Wong Arwaniti

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Wong Arwaniti
Gunggung cacah jiwa
Diwetara ana 50.000–200.000
Tlatah mawa cacah jiwa akèh
Attica, Peloponnese, Boeotia, Épirus (Yunani)
Basa
basa Arwanitika, basa Yunani
Agama
Ortodoks Yunani
Golongan ètnik magepokan
wong Albania, wong Yunani, wong Arbëreshë (ing Itali)

Wong Arwaniti, utawa Arvanites (Grikenlan: Αρβανίτες, Arvanitika: Arbëreshë / Αρbε̰ρεσ̈ε̰ or Arbërorë) ya iku golongan cacah jiwa dwibasa[1] ing Yunani kang asliné nyaturaké basa Arwanitika, sawijining dhialèk basa Albania bebarengan karo basa Yunani. Wong-wong iki ndunungi Yunani sasuwéné pungkasaning Jaman Tengahan lan minangka cacah jiwa dhominan ing sawenèh wewengkoning Peloponnese lan Attika nganti abad angka 19.[2] Para Arwaniti ing wektu saiki nganggep awaké dhéwé minangka wong Yunani[3][4][5] minangka asil saka prosès asimilasi, lan ora nganggep dhèwèké minangka wong Albania utawa péranganing bangsa Albania.[6] Wong-wong iki ngarani awaké dhéwé para Arwaniti utawa Arvanites (ing Yunani) lan Arbëror (ing basané dhéwé). Brayan-brayané para Arwaniti ing Yunani Lor-Kulon diarani Shqiptar (istilah kang pada dianggo wong-wong Albania ing Albania).[4] Nalika abad angka 20, basa Arwanitikia mono sangsaya suda panganggoné lumantar ananing kaanan alihan basa menyang basa Yunani lan migrasi internal gedhé-gedhénan menyang kutha-kutha gedhé kang njalari aworing wong-wong.

Démografis[besut | besut sumber]

Wewengkon kanthi ananing pangayunan tradhisional saka para Arwaniti tinemu mligi ing papan papan kang padhet ing Yunani Kidul-Wétan, ya iku ing Attika (Mliginé ing Attika Wétan), Boeotia Kidul, Lor-Wétané Peloponnese, sakiduling pulo Euboea, saloring pulo Andros, lan sawenèh pulo ing Teluk Saronik kalebu Salamis. Ing péranganing wewengkon iki, wong-wong mau mbentuk cacah jiwa mayoritas kang padhet nganti watara taun 1900. Sajeroning Attika, pérangan kutha krajan Aténa lan wewengkon sapinggiring kutha, ana para Arwanitik nganti pungkasaning abad angka 19.[7] Uga ana sawenèh pamukiman ing sawenèh pérangan liyané Peloponnese, lan ing Phthiotis (désa Livanates, Malesina, Martino).

Ora ana jumlah kang pesthi ngenani cacah jiwaning para Arwaniti ing Yunani ing wektu iki (ora ana data resmi bab étnisitas ing Yunani). Sawijining sumber saka Venesia ing tengahaning abad angka 15 metara yèn ana 30.000 wong Albania kang urip ana ing Peloponnese ing wektu semana.[8] Ing tengahaning abad angka 19, Johann Georg von Hahn metara jumlahé ing Yunani antaraning 173.000 lan 200.000.[9] Sènsus resmi kang pungkasan saka taun 1951. Awit kuwi, jumlahé wong Arwaniti watara 25.000 tekan 200.000. Ing ngisor iki tingkesaning pangira-ira bab jumlah kang manéka warna (Botsi 2003: 97):

  • Sénsus 1928: 18.773 warga kang nganggep awaké minangka "Albanophone" ing Yunani.
  • Sènsus 1951: 22.736 "Albanophones".
  • Furikis (1934): metara ana 70.000 Arwaniti ing Attika.
  • Trudgill/Tzavaras (1976/77): metara ana 140.000 ing Attika lan Boeotia.
  • Sasse (1991): ana watara 50.000 panutur basa Arwanitika ing Yunani.
  • Étnolog, 2000: 150.000 Arwaniti, ndunungi 300 désa.
  • Pasarékatan Fédheral Bangsa-bangsa ing Éropah, 1991: 95.000 "wong Albania ing Yunani" (MRG 1991: 189)
  • Golongan Hak-hak Minoritas Internasional, 1997: 200.000 wong Arwaniti ing Yunani.[10]
  • Jan Markusse (2001): 25.000 Arwaniti ing Yunani[11]

Kaya cacah jiwané Yunani kang liya, para Arwaniti uga uwis ngalami émigrasi saka désa-désané menyang kutha, mligi menyang kutha krajan Aténa. Iki njalari pituna ing bab basa tumrap anak putu turun-temuruné.

  • Petha étnisé wewengkon Épirus (1878)
    Petha étnisé wewengkon Épirus (1878)
  • Petha étnografis Jermané wewengkon Peloponnese, 1890. Wewengkon kang nyaturkaé basa Albania awarna abang.
    Petha étnografis Jermané wewengkon Peloponnese, 1890. Wewengkon kang nyaturkaé basa Albania awarna abang.
  • Petha étnografis Prancisé Balkan Peninsula, 1898. Wewengkon kang nyaturaké basa Albania awarna biru enom.
    Petha étnografis Prancisé Balkan Peninsula, 1898. Wewengkon kang nyaturaké basa Albania awarna biru enom.

Panganggoning basa lan kapahamaning basa[besut | besut sumber]

Ayat pambukaning geguritan kang digarap ing basa Arwanitika, kanthi pertalan ing basa Yunani, saperlu ngajèni ningkahé Aleksandra lan Gran Duke Paul saka Russia ing taun 1889.

Sanajan basa Arwanitika lumrahé karan basa Albania ing Yunani nganti abad angka 20, pangajabing wong Arwaniti kanggo mahyakaké jati dhirining étnisé minangka wong Yunani uga njalari panulakan marang jati dhiriné basa Albania.[12] Akir-akir iki, para Arwaniti amung nduwé pamikiran kang keliru ngenani gegayutané basané dhèwè marang basa Albania.[13] Awit Arwanitikia iku mligi minangka basa caturan, wong Arwaniti uga ora rumangsa duwé basa Albania Baku kang dianggo ing Albania, katon saka ora kanggoné basa Albania Baku ing basa tulis lan ing médhiané wong Arwaniti. Pitakonan ngenani celetan ing bab basa utawa adoh cedhaké antaraning basa Arwanitika lan basa Albania uwis ana mligi awit kawitané taun 1990-an, nalika para imigran saka Albania kanthi cacah kang akèh wiwit lumebu Yunani lan kontak karo brayan-brayan Arwaniti lokal.[14]

Wiwit taun 1980-an, uwis ana pangiguh saperlu nglestarékaké pituwah ing bab basa lan budaya saka para Arwaniti. Pakumpulan gedhé dhéwé kang ngupadi kanggo promosi basa Arwanitika ya iku "Arvanitic League of Greece" (Αρβανίτικος σύλλογος Ελλάδος).[15]

Rujukan[besut | besut sumber]

  1. ↑ D Tsitsipis, L., 2004.
  2. ↑ Hall, Jonathan M. Ethnic Identity in Greek Antiquity.
  3. ↑ Botsi (2003: 90); Lawrence (2007: 22; 156).
  4. ↑ a b GHM (1995).
  5. ↑ Hart, Laurie Kain (1999). "Culture, Civilization, and Demarcation at the Northwest Borders of Greece". American Ethnologist. 26: 196. doi:10.1525/ae.1999.26.1.196.
  6. ↑ Trudgill/Tzavaras (1977).
  7. ↑ Travellers in the 19th century were unanimous in identifying Plaka as a heavily "Albanian" quarter of Athens.
  8. ↑ Era Vranoussi, Deux documents byzantins inedits sur la presence des Albanais dans le Peloponnese au XVe siecle in The Medieval Albanians, NHRF, Institute for Byzantine Research, p. 294
  9. ↑ von Hahn, Johann Georg (1854). Albanesische Studien. kc. 14, 32.
  10. ↑ Anderson, Bridget; Minority Rights Group (1997). World directory of minorities. Minority Rights Group International. kc. 155. ISBN 1-873194-36-6.
  11. ↑ Markusse Jan, Territoriality in national minority arrangements: European-wide legal standards and practices, in Gertjan Dijkink & Hans Knippenberg (eds.
  12. ↑ GHM 1995
  13. ↑ Breu (1985: 424) and Tsitsipis (1983).
  14. ↑ Botsi (2003), Athanassopoulou (2005).
  15. ↑ "Arvanitic League of Greece". Diarsip saka sing asli ing 2012-04-15. Dibukak ing 2016-08-14.
Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Wong_Arwaniti&oldid=1663170"