resmi’ uga dirilis déning BBC ing format VHS, ing CD-ROM MP3 lan minangka fitur kusus ing sawatara DVD. Saliyané iku nganti saiki BBC uga nggawé rékonstruksi awujud animasi kanggo limang carita: The Invasion (épisode 1 lan 4), The Reign of Terror (épisode 4 lan 5), The Ice Warriors (épisode 2 lan 3), The Tenth Planit (épisode 4) lan The Moonbase (épisode 1 lan 3). The Invasion dirilis ing DVD taun 2006, The Moonbase miturut rencana bakal dirilis ing DVD ing taun 2014 lan liyané wis dirilis ing DVD nalika taun 2013.

Ing pungkasan taun 1991, rekaman saka patang épisode The Tomb of the Cybermen dibalèkaké marang BBC saka stasiun TV Rediffusion ing Hong Kong.

Ing Dhésèmber 2011, épisode 3 Galaxy 4 lan épisode 2 The Underwater Menace wis dibalèkaké marang BBC déning sawatara sutresna Doctor Who kang naté tuku rekaman filem épisode iki ing pasar loak ing dasawarsa 1980-an tanpa sadhar manawa BBC ora ndarbèni épisode-épisode iki.

Ing tanggal 10 Oktober 2013, BBC mbiwara manawa 11 épisode wis tinemu ing sawijing stasiun TV Nigeria ing kutha Jos. Saka 11 épisode iki, sangang wiji durung disimpen BBC, ya iku saka The Enemy of the World, épisode 1, 2, 4, 5, lan 6. Épisode 3 sadurungé isih disimpen BBC. Déné iku carita The Enemy of the World saiki pepak manèh. Banjur saka carita The Web of Fear tinemu épisode 2, 4, 5, lan 6. Épisode 3 saka The Web of Fear isih ilang. Épisode 1 isih disimpen BBC.

Tanggal 8 Mei 2022 diumumake yen Ncuti Gatwa bakal njupuk alih Jodie Whittaker minangka Dokter kaping patbelas, dadi aktor kulit ireng pisanan sing dadi judhul seri kasebut.[2]

Para paraga[besut | besut sumber]

Ing ngisor iki kapacak para paraga baku acara TV iki, ya iku 'Sang Dhoktor', para pangiringé lan mungsuh-mungsuh bebuyutané.

Sang Dhoktor[besut | besut sumber]

Mula-mulané Sang Dhoktor minangka paraga iku mistérius latar wuriné. Para pamirsa namung mangertèni manawa dhèwèké iku alien nyèntrik kang mangulandara njlajah ruwang lan wektu nglawan musuh-musuhé mangadegaké kaadilan. Olèhé njlajahi ruwang lan wektu Sang Dhoktor nganggo mesin wektuné TARDIS kang kurang bisa dipercaya. TARDIS iku cekakan saka Time and Relative Dimension in Space lan awujud bilik pulisi London kang luwih gedhé jeroné tininbang jabané. Sang Dhoktor iki awalé galak lan rada ndrawasi. Nanging suwé-suwé dhèwèké dadi wong kang luwih nresnani marang wong liya. Pungkasané kawedhar manawa dhèwèké iku lumayu saka planèté Gallifrey saka bangsané para Adipati Kala.

Réferènsi[besut | besut sumber]

  1. Miller, Liz Shannon (26 July 2009). "'Doctor Who' Honored by Guinness — Entertainment News, TV News, Media". Variety. Dibukak ing 30 April 2012.
  2. "Ncuti Gatwa announced as new Time Lord". Diarsip saka sing asli ing 2023-07-07. Dibukak ing 2022-05-09.

Pranala njaba[besut | besut sumber]