Burkhan Khaldun
| Burkhan Khaldun | |
|---|---|
 Burkhan Khaldun | |
| Èlevasi | 2,450 metres (8,040 ft) |
| Géografi | |
| Location | Mongolia |
| Parent range | Khentii Mountains |
| Jeneng resmi | Great Burghan Khaldun Mountain and its surrounding sacred landscape |
| Jinis | Budaya |
| Kadhapuk | 2015 (39th session) |
| Angka | 1440 |
| Negara | Mongolia |
| Tlatah | Asia-Pasifik |
Burkhan Khaldun yaiku salah sawijining gunung sing ana ing Pagunungan Khentii Propinsi Khentii tlatah sisih lor-wétan negara Mongolia. Gunung utawa wilayah kasebut dipercaya minangka papan kelairan Genghis Khan uga dadi pesaréané. Burkhan Khaldun Iki uga minangka papan kelairan salah sawijining jéndral sing misuwur yaiku Jéndral Subutai.[1]
Panggonan
[besut | besut sumber]Gunung Burkhan Khaldun iku minangka bagéan saka 12,000 kilomèter pesagi tlatah pegunungan lindhung Khan Khentii sing diatur wiwit taun 1992. Jeneng Burkhan Khaldun Iki nduwèni makna religius sing kuwat sadurunge Genghis Khan nggawe paninggalan sajarah sing kuat lan dianggep minangka gunung sing paling suci ing Mongolia wiwit ditunjuk dening Genghis Khan minangka gunung suci. Gunung iki uga diresmikaké minangka dadi Situs Warisan Donya UNESCO tanggal 4 Juli 2015 kanthi judhul "Gunung Burkhan Khaldun gedhé lan alam sakiwa tengené iku dilindhungi." Miturut Keputusan Presiden 1955 yèn gunung iki wis resmi dilindhungi lan gunung kasebut dinyatakaké minangka monumèn nasional. Ekosistem kompleks alam ing gunung Burkhan Khaldun duwe biodiversitas sing unik kanthi flora saka stadium Asia Tengah. Duwe 50 spesies fauna lan 253 spesies manuk.[2]
Geografi
[besut | besut sumber]Burkhan Khaldun ateges "Gunung Déwa" lan uga diarani Khentii Khan (Gunung Raja saka tlatah pagunungan Khentii). Salah sawijining Pagunungan Khentii ing Provinsi Khentii ing sisih lor-wétan Mongolia. Gunung iki minangka gunung paling dhuwur ing wilayah kasebut, sing dhuwuré wetara 2.362 meter (7,749 sikil), lan wujudé kaya ta arit. Gunung iki minangka sumber sawetara kali yaiku kali Onon lan Kherlen mili menyang kutha Amur, sing pungkasané ana ing Samodra Pasifik; lan kali Tuul, Kharaa lan Yeruu mili ing sisih lor kanggo nggabung ing kutha Selenge, sing nglewati Samodra Artik. Iki ana ing ekosistem kompleks kanthi biodiversitas unik sing ditetepake minangka "zona transisi saka tlatah tanah permafrost Siberia dadi tunjangan".[3]
Sajarah
[besut | besut sumber]
Genghis Khan (uga dikenal minangka Chinggis Khan) kalah perang nglawan Merkit (salah sawijining ketua suku sing ana ing Mongolia), dhèwèké slamet saka pati banjur golek perlindungan ing tlatah suci sing ana ing puncak duwur gunung Burkhan Khaldun. Khan lan bala tentarané dislametaké déning wong wadon tuwa sing ana ing puncak gunung. Minangka tandha saka rasa hormat sing gedhe kanggo para déwa Mongolia ing gunung Burkhan Khaldun, lan marang srengenge ing ndhuwur, dheweke ngaturake sesembahan marang gunung-gunung sing ngubengi dheweke, nyemprotake susu menyang langit lan nyemprotake ing bumi. Dhèwèké nyopot tali sabuke, ora nganggo klambi, banjur dipasang ing gulu. Simbolik kanthi tumindak kasebut dheweke nyerahake nasibé dhèwèké lan bala tentara Mongol lan nyatakake tundhuk marang para dewa.[4]
Dheweke nyopot kupluk, nyèlèhaké tangane ing dada lan nyembah kaping sewidak kanthi sujud marang srengenge lan gunung. Dhèwèké ngenteni telung dina ing gunung kanggo ndedonga, lan banjur nggawe ikatan spiritual sing kuwat karo gunung kasebut lan entuk kekuwatan khusus saka iku. Ing Sejarah Rahasia saka Mongolia, Genghis Khan, sing mengko dadi "Penakluk Dunia" sing percaya marang nasibe dhewe, ujar
"Aku munggah gunung Burkhan,
Sanajan aku wedi, lan lumayu kaya serangga,
Aku dilindhungi dening Gunung Burkhan Khaldun,
Aku bakal ngurmati Burkhan Khaldun kanthi kurban saben esuk lan ndedonga saben dina: anak-anakku lan anak-anakku bakal kelingan iki ”
Genghis Khan banjur miwiti kampanye kanggo nyawiji tanah lan masarakat Mongolia minangka dadi bala tentara sing kuwat. Dhèwèké menehi gelar ing gunung Burkhan Khaldun minangka dadi gunung suci krajan Genghis Khan. Sejarah kasebut ditrapake ing Sejarah Rahasia saka Mongol, sing diakoni UNESCO ing taun 1990 minangka "penciptaan literatur pinunjul universal". Ing dokumen iki Burkhan Khaldun diterangake kanthi rinci lan disebutake kaping 27, sing nuduhake posisi gunung sing dadi warisan Mongolia. Dokumen iki netepake keaslian situs, nyatakake
"Asal-usul Chingis Khan yaiku Burte-Chino sing wis ditemtokake dening properti kasebut Swarga. Garwane yaiku Gua-Maral. Wong-wong mau nyabrang Tenggis lan nginep ing Gunung Burkhan Khaldun ing hulu Kali Onon, Batachigan lair kanggo dheweke . Nalika Toguril Khan budhal, nalika lagi nyedhaki arah Burgi Escarpment Kali Kerulen ing sisih kidul Burkahn Khaldun."
Keputusan Presiden Presiden 1955 resmi ngrameke Gunung Burkhan Khaldun minangka tugu nasional. Ibadah khusus disedhiyakake menyang gunung miturut prosedur sing wis ditemtokake ing "Ovoo of the Swarga"; iki dilindhungi undhang-undhang kanggo sawetara pejabat pamaréntahan lan lokal, dukun lan sawetara bikkhu (Buddha).[5]
Warisan Donya
[besut | besut sumber]Burkhan Khaldun ditulis minangka Situs Warisan Donya UNESCO ing sesi 39 Komite Warisan Donya ing 4 Juli 2015 kanthi judhul "Gedung Burkhan Khaldun lan sesawangan sakubengé", sing kalebu area sing ambané 443.739 hektar (1.096,500 hektar) lan jembar zona buffer tambahan udakara 271.651 hektar (671,260 hektar), dikategorikaké ing Bab (iv) kanggo tradhisi budaya unik lan pemujaan gunung lan alam pirang-pirang milenium kepungkur, lan (vi) kanggo sejarah sejarah lan literatur epik sing misuwur.[3]
Flora lan Fauna
[besut | besut sumber]Flora
[besut | besut sumber]Flora sing ditemokaké ing gunung kalebu tlatah Asia Tengah lan dumadi saka alas konifer ing jinis taiga. Spesies tanduran sing dilapurake ana 28 dhaptar ing Buku Abang Mongolia, 15 spesies sing arang banget, lan 28 spesies sing didaftar minangka spesies langka. Spesies sing kadhaptar ing dhaptar Abang IUCN ditemokake ing kene: loro spesies kaancam kritis, papat spesies kaancam, lan wolung spesies sing rawan.
Fauna
[besut | besut sumber]Ing provinsi geografis fauna ing gunung Burkhan Khaldun distrik Khentii, fauna nglaporake luwih saka "50 spesies 27 genera enem pesenan kalebu limang spesies mamalia / serangga, 4 spesies hymenoptera, papat spesies lagomorpha, 19 spesies rodents, 13 spesies predator, limang spesies ungulate, siji spesies reptil, lan 253 spesies manuk ". Miturut Buku Data Merah Mongolia spesies mamalia sing langka yaiku menjangan musk (Moshus moshiferus) lan moose (Alces alces); Spesies manuk sing arang banget yaiku Kren putih Siberia (Grus luecogeranus), manuk Elang belang sing luwih gedhe (Aquila clanga), Elang iwak Pallas (Haliaeetus leucoryphus), kren putih putih (Grus vipio) lan krenjak (Grus monacha); spesies iwak yaiku Amur stabilgeon (Acipenser schrenckii).
Agama Kapitayan
[besut | besut sumber]
Gunung Burkhan Khaldun nduwe teges kapitayan spiritual sing mbédani karo gunung liyane ing Mongolia lan diwenehi status simbolis "gunung suci" bangsa Mongolia kanthi lengkap "warisan lan cara kapitayan tradisional saka wong nomadik ing Mongolia". Agama kapitayan wong Nomadik Mongolia ing gunung Burkhan Khaldun iku wiwit saka crita yen Genghis Khan lair ing gunung burkhan khaldun lan dikubur ing duwur gunung lan nambah kesuciane gunung iki, utamane wiwit Khan nawakake ibadah ing kene lan nyatakake gunung kasebut minangka sing paling suci ing negara kasebut. Asile, ziarah biasa ditindakake dening wong menyang telung ovoos(undhakan) utama utawa undhakan watu ing papan suci kanthi rute sing wis ditemtokake ing kana déning wong-wong kapitayan shamanik Mongolia. Rute sing ditemtokake unik lan kalebu: Ovoo utama (Swarga) ing pucuking gunung liwat Gurvan Khoriud ("Telung Larangan"); Mod Uud ("Pokok Ketik Loro"); Bosgo Tengeriin Davaa ("Jalur Swarga"); cacahe kali Kherlen lan Kali Suci Suci; lan pungkasane menyang ovoo Beliin ("Paling Ireng").[5]
Rujukan
[besut | besut sumber]- ↑ "Stories of Burkhan Khaldun". Discover Mongolia Travel (ing basa Inggris). Dibukak ing 2019-12-28.
- ↑ "Great Burkhan Khaldun Mountain - World Heritage Site - Pictures, Info and Travel Reports". www.worldheritagesite.org. Dibukak ing 2019-12-28.
- ↑ a b "Great Burkhan Khaldun Mountain and its surrounding sacred landscape: Nomination (Amended text)" (pdf). UNESCO organization. 2015. Dibukak ing 19 November 2015.
- ↑ Weatherford 2005, kc. 34.
- ↑ a b "Burkhan Khaldun". CNN. 4 November 2012. Dibukak ing 28 December 2019.