Dhialèk Arèkan
 | Artikel iki bokmenawa ngandhut risèt asli. |
| Bahasa Arekan | ||
|---|---|---|
| ꦧꦱꦗꦲꦫꦺꦏꦤ꧀ / باسا جاوا ارَيڪَن Basa Jawa Arekan | ||
| Dituturaké ing | Jawa Timur (seluruh wilayah Gerbangkertosusila, Malang, Pasuruan, dan sebagian besar wilayah Tapal Kuda) | |
| Wilayah | Jawa Timur, Indonesia | |
| Gunggung panutur | 20-25 juta | |
| Rumpun basa | Cithakan:Infobox Language/genetic2 | |
| Status resmi | ||
| Basa resmi ing | Indonesia, Gerbangkertosusila, Malang, dan sebagian kawasan Tapal Kuda. | |
| Regulated by | Surabayaan | |
| Kodhe basa | ||
| ISO 639-1 | None | |
| ISO 639-2 | | |
| ISO 639-3 | – | |
|
| ||
Carabasa Arekan utawa luwih moncar minangka jeneng Arekan (basa Jawa: Basa Arekan) utawa basa Wetanan utawa Surabayaan yaiku carabasa Jawa sing dianggo ing Tlatah Arekan. Dhialèk iki dikembangaké lan dipigunakaké déning sawatara wong ing Tlatah Arekan.
Dianggo
[besut | besut sumber]Wates laladan carabasa Arekan ora cetha banget. Iki amarga pipindhah pandunung sing kerep saka utawa menyang laladan Tlatah Arekan. Nanging, carabasa iki lumrah kanggo babrayan Jawa Wetan. Sakliyané, cakupan laladan carabasa Arekan ditaksir tekan laladan:
- laladan Kidul : Jombang. laladan Perak Utara isih migunakaké carabasa Surabaya sing akeh, déné Perak Kidul migunakaké carabasa Kulonan. Nanging, carabasa Surabaya isih akeh digunakake ing laladan iki, malah nganti daerah carabasa kutha Kediri uga gampang ditemokake. Malang. Akeh-akehing pandunung kabupaten lan kutha ing Malang migunakake basa Arekan sajrone urip saben dina, nanging wong Malang duwe carabasa pengucapan dhewe sing disebut basa watasi.
- laladan Lor : Madura, Sawetara wong Madura bisa kanthi aktif nggunakake carabasa kasebut. Nanging ing sawatara laladan (utamané ing sisih tengah pulo Madura), wis dicampur karo tetembungan basa Madura.
- laladan Kulon : Kabeh laladan Gresik, Lamongan, kalebu Tuban lan bagean Bojonegoro.
- laladan Wétan : Ana ing laladan Pasuruan, Lumajang, Banyuwangi, nanging kathah kosa kata campur kaliyan tetembungan basa Madura ning ora kabeh. Malah carabasa Jawa ing laladan iki uga duwe sawatara tetembungan. Kanggo carabasa Banyuwangen (basa Using) dianggep minangka carabasa kapisah.
Nalika ing bidang parisarana babrayan (Ind: media massa), akeh parisarana panggonan nggunakake carabasa Arekan minangka basa paripakon (Ind: instruksi).
Wong Tlatah Arekan kerep nggunakake partikel "rek" minangka titikan. Partikel iki wiwit saka tembung "arek", sing ing carabasa Arekan ngganteni tembung "bocah" (anak) ing basa Jawa baku. Partikel liya yaiku "seh" (e diwaca kaya e ing tembung sate), sing ing basa Indonesia setara karo partikel "sih".
Pibéda
[besut | besut sumber]Bedane antarane basa Jawa baku lan basa Jawa Arekan katon beda banget ing pirang-pirang kalimat lan ungkapan kaya ing ngisor iki:
- Basa Jawa Arekan : Yå'åpå kabare rek?
- Basa Jawa baku : Piye kabare cah?
- Basa Indonesia : Apa kabar kawan?
- Basa Jawa Arekan : Rek, koen gak mangan ta?
- Basa Jawa baku : Cah, kowe ra pådhå maem tå?
- Basa Indonesia : Kalian tidak makan?
- Basa Jawa Arekan : Ton(nama orang), celuknå Ida(nama orang) på'å
- Basa Jawa baku : Ton, celukke Ida
- Basa Indonesia : Ton, panggilkan Ida dong.