Asetilena

Asetilena

Jeneng umum	Asetilena
Jeneng sistematis	Etuna
Rumus kimia	C₂H₂
Massa molar	26.0373 g/mol
Angka CAS	74-86-2
Massa jinis	1.09670 kg/m³ (gas)
Suhu autosulutan	305 °C
Ambang jeblugan	2.5–82%
Suhu maksimum pangobongan	3300 °C
Titik lebur	-84 °C
Titik didih	-80.8 °C
SMILES	C#C
NFPA 704	Cithakan:NFPA 704
PubChem	6326
EINECS	200-816-9
Sangkalan umum lan réferènsi

Asetilena (Jeneng sistematis: etuna) iku siji hidrokarbon kang kagolong ing alkuna, mawa rumus C₂ H₂. Asetilena wujud alkuna kang paling prasaja, amarga mung kapérang saka rong atom karbon lan rong atom hidrogen. Ing asetilena, kaloro karbon kaiket liwat ikatan rangkap telu, lan saben atom karbon duwé hibridisasi orbital sp kanggo ikatan sigma. Iki njalari patang atom ing asetilena manggon ing siji garis lurus, kanthi sudhut C-C-H 180°.

Asetilena tinemu déning Edmund Davy taun 1836, kang nyebut karburet anyar saka hidrogen. Jeneng asetilena diwènèhaké déning kimiawan Prancis Marcellin Berthelot, taun 1860. Nalika taun 1812, siji jeblugan asetilena njalari fisikawan Gustaf Dalén wuta, kang banjur ing taun kang padha olèh bebungah Nobel ing babagan fisika.^[1]

Panggawéan

Bahan utama panggawéan asetilena ya iku kalsium karbonat lan batubara. Kalsium karbonat diowahi luwih dhisik dadi kalsium oksida lan batubara diowahi dadi areng, lan kaloroné direaksikaké dadi kalsium karbida lan karbon monoksida,

CaO + 3C → CaC₂ + CO

Kalsium karbida (utawa kalsium asetilida) banjur direaksikaké karo banyu kanthi manéka metode, ngasilaké asetilena lan kalsium hidroksida. Reaksi iki tinemu déning Friedrich Wohler taun 1862.

CaC₂ + 2H₂O → Ca(OH)₂ + C₂H₂

Sintesis kalsium karbida merlokaké suhu kang dhuwur banget, ~2000 derajat Celsius, saéngga reaksi mau dilakokaké ing njero siji tungku kembang api listrik. Reaksi iki wujud pérangan wigati saka revolusi ing babagan kimia nalika akir 1800-an, kanthi anané proyèk tenaga hidroelektrik ing Grojogan Niagara.

Asetilena uga bisa diasilaké kanthi reaksi pangobongan parsial metana mawa oksigèn utawa kanthi reaksi cracking saka hidrokarbon kang luwih gedhé.

Berthelot bisa gawé asetilena saka metanol, etanol, etilena, utawa eter, kanthi cara ngliwataké gas utawa uwab saka salah siji dat mau liwat tabung abang panas. Berthelot uga nemu asetilena bisa digawé kanthi cara mènèhi kejutan listrik marang gas-gas sianogen lan hidrogen. Panjenengané uga bisa gawé asetilena kanthi ngreaksikaké hidrogen murni lan karbon kanthi langsung kanthi migunakaké tegangan listrik.

Reaksi

Reaksi pirolisis asetilena diwiwiti ing suhu 400 °C(673 K) (cukup asor kanggo hidrokarbon). Asil mligi ya iku dimer vinilasetilena (C₄H₄) lan benzena. Ing suhu sandhuwuré 900 °C(1173 K), asil utama reaksi ya iku angus (karbon ireng).

Berthelot nuduhaké yèn senyawa alifatik bisa diowahi dadi senyawa aromatik, kanthi manasaké asetilena sajeroning tabung reaksi kang ngasilaké benzena lan sithik toluena. Berthelot uga ngoksidasi asetilena kang ngasilaké asem asetat lan asem oksalat. Panjenengané uga nemu reduksi asetilena karo hidrogen kang ngasilaké etilena lan etana.

Polimerasi asetilena mawa katalis Ziegler-Natta ngasilaké lapisan poliasetilena. Poliasetilena, ranté molekul karbon mawa ikatan tunggal lan gandha selang-seling, wujud semikonduktor organik kang pisanan tinemu; reaksi karo iodin ngasilaké bahan kang konduktif banget.