Perang Adhem
Perang Dingin iku sebutan kanggo sawijining periodhe nalika dumadi konflik, kategangan, lan kompetisi antarané Amérika Sarékat (sarta sekuthu-sekuthuné karan Blok Kulon) lan Uni Sovyet (sarta sekuthu-sekuthuné karan Blok Wétan) kang dumadi antarané taun 1947—1991. Persaingan kekaroné dumadi ing manéka warna babagan: koalisi militèr; idéologi, psikologi, lan telik sandhi; militèr, indhustri, lan pangembangan tèknologi; pertahanan; lomba nuklir lan senjata; lan akèh manèh. Sing diwedèni, perang iki bakal kapungkasan kanthi perang nuklir, kang akiré ora dumadi. Istilah "Perang Dingin" dhéwé kawanuhaké ing taun 1947 déning Bernard Baruch lan Walter Lippman saka Amérika Sarékat kanggo nggambaraké gayutan kang dumadi ing antarané kaloro nagara adhikuwasa mau.
Sawisé AS lan Uni Sovyèt sekuton lan kasil ngancuraké Nazi Jerman, kaloro pihak béda pendhapat ngenani priyé cara kang trep kanggo yasa Éropa pascaperang. Sakwéné sapérangan dhékade sabanjuré, saingan antarané kekaroné nyebar metu Éropa lan ngrambah ing saindhenging donya nalika AS yasa "pertahanan" marang kuminisme kanthi mbentuk sapérangan aliansi karo sapérangan nagara, mligi karo nagara ing Éropa Kulon, Timur Tengah, lan Asia Kidul-Wétan.
Sanajan kaloro nagara adhikuwasa iku ora tau perang kanthi langsung, nanging konflik ing antarané kaloroné kanthi ora langsung wis njalari sapérangan perang lokal kaya Perang Koréa, invasi Sovyèt marang Hungaria lan Cekoslovakia lan Perang Vietnam. Asil saka Perang Dingin kalebu (saka sapérangan kaca tingal) kadiktatoran ing Yunani lan Amérika Kidul. Krisis Rudal Kuba uga akibat saka Perang Dingin lan Krisis Timur Tengah uga wis dadi luwih kompleks amarga Perang Dingin. Dampak liyané ya iku kapérangé Jerman dadi rong pérangan ya iku Jerman Kulon lan Jerman Wétan kang dipisahaké déning Tembok Berlin. Nanging ana uga wektu-wektu ing ngendi kategangan lan pasaingan ing antarané kaloroné susut. Perang Dingin wiwit rampung ing taun 1980-an nalika Pamimpin Uni Sovyèt Mikhail Gorbachev ngluncuraké program réformasi, perestroika lan glasnost. Sacara konstan, Uni Sovyèt kelangan kakuwatan lan kakuwasaané marang Éropa Wétan lan pungkasané dibubaraké ing taun 1991.
Sajarah
[besut | besut sumber]Latar wingking
[besut | besut sumber]Tekané lan kakuwatané Nazi Jerman meksa wadyabala Sakuthu Kulon lan wadyabala Sovyèt manunggal kanggo ngadhepi. Priye waé, wiwit awal aliansi antarané Uni Sovyèt, nagara kuminis sepisanan ing donya, Amérika Sarékat, nagara kapitalis paling sugih ing donya, lan Britania Raya, karaaan gedhé dhéwé ing donya, diwernani déning silih ora percaya lan tekanan idéologi.
Perang Dingin kapérang ing 5 éra wektu:
[besut | besut sumber]1947–1953 | 1953–1962 | 1962–1979 | 1979–1991 | 1985–1991
Kedadèan kang ana gayutané karo perang dingin
[besut | besut sumber]- Perang Vietnam
- Perang Koréa
- Perang Sovyet-Afganistan
- Perang sipil Kamboja
- Perang sipil Angola
- Perang sipil Yunani
- Krisis Kongo
- Runtuhé Tembok Berlin
- Révolusi Honggari
- Krisis Iran
- Krisis misil Kuba
Sing kalibat Perang Dingin
[besut | besut sumber]- NATO
- Pakta Warsawa
- Gerakan Non-Blok
- Républik Rakyat Tiongkok
- Sakuthu Amérika Sarikat sanjabané NATO
- Sakuthu Uni Sovyet sanjabané Pakta Warsawa
Pirsanana uga
[besut | besut sumber]
| Artikel iki minangka artikel rintisan. Kowé bisa ngéwangi Wikipédia ngembangaké. |