Upanisad

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Artikel iki minangka bagéyan saka sèri
Susastra Hindhu
aum symbol
Veda
Rgveda · Yajurveda
Samaveda · Atharvaveda
Pamérangan Veda
Samhita · Brahmana
Aranyaka  · Upanisad
Upanishad
Aitareya  · Bṛhadāraṇyaka
Īṣa  · Taittirīya · Chāndogya
Kena  · Muṇḍaka
Māṇḍūkya  ·Praśna
Śvetaśvatara
Wedangga
Śikshā · Chanda
Vyakarana · Nirukta
Jyotisha · Kalpa
Itihasa
Mahabharata · Ramayana
Susastra liyané
Smrti · Purana
Bhagavad Gita · Sutra
Pancaratra · Tantra
Kumara Vyasa Bharata · Stotra
Hanuman Chalisa · Ramacharitamanas
Shikshapatri · Vachanamrut
Deleng uga
Mitologi
Kosmologi
Déwa-Dèwi
Portal Hindhu

Upanisad (Sansekerta: उपनिषद्, IAST: upaniṣad) kalebet wonten ing Śruti inggih punika péranganing Weda, kejawi sastra-sastra Brahmana. Upanisad ngandhut ajaran filsafat, meditasi sarta konsèp ketuhanan.[1]

Upanisad inggih salah satunggaling kelompok pustaka suci weda. Nanging, boten sadaya umat Hindhu mangertosi bilih Upanisad minangka péranganing Weda ingkang langkung spesifik (mligi) saéngga kirang kawentar saha kirang dipunmangertosi kaliyan sadaya umat Hindhu. Tembung Upanisad saking urat tembung “Upa” (caket), “Ni” (wonten ing papan ingkang langkung andhap) saha “Sad” (lenggah). Saéngga saking buku-buku wulangan resmi ing sekolah umat Hindhu mangertosi bilih kitab “Upanisad” punika kitab ingkang ajaranipun dipuntampi kanthi lenggah caket kaliyan padma guru kerohanian.[2] Sumber-sumber ortodok ngelompokaken Upanisad minangka kelompok kitab Sruti ingka posisinipun dados śākhā utawi andharan saking kitab-kitab Catur Weda. Kitab Muktika Upanisad nyebataken bilih wonten 108 kitab upanisad ingkang satunggalipun kasungsun saking 10 Upanisad ingkang minangka śākhā saking Rgwweda, 16 Upanisad ingkang minangka śākhā saking Sama Weda, 51 Upanisad ingkang minangka śākhā saking Yajur Weda sarta 31 Upanisad ingkang minangka śākhā saking Atharwa Weda. 108 Upanisad mau inggih punika:[2]

Upanisad ingkang minangka śākhā Rg Weda[besut | besut sumber]

  • Aitareya Upanisad
  • Aksha-Malika Upanisad
  • Atma-Bodha Upanisad
  • Bahvricha Upanisad
  • Kaushitaki-Brahmana Upanisad
  • Mudgala Upanisad
  • Nada-Bindu Upanisad
  • Nirvana Upanisad
  • Saubhagya-Lakshmi Upanisad
  • Tripura Upanisad[3]

Upanisad ingkang minangka śākhā Shuklapaksha Yajur Weda[besut | besut sumber]

  • Adhyatma Upanisad
  • Advaya-Taraka Upanisad
  • Bhikshuka Upanisad
  • Brihadaranyaka Upanisad
  • Hamsa Upanisad
  • Isavasya Upanisad
  • Jabala Upanisad
  • Mandala-Brahmana Upanisad
  • Mantrika Upanisad
  • Muktika Upanisad
  • Niralamba Upanisad
  • Paingala Upanisad
  • Paramahamsa Upanisad
  • Satyayaniya Upanisad
  • Subala Upanisad
  • Tara-Sara Upanisad
  • Trisikhi-Brahmana Upanisad
  • Turiyatita-Avadhuta Upanisad
  • Yajnavalkya Upanisad[4]

Upanisad ingkang minangka śākhā Krishnapaksha Yajur Weda[besut | besut sumber]

  • Akshi Upanisad
  • Amrita-Bindhu Upanisad
  • Amrita-Nada Upanisad
  • Avadhuta Upanisad
  • Brahma-Vidya Upanisad
  • Brahma Upanisad
  • Dakshinamurti Upanisad
  • Dhyana-Bindu Upanisad
  • Ekakshara Upanisad
  • Garbha Upanisad
  • Kaivalya Upanisad
  • Kalagni-Rudra Upanisad
  • Kali-Santarana Upanisad
  • Katha Upanisad
  • Katharudra Upanisad
  • Kshurika Upanisad
  • Maha-Narayana (or) Yajpunika Upanisad
  • Pancha-Brahma Upanisad
  • Pranagnihotra Upanisad
  • Rudra-Hridaya Upanisad
  • Sarasvati-Rahasya Upanisad
  • Sariraka Upanisad
  • Sarva-Sara Upanisad
  • Skanda Upanisad
  • Suka-Rahasya Upanisad
  • Svetasvatara Upanisad
  • Taittiriya Upanisad
  • Tejo-Bindu Upanisad
  • Varaha Upanisad
  • Yoga-Kundalini Upanisad
  • Yoga-Sikha Upanisad
  • Yoga-Tattva Upanisad[4]

Upanisad ingkang minangka śākhā Sama Weda[besut | besut sumber]

  • Aruni (Aruneyi) Upanisad
  • Avyakta Upanisad
  • Chandogya Upanisad
  • Darsana Upanisad
  • Jabali Upanisad
  • Kena Upanisad
  • Kundika Upanisad
  • Maha Upanisad
  • Maitrayani Upanisad
  • Maitreya Upanisad
  • Rudraksha-Jabala Upanisad
  • Sannyasa Upanisad
  • Savitri Upanisad
  • Vajrasuchika Upanisad
  • Vasudeva Upanisad
  • Yoga-Chudamani Upanisad[4]

Upanisad yang merupakan śākhā Atharwa Weda[besut | besut sumber]

  • Annapurna Upanisad
  • Atharvasikha Upanisad
  • Atharvasiras Upanisad
  • Atma Upanisad
  • Bhasma-Jabala Upanisad
  • Bhavana Upanisad
  • Brihad-Jabala Upanisad
  • Dattatreya Upanisad
  • Devi Upanisad
  • Ganapati Upanisad
  • Garuda Upanisad
  • Gopala-Tapaniya Upanisad
  • Hayagriva Upanisad
  • Krishna Upanisad
  • Maha-Vakya Upanisad
  • Mandukya Upanisad
  • Mundaka Upanisad
  • Narada-Parivrajaka Upanisad
  • Nrisimha-Tapaniya Upanisad
  • Para-Brahma Upanisad
  • Paramahamsa-Parivrajaka Upanisad
  • Pasupata Brahmana Upanisad
  • Prasna Upanisad
  • Rama Rahasya Upanisad
  • Rama-Tapaniya Upanisad
  • Sandilya Upanisad
  • Sarabha Upanisad
  • Sita Upanisad
  • Surya Upanisad
  • Tripadvibhuti-Mahanarayana Upanisad
  • Tripura-Tapini Upanisad[4]

Ewadene dipunsebat minangka śākhā saking Catur Weda, nanging wonten manéka sumber sloka nyebataken bilih punapa ingkang kajabaraken wonten ing Upanisad, kadhudhukanipun langkung inggil tinimbang saking kitab-kitab Catur Weda. Wonten ing Mudaka Upanisad 1.1.4-5 dipuntedahaken, “Kalih jinis pengeteahuan kedah dipunmangertosi: makaten Hyang Maha Mangertos babagan Brahman sampun dipuntedahaken. Pengetahuan punika kawruh ingkang langkung andhap saha kawruh ingkang langkung inggil”. “Ingkang kalebet wonten ing kawruh ingkang langkung andhap kados ta Rg Weda, Yajur Weda, Sama Weda, Atharwa Weda, fonetik, ritual, tata basa, etimologi, prosodi, sarta astronomi. Nanging ingkang langkung inggil inggih punika kawruh ingkang boten saged musna”.[5].

Saking filosofis, punapa ingkang sampun dipuntedahaken wonten ing Upanisad panci tebih bèntenipun kaliyan punapa ingkang sampun dipunajaraken wonten ing Catur Weda. Manawi wonten ing Catur Weda kebak kaliyan manéka panduan ritual pamujaan dhumateng para déwa, saéngga wonten ing Upanisad sampun boten ngrembag babagan ritual nanging sampun babagan filsafat murni. Upanisad ngrembag tigang prakawis utami, inggih punika babagan posisi sang dhiri minangka Atman, kawontenan Brahman, sarta gayutan antawisipun dhiri minangka Atman saha Brahman. Pengetahuan babagan Atman saha hubunganipun kaliyan Brahman punika ingkang dipunsebut Brahma Widya utawi ingkang wonten ing Bhagawad Gita dipunsebutaken minangka kawruh rahasia ingkang paling inggil.[6].

Deleng uga[besut | besut sumber]

cathetan Suku[besut | besut sumber]

  1. [1](dipunundhuh tanggal 2 November 2012)
  2. a b Masalah sitiran: Tenger <ref> ora trep; ora ana tèks tumrap refs kanthi jeneng “internet 1”
  3. [2](dipunundhuh tanggal 2 November 2012)
  4. a b c d Masalah sitiran: Tenger <ref> ora trep; ora ana tèks tumrap refs kanthi jeneng “internet 2”
  5. [3](dipunundhuh tanggal 2 November 2012)
  6. [4](dipunundhuh tanggal 2 November 2012)

Cithakan:Topik Hindhu