Martabat
Martabat minangka hak wong kanggo dikhurmati kanggo awaké dhèwé, lan dianggep sopan. Pentingé babagan moralitas, ètika, ukum lan pulitik minangka anané konsep jaman gamblang saka hak-hak sing ora ana gandhengane. Tembung kasebut bisa uga digunakaké kanggo njlèntrèhaké tumindak pribadi, kaya ing "laku kanthi martabat". "Martabat" uga nduwéni makna dèskriptif kang ana gegayutan karo bebrayan manungsa. Umumé, istilah kasebut duwé macem-macem mumpangat lan makna gumantung saka istilah kasebut digunakaké lan ing kontèks.[1]
Ing Agama
[besut | besut sumber]Kamulyan manungsa minangka pertimbangan pusat filsafat Kristen Katekismus Gréja Katulik ngeyelake "martabat manungsa digambaraké dadi rupa Gusti Allah." "Kabèh manungsa," ujare Gereja, "kaya kabèh digawé ing gambar Gusti Allah, duwe martabat." Katekisme ujar mangkéné, "Hak kanggo ngleksanakaké kabebasan kasebut ana ing kabèh wong amarga ora bisa dibedakaké karo martabat dhèwéké minangka dadi manungsa." lan karsa bebas,[2] karo pangerten ngenani manawa bakal bebas bakal dadi sumber saka manungsa digawé ing gambar Allah.
Pelanggaran
[besut | besut sumber]Kamulyan manungsa bisa dilanggar kanthi pirang-pirang cara. Pelanggaran kategori utama yaiku:[3]
Pelanggaran kamulyan manungsa ing babagan ngrèmèhaké nuduhaké tumindak kang ngrèmèhaké utawa nyuda ajining dhiri kanggo wong utawa klompok. Pakaryan ngenyèk kalebu kontèks nanging biasaé awaké dhèwé duwé pemahaman intuisi ing ngendi pelanggaran kasebut kedadéyan. Minangka Schachter nyathet, "umumé dianggep manawa nglanggar martabat manungsa bisa diakoni sanajan istilah abstrak ora bisa ditetepaké. 'Aku ngerti yèn aku ndeleng, sanajan aku ora bisa nyritakaké apa iku'.[4] Umumé, ètimologi saka tembung "ngenyèk" nduwéni karakteristik universal babagan pangerten yèn ing kabéh basa tembung kasebut melu "orientasi spasial" ing endi "ana prekara utawa wong ditolak lan dipaku kanthi kuwat". Pendhapat kasebut umume ing keputusan pengadilan, para hakim nyebutake pelanggaran kamulyan manungsa minangka cilaka kanggo awaké dhèwé.[5]
Ana uga, aspek Instrumèntalisasi utawa objektif, Aspèk iki nuduhaké ngrawat wong minangka instrumén utawa tegesé bisa nggayuh ancas liyané. Pendhapat iki dadi penting kanggo nyatakaké moral-moral Immanuel Kant kang kudu ngrampungaké wong-wong minangka pungkasan utawa ancas urip, yaiku duwe nilai moral kang paling utama kang ora oléh instrumentalisasi. Banjur ana kang ngrusak, pelanggaran martabat manungsa minangka ngrusak nuduhaké tumindak kang ngrusak nilai manungsa. Iki minangka tumindak, sanajan ditindakaké kanthi idin, ngirim pesen kang nyuda pentingé utawa regané kabèh manungsa. Dhèwéké kalebu praktik lan tumindak kang ditindakaké dèning masarakat modhèrn kang ora bisa ditrima kanggo manungsa, ora preduli manawa subyektif, kaya ta adol awaké dhèwé dadi budak, utawa nalika panguwasa negara nindakaké tahanan ing kahanan kang ora ana rasa kamanungsan. Terakhir, dehumanisasi, iki minangka tumindak kang narik kawigatèn wong utawa klompok karakteristik manungsa. Bisa uga nggambaraké utawa ngrawat dhèwéké minangka kèwan utawa minangka jinis manungsa . Iki wis dumadi ing pembantaian kaya ta Holocaust lan ing Rwanda ing ngendi wong cilik kang dibandhingaké karo kèwan-kewan kang kasebut serangga.[5]
Fiosofis
[besut | besut sumber]Mortimer Adler lan Alan Gewirth
[besut | besut sumber]Pungkasan abad kaping 20 kang nulis karya babagan kamulyan kalebu Mortimer Adler lan Alan Gewirth.[6] Pandhangan Gewirth babagan martabat manungsa biasané dibandhingaké lan kontras karo Kant, amarga kaya Kant, dhèwéké duwé tèori manawa martabat manungsa ana saka agènsi.[7] [8] Nanging nalika nuduhaké pandangan Kant yèn hak-hak mula saka kamulyan, Gewirth fokus luwih akèh tinimbang Kant ing kewajiban positif kang ditindakaké martabat manungsa, supaya moral ora mung kanggo nyegah gawégolék piala nanging kanthi aktif nulung siji-sijiné kanggo nggayuh lan njaga kahanan kanthi becik."[7] Antarané topik liyané, kalebu martabat tenaga kerja, [9] Adler njelajahi pitakonan kesetaraan manungsa lan hak kangg padha karo kamulyan. Miturut Adler, pitakon manawa apa manungsa duwé hak padha martabat tanpa wates ing pitakonan apa manungsa iku sejatiné padha karo awaké dhèwé, mula awaké dhèwé bakal dadi pitakonan apa manungsa ing kelas kang bèda saka kabèh perkara, kalebu kèwan. utawa bèda-bèda saka prekara liya mung miturut sudut ngelmuné. Adler nyerat manawa siji-sijiné kedadeyan kang sejatiné kabèh manungsa padha. "Kamulyan manungsa," ujare, "kamulyan manungsa minangka pribadèn, martabat iku adil lan padha." Kanggo Adler, gagal ngakoni bedaé nantang hak manungsa supaya padha kamulyan lan perawatan kang padha.
Pico della Mirandola
[besut | besut sumber]Ahli filsafat Renaissance, Pico della Mirandola, mènèhi martabat idè lan makhluk. Saka "Orasi ing Martabat Manungsa", dhèwéké ujar marang para ulama babagan musuhan babagan kamulyan seni liberal lan babagan martabat uga kamulyan para malaikat. Komèntar dhèwéké nuduhaké martabat para filsuf.[10] Orasi iki umumé katon minangka salah sawijining tèks ing tengah Renaissance, kanthi intiné ana kanthi filsuf filsafat manungsa.[11][12]
Kant
[besut | besut sumber]Ahli filsuf Zaman Pencerahan (abad kaping 18), Immanuel Kant ujar manawa ana prekara kang ora kudu dirembug babagan nilai, lan prekara kasebut bisa diarani martabat. 'Nilai' mesthi relatif, amarga regané gumantung marang pengamat tartamtu babagan perkara kasebut. Perkara kang ora ana hubungané - yaiku "pungkasané awaké dhèwé", ing tèrminologi Kant - yaiku kanthi ngluwihi kabèh nilai, lan babar pisan ora ana mburi yèn ana dimènsi moral; yèn nuduhaké pilihan antarané kang bener lan salah. Ing ukara Kant: "Moralitas, lan umat manungsa kang bisa kaya ngono, yaiku wong liya duwé martabat." nganggep yèn "kekarepan bebas" penting; kamulyan manungsa ana hubungané karo lembaga manungsa, kemampuan manungsa milih kang dipilih marga lakuné.[6]
Liyané
[besut | besut sumber]Dan Egonsson, kang dipèloni karo Roger Wertheimer, negesaké manawa wong-wong padha karo martabat manungsa karo 'dadi manungsa' (Egonsson 'standar' Egonsson, 'Kepercayaan standar') Wertheimer, umumé uga ngimporaké barang liya saka manungsa sejatiné. kaluhuran.[13][14] Egonsson nyaranaké manawa èntitas kudu dadi manungsa lan urip kanggo èntuk gelar kamulyan. Dèné Wertheimer nyatakaké "iku dudu andharan ngenani manawa manungsa dué status manungsa." Miturut Arthur Schopenhauer, kamulyan minangka ujaran saka wong liya babagan dèfinisi martabat lan objèktif. Ateges yaiku wedi marang pendapat saka wong liya. Paling anyar, Philippe-André Rodriguez negesaké manawa martabat manungsa luwih dimangerteni minangka konsèp kang ora sarujuk. Nalika dhèwéké ujar, "misale ana konsèp iki wis ngidini, ing tangan liyané, hak asasi manungsa nampa katrangan internasional minangka perusahaan teoritis lan, ing sisih liya, nyebabaké konsèp kasebut terus-terusan ditantang karo macem-macem budaya ing saindenging jagad."[15]
Rujukan
[besut | besut sumber]- ↑ Shultziner, Doron (2007-01-01). "Human Dignity: Functions and Meanings". Global Jurist Topics. 3. doi:10.1007/978-1-4020-6281-0_7.
- ↑ Peil, Jan.; Staveren, Irene van. (2009). Handbook of economics and ethics. Cheltenham, UK: Edward Elgar. ISBN 978-1-84542-936-2. OCLC 300403624.
- ↑ Kaufmann, Paulus. (2011). Humiliation, degradation, dehumanization : human dignity violated. Dordrecht: Springer. ISBN 978-90-481-9661-6. OCLC 682911762.
- ↑ Shultziner, Doron (2007-01-01). "Human Dignity: Functions and Meanings". Global Jurist Topics. 3. doi:10.1007/978-1-4020-6281-0_7.
- ↑ a b "APA PsycNet". doi.apa.org. doi:10.1037/a0024585. Dibukak ing 2020-06-06.
- ↑ a b O'Hara, Phillip Anthony, 1954- (1999). Encyclopedia of political economy. London: Routledge/Taylor & Francis Group. ISBN 0-203-44321-7. OCLC 252877246.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ a b Peil, Jan.; Staveren, Irene van. (2009). Handbook of economics and ethics. Cheltenham, UK: Edward Elgar. ISBN 978-1-84542-936-2. OCLC 300403624.
- ↑ Beyleveld, Deryck. (2001). Human dignity in bioethics and biolaw. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-826826-2. OCLC 47984186.
- ↑ Adler, Mortimer Jerome, 1902-2001. (1997, ©1981). Six great ideas : truth, goodness, beauty : ideas we judge by ; liberty, equality, justice : ideas we act on (édhisi ka-1st Touchstone ed). New York: Simon & Schuster. ISBN 0-684-82681-X. OCLC 38286604.
{{cite book}}:|edition=has extra text (pitulung); Check date values in:|date=(pitulung)CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ "Center for the Study of Complex Systems | U-M LSA Center for the Study of Complex Systems". lsa.umich.edu (ing basa Inggris). Dibukak ing 2020-06-07.
- ↑ Lamm, Robert Carson, 1922-; Cross, Neal Miller. (©1984-). The search for personal freedom (édhisi ka-7th ed). Dubuque, Iowa: W.C. Brown. ISBN 0-697-03126-8. OCLC 11399681.
{{cite book}}:|edition=has extra text (pitulung); Check date values in:|date=(pitulung)CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Nauert, Charles G., Jr., 1928-2013. (2003;1995). Humanism and the culture of Renaissance Europe. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-40364-2. OCLC 31374357.
{{cite book}}: Check date values in:|date=(pitulung)CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Dan Egonsson, Dimensions of Dignity: The Moral Importance of Being Human (Dordrecht, Sweden: Kluwer Academic, 1998) 132,
- ↑ Roger Wertheimer, "Philosophy on Humanity," in Abortion: Pro and Con, R. L. Perkins ed. (Cambridge, Mass.: Schenkman, 1974) 107-28.
- ↑ Rodriguez, Philippe-André (2015-10-02). "Human dignity as an essentially contested concept". Cambridge Review of International Affairs. 28 (4): 743–756. doi:10.1080/09557571.2015.1021297. ISSN 0955-7571.