Mpu
Mpu utawa Empu iku jejuluk kanggo wong kang wis dhuwur ilmuné, khususé ing babagan kanuragan lan babagan keris. Saliyané iku uga ing babagan sastra. Tembung empu miturut kamus kawi Jawa susunan CF Winter lan Rangga Warsita tegesé guru utawa pandhe.[1] Déné miturut Purwadarminta ing kamus umum basa Indonesia ditegesi tuan, utawa wong ahli gawé keris.[1] Miturut legendha, ing tanah Jawa paling ora ana 15 empu kang kondhang.[1]
Empu ing Tanah Jawa
[besut | besut sumber]Ing ngisor iki jeneng-jeneng empu ing tanah jawa.[1]
- Empu Ramahadi, urip antarané taun 125 M, yasane kang kondhang awujud keris kang sinebut Larngantab, Pasopati, lan Cundrik Arum.
- Empu Sakahadi, urip ing taun 216 M, yasane kang kondhang ya iku keris Jalak Jinjing.
- Empu Sukmahadi, urip ing taun 230 M, yasa keris Hamisani.
- Empu Brama Kendali, urip ing taun 261 M, yasane keris Balebang, Tilamupih, Tudhung, lan tumbak tudhung, lan tumbuk kedher.
- Empu Saptagati, urip ing taun 240 M, yasane keris Karagan lan Setan Kober.
- Empu Dewayasa, urip ing taun 522 M, yasane Ron Bakung, Yuyu Rumpung, Dadap Ngerak.
- Empu Dewayasa II, yasane keris Caruduk kebojaler lan kabor.
- Empu Sarpadewa, urip ing jaman kraton Mamenang, yasane keris Cengkrong, Damar murub.
- Empu Ramayadi, urip ing taun 827 M, yasa keris pandhawa, amarga tandhing, lan bima kurda.
- Empu Gandawisesa, urip ing taun 941 M, yasa keris negantara lan rarasjiwa (raras duwa).
- Empu Widudibya, urip ing jaman Medang Kamolan II, yasa keris Panji sekar, panji anom, carang saka, lan sekar gadhung.
- Empu Kadangdewa, urip ing taun 1045 M.
- Empu Kanwa, urip ing taun 1045, ngarang kakawin arjunawiwaha, yasa keris tilamupih, sabuk inten, jalak, lan karawelang.
- Empu Windusarpa, urip ing taun 1000-1100 M, yasa keris Brojol, Bethok, Larbango, lan Karawelang.
- EMpu Wareng, urip ig jaman Kraton Pengging taun 110-1103 M, yasa keris Lunggadhung, Pandhawalare, lan Cempana.
Ing Jaman Hindhu
[besut | besut sumber]Ing ngisor iki ana para Mpu lan buku reriptane:
- Mpu Kanwa ngripta buku Arjuna Wiwaha
- Mpu Triguna ngripta buku Kresnayana
- Mpu Manoguna ngripta buku Sumanasanthaka
- Mpu Seddah ngripta buku Bharatayuda
- Mpu Panuluh ngripta buku Gathutkacasraya
- Mpu Darmaja ngripta buku Smaradhahana.
- Ing Jaman Majapahit
- Mpu Prapanca ngripta buku Negarakertagama
- Mpu Tantular ngripta buku Arjunawiwaha lan Sotasoma