Bebungah Nobel

Bebungah Nobel dianugrahaké saben taun marang wong sing wis ngayahi penelitèn sing luar biasa, nemokaké tèknik utawa piranti aing anyar utawa wis mènèhi kontribusi luar biasa marang masarakat. Bab iki wektu iki dianggap minangka bebungah paling dhuwur kanggo sing nduwèni jasa gedhé marang donya. Bebungah Nobel pisanan diwènèhaké miturut wasiat Alfred Nobel, sawijining industrialis Swedia, lan penemu dinamit. Panjenengané napak astani wasiat kasebut ing Swedish-Norwegian Club ing Paris tanggal 27 November 1895. Bab iki dilakoni amarga panjenegané kagèt mirsani asil panemuané malah dimanfaataké kanggo tujuan-tujuan sing ngrusak, lan panjenengané kepingin supaya bebungah Nobel diwènèhaké marang wong sing nduwèni jasa gedhé tumrap kamanungsan.

Bab bebungah Nobel

Seremoni kanggo pamenang Nobel ing babagan literatur, fisika, kimia lan obat-obatan pisanan dianakaké ing Old Royal Academy of Music ing Stockholm taun 1901. Wiwit taun 1902, bebungah iki sacara formal dianugrahaké déning Raja Swedia. Wiwitané, Raja Oscar II ora nyetujoni pawèwèh bebungah marang wong manca, nanging banjur panjenegané ngowahi sikapé, sawisé sadhar ajining publisitas bebungah kasebut marang negara Swedia.

Bebungah Nobel dianugrahaké saben taun ing tanggal 10 Desember, yaiku tanggal Alfred Nobel wafat. Biasané, jeneng calon panampa diumumaké ing sasi Oktober déning komité lan institusi sing nduwèni wewenang minangka badan selèksi panampa bebungah.

Kategori Bebungah

Bebungah dianugrahaké saben taun wiwit 1901 kanggo gegayuhan ing babagan:

• Fisika (ditemtokaké déning Royal Swedish Academy of Sciences)
• Kimia (ditemtokaké déning the Royal Swedish Academy of Sciences)
• Fisiologi utawa Kedhokteran (ditemtokaké déning the Karolinska Institute)
• Sastra (ditemtokaké déning the Swedish Academy)
• Perdamaian (ditemtokaké déning sawijining komité sing ditunjuk déning Norwegian Storting)

Sawisé Nobel séda panjenengané durung nyuwun badan panemton apa gelem ngayahi tugas; wekasané badan iki mutusaké gelem ngayahi sawisé akèh rasa mangu-mangu.

Jroning taun 1968, Sveriges Riksbank, Bank Swedia, nambah "Bebungah babagan Sains Ekonomi kanggo mèngeti Alfred Nobel".

• Ekonomi (ditemtokaké déning Royal Swedish Academy of Sciences)

Amarga bebungah iki ora miturut karepé Nobel, lan ora dibayar nganggo duwité, sacara teknis iki dudu Bebungah Nobel (lan kulawarga Nobel saiki uga ora nampa). Ananging bebungah iki diwènèhaké bebarengan karo bebungah Nobel.

Ing taun 1968, ditetepaké kaputusan ora bakal nambah bebungah liya "kanggo mèngeti Nobel". Ing sasi Februari 1995, bebungah ekonomi dijenengaké bebungah ilmu sosial, mbuka kasempatan kanggo babagan ilmu pulitik, psikologi, lan sosiologi. Komite bebungah ekonomi iki uga bglebokaké 2 wong non-ekonom, sing sadurungé dumadi saka 5 wong ekonom.

Deleng uga

• Daftar pamenang bebungah Nobel miturut negara
• Daftar pamenang bebungah Nobel miturut bidang