Deleng sumberé Kutha Palémbang

{| style="background-color: White;" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300"
|+ <font size="+1">'''Kutha Palembang'''</font>
|-
| style="background-color: White;" align="center" colspan="2" |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-
| align="center" width="140" | [[Gambar:Logo Palembang.jpg|100px|Lambang Kutha Palembang]]
|-
| align="center" width="140" | Lambang Kutha Palembang
|}
|-
| align="center" colspan="2" style="border-bottom: 3px solid gray;" | <font size="-1">[[Sesanti]]: ""<br /></font>
|-
| align="center" colspan="2" | [[Gambar:Lokasi Sumatra Selatan Kota Palembang.svg|220px|Lokasi Sumatera Selatan Kota Palembang]]
|-
| Dina Dadi: || 
|-
| [[Walikutha]]: || 
|-
| [[Wakil walikutha]]: || 
|-
| Jembar<br />&nbsp;-Total: || <br />224&nbsp;km²
|-
| Kacamatan<br />&nbsp;-Cacahe: || <br />14 Kacamatan
|-
| [[Padunung]]<br />&nbsp;-Total:<br />&nbsp;-Kapadhetan: || <br />+/-<br />+/- jiwa/km²
|-
| [[Suku Bangsa]]: || [[wong Melayu]] lan liyané
|-
| [[Agama]]: || [[Islam]], [[Protèstan]], [[Katulik]] lan liyané
|-
| Basa: || [[Basa Melayu]] lan [[Basa Indonésia]]
|}'''Palembang''' ([[Tulisan Jawi|Jawi]]: ڤاليمبڠ) iku sawijining [[kutha]] gedhe lan [[ibukutha negara]] [[wilayah]] [[Sumatra Kidul]], [[Indonesia]]. Kutha iki tau dadi pusat kekaisaran [[Praja Sriwijaya|Sriwijaya]]. Bukit Siguntang, ing sisih kulon kutha Palembang, isih suci kanggo akeh wong lan dianggep minangka pusat keramat ing jaman biyen.

Palembang minangka kutha paling tuwa ing Indonesia, adhedhasar [[Batu Bersurat Kedukan Bukit]] sing ditemokake ing [[Bukit Siguntang]] sisih kulon kutha Palembang, sing nyatakake pembentukan wanua sing ditafsirake minangka kutha sing dadi ibukutha. Kraton Sriwijaya tanggal [[16 Juni]] [[682]] Isih. Dadi tanggal kuwi didadekake pathokan ulang tahune Kota Palembang. {{Cn}}

Kutha iki digempur kaping pirang-pirang dening pasukan manca, ing ngendi karusakan paling parah kedadeyan nalika serangan pasukan Jawa ing taun 990 lan invasi [[krajan Chola]] ing taun 1025. Nanging saiki kutha iki lagi didandani. lan beautifying dhewe dadi kutha internasional.

Kutha Palembang dhewe wis dadi pusat wisata banyu paling endah kanthi jejuluk "Venesia Timur". Kuliner khas Palembang ya iku pempek Palembang, Kemplang, Model, Tekwan. {{Cn}}

== Konfusianisme ==

* 2020 341.000
* 2030 326.583
* 2040 327.522
* 2050 327.639
* 2060 328.015
* 2070 320.633
* 2080 319.984
* 2090 319.995
* 2100 320.463
* 2200 277.511
* 2300 3.610
* 3000 40.000
* 4000 40.000
* 5000 100.084
* 10.000 2.666

== Jeneng Palembang liwat jaman ==

* 1225 ditulis Palinfong
* 1345 - 1350 Karya "Wong Ta Yuan" kanthi irah-irahan "Toa Cih Lio", Palembang nyebat "Polinfong"
* 1416 "Ying Yai Shueng" nulis "Polinfang"
* Ing jaman Walanda jejuluk "Kota Pulo" (De Stad Der Teintig Eilanden) jeneng liya "Vanessia saka Wétan", jeneng iki amarga anané kali Musi sing misahaké Seberang Ulu lan Seberang Ilir, uga. amarga wong-wong lokal mbiyèn tansah numpak prau kaya ing Venesia.{{Cn}}

Ing kutha Palembang ana [[kali]] sing diarani [[kali Musi]].

== Riwayat ==

=== Fase Kraton Sriwijaya ===
{{Artikel utama|Praja Sriwijaya}}[[Prasasti Kedukan Bukit]] angka 682 Masehi minangka prasasti paling tuwa sing ditemokake ing Palembang. Prasasti iki nyritakake tentara gedhe sing teka saka Minanga Tamwan kanthi rasa seneng. Para sejarawan nyebutake angka ing prasasti iki minangka ulang tahun Sriwijaya, sanajan bisa uga Palembang wis dadi ibukutha kerajaan sadurunge taun kasebut. {{Cn}}

Ing periode 850 - 1025 M, Palembang minangka kutha paling sugih ing Asia Tenggara, iki selaras karo kamakmuran komersial Kraton Sriwijaya. Saliyane dadi pusat dagang ing Timur Jauh, ing wektu iki Palembang uga dadi pusat pamulangan agama [[Buddha]]. Siswa saka China luwih mandhek ing kutha iki kanggo sinau agama Buddha sadurunge nerusake ing India.{{Cn}}

Ing taun 990 [[Dharmawangsa]] saka [[Karajaan Medang]] nyerang Palembang. Ing serangan iki, kraton kraton diserang lan Palembang ambruk. Ananging [[Culamanivarmadeva]], ratu kang kuwasa nalika iku, bisa nguwasani kahanan lan ngalahake wadya-bala Jawa bali menyang Medang. Palembang sing makmur maneh diserang dening wong manca. [[Rajendra Chola]] saka [[Karajaan Chola]] njarah-rayah Palembang ing taun 1025. Sawisé nyirnakaké Palembang lan ngrebut rajané, wadyabala Chola njarah-rayah bandha kraton kang akèh minangka rampasan perang.{{Cn}}

Kanthi serangan iki kahanan pamaréntah ora bisa dikontrol sing nyebabake ibukutha Sriwijaya pindhah menyang [[Jambi]]. Wiwit dipindhah, Palembang mung dadi kutha plabuhan prasaja sing ora ana gunane kanggo para pedagang manca. {{Cn}}

=== Tahap Runtuhnya Kerajaan Sriwijaya ===
Sawise Sriwijaya runtuh, ora ana kekuwatan gedhe sing nguwasani kutha kasebut. Nalika semana ing Palembang lan sakiwa tengene muncul kakuwatan lokal kayata rombongan Panglima Bagus Kuning ing hilir Kali Musi, rombongan Si Gentar Alam ing perbukitan, rombongan Tuan Bosai lan Junjungan Kuat ing dhuwur Kali Komering, grup Gumay ing sadawane Bukit Barisan, lsp. ((kasunyatan)) Kajaba iku, sawetara pedagang Cina nggawe kutha iki minangka basis bisnis. [[Suku Laut|Wong Laut]] uga ndadekake Palembang dadi markas bajak laut.{{Cn}}

Wonten ing tahap punika munculipun pangeran Sriwijaya ingkang pungkasan, [[Parameswara]]. Sawisé serangan Majapahit ing Palembang, Parameswara bebarengan karo [[Sang Nila Utama]] mlayu menyang [[Tumasik]]. Ing ngriku piyambakipun matèni gubernur [[Thai]] Tumasik. Nalika wadya Thai arep nyerang Tumasik, Parameswara lan para pandherekipun pindhah dhateng [[Melaka]] ing [[Semenanjung Malaya]], lan ngedegake [[Kerajaan Melaka]]. Parameswara mlebet agami Islam kangge dhaup kaliyan putri [[Keraan Samudera Pasai|Samudera Pasai]] lan ngganti asmanipun dados [[Sultan Iskandar Shah]]. Malaka ngrembaka kanthi cepet ing abad kaping 15 nganti Parameswara dadi panguwasa tunggal ing [[Selat Malaka]] lan sakiwa-tengené, malah Palembang pungkasané kena pengaruh.{{Cn}}

=== Fase Kesultanan Palembang Darussalam ===
{{Artikel utama|Kerajaan Palembang}}Rusakna Majapahit ing Tanah Jawa kanthi ora langsung njalari kekuwasaan lawas akibat [[Ekspedisi Pamalayu]] ing Sumatra. Sawetara tokoh penting ing mburi karusakan Majapahit kayata [[Raden Patah]], Ario Dillah (Ario Damar), lan [[Pati Unus]] minangka tokoh sing raket banget karo Palembang. Sawisé [[Kesultanan Demak]] sing dadi penerus Majapahit ing Tanah Jawa madeg, ing Palembang banjur ngadeg Kasultanan Palembang Darussalam kanthi "Susuhunan Abddurrahaman Khalifatul Mukmiminin Sayyidul Iman" minangka raja pisanan. Karajan iki krama karo rong budaya, warisan maritim saka Sriwijaya lan agraris saka Majapahit lan dadi pusat perdagangan paling gedhe ing Semenanjung Malaya nalika iku. Salah sawijining raja sing misuwur ing wektu iki yaiku [[Sultan Mahmud Badaruddin II]] sing menang kaping telu ing perang nglawan Eropa (Walanda lan Inggris).{{Cn}}

=== Fase Kolonialisme ===
[[Gambar:AMPERA.jpg|jempol|[[:id:Ampera_Bridge|Jembatan Ampera]]]] Sawisé runtuhé Kasultanan Palembang Darussalam sawisé Sultan Mahmud Badaruddin II kalah ing perang gedhé sing nglibataké [[Jenderal de Kock]], Palembang meh dadi kerajaan bawahan. Sawetara sultan sawise Sultan Mahmud Badaruddin II sing ngumumake nyerah marang Walanda, nyoba mbrontak nanging kabeh gagal lan dipungkasi kanthi kobong bangunan kesultanan. Sawisé iku Palembang dipérang dadi rong Karesidenan gedhé, lan pedhukuhan ing Palembang dipérang dadi Kabupatèn Ilir lan Kabupatèn Ulu.{{Cn}}

=== Saiki ===
Kutha Palembang diresmekake dening Presiden Republik Indonesia [[Susilo Bambang Yudhoyono]] minangka "Kota Wisata Air" tanggal 27 September 2005. Presiden ndhawuhake yen Palembang bisa didadekake kutha wisata banyu kaya [[ Bangkok]] ing [[Thailand]] lan [[ Phnom Penh]] ing [[Kamboja]]. Ing taun 2008, kutha Palembang nampa kunjungan wisata kanthi jeneng "Visit Musi 2008". {{Cn}}

=== Masa Depan ===
Palembang saiki dadi kutha metropolitan ing Indonesia sing dadi tuan rumah festival olahraga internasional. Ing taun 2011 Palembang dadi tuan rumah SEA Games 2011 lan ing taun 2018 dadi tuan rumah Asian Games 2018 sing uga dianakaké ing [[Jakarta]].{{Cn}}

== Kahanan Geografi ==

=== Lokasi Geografis ===
Sacara geografis, Palembang dumunung ing 2° 59'27 .99" LS 104° 45'24 .24" BT. Jembar wewengkon Kutha Palembang 102,47 Km² kanthi dhuwur rata-rata 8 mèter saka lumahing segara. Lokasi Palembang cukup trep amarga diliwati dalan Trans Sumatra sing ngubungaké antar wilayah ing pulo Sumatra. Kajawi punika ing Palembang ugi wonten [[Kali Musi]], ingkang dipun sebrang dening [[Jembatan Ampera]], ingkang fungsinipun minangka sarana transportasi lan dedagangan antar daerah.{{Cn}}

=== Iklim lan Topografi ===
Iklim Palembang kalebu iklim tropis kanthi angin relatif lembab, kecepatan angin antara 2,3 km/jam – 4,5 km/jam. Suhu kutha kisaran antara 23,4 - 31,7 derajat Celsius. Curah udan saben taun antara 2.000 mm - 3.000 mm. Kelembapan udara antara 75 - 89% kanthi rata-rata sinar matahari 45%. Topografi tanah kasebut relatif datar lan kurang. Mung sapérangan wilayah kutha sing lemahé dumunung ing panggonan sing relatif dhuwur, yaiku ing sisih lor kutha. Sabagéan gedhé lemahé rawa-rawa saéngga nalika mangsa rendheng wewengkoné kebanjiran. Dhuwur rata-rata antara 0 - 20 mdpl. {{Cn}}

Ing taun 2002, suhu minimal kutha ana ing Oktober 22,70 C, paling dhuwur 24,50 C ing Mei. Déné suhu paling cendhek paling ngisor yaiku 30,40 C ing wulan Januari lan paling dhuwur ing wulan September yaiku 34,30 C. Tanah dhataran sing ora kebanjiran: 49%, lahan kebanjiran musiman: 15%, lemah sing terus-terusan banjir: 37% lan jumlah kali sing isih bisa digunakake. isih 60 (saka total sadurunge 108) dadi sewer utama.

Iklim tropis sing relatif lembab, suhu antara 220-320 celsius, curah udan 22-428 mm/taun, pengaruh pasang surut antara 3-5 meter, lan dhuwure lemah rata-rata 12 meter saka permukaan laut. Jinis lemah ing kutha Palembang yaiku aluvial, lempung lan pasir, dumunung ing lapisan paling enom, ngemot minyak bumi sing akeh, sing uga dikenal minangka Lembah Palembang - Jambi. Lemahe rada rata lan andhap, papan sing relatif dhuwur dumunung ing sisih lor kutha. Saperangan kutha Palembang kebanjiran, utamane yen udan terus-terusan.

=== Watesan Wilayah ===

* '''Utara''' : Desa Pangkalan Benteng, Desa Gasing lan Desa Kenten, Kecamatan Talang Kelapa, [[Kecamatan Banyuasin]] 
* '''Kidul''' : Desa Bakung, Kecamatan Inderalaya, Kabupaten Ogan Ilir lan Kecamatan Gelumbang [[Kecamatan Muara Enim]] 
* '''Kulon''' : Desa Sukajadi, Kecamatan Talang Kelapa [[Kecamatan Banyuasin]] 
* '''Timur''' : Kecamatan Banyuasin Makmur Pusat I Kabupaten Banyuasin

=== Keselamatan ===

* Kodam II Sriwijaya

== Papréntahan ==
Kutha Palembang ketata sajeroning 14 [[kacamatan]],  [[kalurahan]] / [[désa]]. Kacamatan-Kacamatan ing Kutha iki yaiku:
# [[Alang-Alang Lebar, Palembang|Alang-Alang Lebar]]
# [[Bukit Kecil, Palembang|Bukit Kecil]]
# [[Gandus, Palembang|Gandus]]
# [[Ilir Barat I, Palembang|Ilir Barat I]]
# [[Ilir Barat II, Palembang|Ilir Barat II]]
# [[Ilir Timur I, Palembang|Ilir Timur I]]
# [[Ilir Timur II, Palembang|Ilir Timur II]]
# [[Kalidoni, Palembang|Kalidoni]]
# [[Kemuning, Palembang|Kemuning]]
# [[Kertapati, Palembang|Kertapati]]
# [[Plaju, Palembang|Plaju]]
# [[Sako, Palembang|Sako]]
# [[Seberang Ulu I, Palembang|Seberang Ulu I]]
# [[Seberang Ulu II, Palembang|Seberang Ulu II]]
# [[Sematang Borang, Palembang|Sematang Borang]]
# [[Sukarame, Palembang|Sukarami]]
== Demografi ==
=== Populasi ===
[[Gambar: Gadispalembang.jpg | 250px | left | thumb | Gadis Palembang]]
Wong Palembang iku etnis [[Melayu]], lan nggunakake [[Basa Melayu]] sing wis dicocogake karo dialek lokal sing saiki dikenal minangka Melayu Palembang. Nanging, para pendatang asring nggunakake basa dhaerah minangka basa padintenan, kayata Komering, Rawas, Musi lan Lahat. Para imigran saka njaba Sumatra Kidul kadhangkala uga nggunakake basa dhaerah minangka basa padinan ing kulawarga utawa komunitas dhaerah. Nanging, kanggo komunikasi karo warga Palembang liyane, warga umume nggunakake basa Melayu Palembang minangka basa saben dinane. Kajawi warga pribumi, ing Palembang ugi wonten pendatang lan turunan, kados ta saking [[suku Jawa|Jawa]], [[Wong Minangkêbo|Minangkabau]], [[suku Madura|Madura]], [[Wong Bugis|Bugis]], lan [[Suku Banjar|Banjar]]. Wong keturunan sing manggon ing Palembang yaiku [[Cina]], [[Wong Arab-Indonésia|Arab]] lan India. Kutha Palembang nduweni sawetara wilayah sing dadi ciri masyarakat kayata Kampung Kapitan sing dadi wilayah Masyarakat Tionghoa lan Kampung Al-Munawwar sing dadi wilayah Masyarakat Arab.

=== Agama ===
Adhedhasar Sensus Penduduk 2015, persentase religius warga Kota Palembang yaiku Muslim 91,93%, Budha 3,46%, Kristen Protestan 2,87%, Katolik 1,65%, Hindu 0,08% lan Kong Hucu 0,01%. Agama mayoritas ing Palembang yaiku Islam.{{bar box|title=Agama di Kota Palembang|titlebar=#ddd|left1=Agama|right1=Persen|float=left|bars={{bar percent|[[Islam]]|green|91.93}}
{{bar percent|[[Buddha]]|red|3.46}}
{{bar percent|[[Kristen Protestan]]|blue|2.87}}
{{bar percent|[[Katolik]]|yellow|1.65}}
{{bar percent|[[Hindu]]|pink|0.08}}
{{bar percent|[[Konfusianisme]]|black|0.01}}}}Ing cathetan sejarah, Palembang nate ngetrapake hukum tinulis adhedhasar [[syariat Islam]], yang berasal dari buku Simbur Cahaya. kang asale saka buku Simbur Cahaya. Kajaba iku, ana uga Katolik, Protestan, Hindu, Budha lan Konghucu.{{citation needed}}

=== Basa ===
{{Artikel utama|Basa Palembang}}Basa kang digunakake dening masyarakat Palembang padinan yaiku basa Melayu Palembang sing dituturake meh kabeh masyarakat. Kajaba iku, masyarakat pendatang uga kerep nggunakake basa dhaerah yen komunikasi karo kanca-kancane. Melayu Palembang iku dialek lokal [[basa Melayu]] sing uga dadi ''lingua franca'' utawa basa manunggal ing tlatah Sumatra Kidul. Penutur basa Melayu Palembang dikira-kira ana 3,1 yuta jiwa sing sumebar ing wilayah Palembang lan sakiwa tengene.<ref>{{cite web|url=https://www.ethnologue.com/language/mui|title=A Language of Indonesia: Musi|last=|first=|date=|website=Ethnologue: Languages of the World|publisher=|access-date=17 Februari 2019|quote=Panganggone basa Palembang digunakake ing masyarakat kanggo komunikasi saben dina lan basa Palembang uga disinaoni dening suku-suku liya ing provinsi Sumatera Selatan kang nduweni dialek maneka warna saengga basa Palembang digunakake minangka basa dagang. Panganggone basa Indonesia lan basa manca uga nyebar, utamane ing jagading pendhidhikan. Basa Palembang ugi dipunginakaken ing Lampung sisih lor-wétan, sapérangan alit ing Jambi lan Bengkulu.}}</ref>

== Pariwisata ==

=== Objek Wisata ===

* Kali Musi, kali sing dawane kurang luwih 750km sing mbagi kutha Palembang dadi rong bagean, sisih Ulu lan sisih Ilir, minangka kali paling dawa ing pulo Sumatra. Wiwit jaman rumiyin, lepen Musi dados panguripan ekonomi ing kutha Palembang lan Sumatera Selatan. Ing pinggir kali iki akeh obyek wisata kayata Jembatan Ampera, Benteng Kuto Besak, Museum Sultan Mahmud Badaruddin II, Pulau Kemaro, Pasar 16 Ilir, Rumah Rakit, Pabrik Minyak Pertamina, Pabrik Pupuk PUSRI, Pantai Bagus Kuning, Musi II. Jembatan, Masjid al-Munawar, lsp.
* Jembatan Ampera, kreteg megah dawane 1.177 mèter sing nyabrang Kali Musi sing ngubungaké Kabupatèn Seberang Ulu lan Seberang Ilir dadi ikon kutha Palembang. Jembatan iki dibangun ing taun 1962 lan dibangun nggunakake rampasan Jepang lan tenaga kerja saka Jepang.
* Mesjid Agung Sultan Mahmud Badaruddin II Palembang, dumunung ing tengah kutha Palembang, masjid iki minangka masjid paling gedhé ing Sumatra Kidul kanthi kapasitas 15.000 jamaah.
* Benteng Kuto Besak, dumunung ing pinggir kali Musi lan cedhak karo Kreteg Ampera, Benteng iki minangka salah sawijining peninggalan Kasultanan Palembang Darussalam. Ing jero benteng ana kantor kesehatan Kodam II Sriwijaya lan rumah sakit. Bèntèng iki minangka siji-sijine bèntèng ing Indonésia sing duwé tembok watu lan nyukupi syarat benteng/pertahanan sing dibangun kanthi biaya dhéwé kanggo kabutuhan pertahanan nglawan serangan mungsuh Éropah lan ora dijenengi prajurit Éropah.
* Gedhong Kantor Walikota kang dumunung ing tengah kutha, wiwitane gedhong iki nduweni fungsi minangka menara banyu amarga kanggo ngilekake banyu ing saindhenging kutha saengga uga diarani Kantor Pipa. Saiki gedhong iki dadi Kantor Walikota Palembang lan ana lampu sorot ing dhuwur gedhong sing ndadèkaké pasuryan kutha ing wayah wengi.
* Kambang Iwak Family Park, tlaga wisata sing ana ing tengah kutha, cedhak karo omahe walikota Palembang. Ing pinggir tlaga iki akeh arena rekreasi keluarga lan akeh sing ditekani nalika preian. Kajaba iku, ing tengah tlaga iki ana banyu mancur sing katon apik ing wayah wengi.
** Hutan Wisata [[punti Kayu]], alas wisata kutha dumunung watara 7 km saka pusat kutha kanthi ambane 50 ha lan wiwit taun 1998 ditetepake minangka alas lindung. Ing alas iki ana papan rekreasi kulawarga lan dadi papan panggonane kethek lokal.
** Taman Arkeologi Kraton Sriwijaya, situs Kraton Sriwijaya sing ana ing pinggir kali Musi. Ing tlatah iki ana watu prasasti Kraton.
** Taman Arkeologi Bukit Siguntang, dumunung ing perbukitan kulon kutha Palembang. Ing papan iki akeh peninggalan lan makam-makam kuno Kraton Sriwijaya.
** Monumen Perjuangan Rakyat, dumunung ing tengah kutha, cedhak karo Masjid Agung lan Jembatan Ampera. Kaya jenenge, ing bangunan iki ana peninggalan sejarah saka jaman kolonial.
** Musiyum Balaputradewa, museum ingkang nyimpen kathah peninggalan Kraton Sriwijaya.
** Museum Sultan Mahmud Badaruddin II, dumunung ing cedhak Jembatan Ampera lan Benteng Kuto Besak lan biyen dadi salah sawijining peninggalan Kraton Palembang Darussalam. Ing njerone akeh barang sejarah kutha Palembang.
** Museum Tekstil, dumunung ing Jl. Museum Merdeka iki nyimpen barang-barang tekstil saka kabeh wilayah ing Wilayah Sumatera Selatan.
** Kawah krikil
** Masjid Cheng-Ho Sriwijaya
** Desa Kapitan
** Kampung Arab
** Pulo Fantasi
** Kuning apik
** Pusat Kerajinan Songket
** Pulo Kemaro
** Pabrik Minyak Pertamina
** Pabrik Pusri Pusri
** Kali Gerong

=== Seni lan Budaya ===
Sejarah Palembang biyen uga tekane para imigran saka dhaerah liya, ndadekake kutha iki dadi kutha multi budaya. Sawisé ilang fungsi minangka pelabuhan utama, warga kutha banjur nganut budaya Melayu pesisir, banjur Jawa. Nganti saiki malah iki bisa katon ing budaya. Salah sijine yaiku basa. Tembung-tembung kayata "lawang (lawang)", "gedang (pisang)", minangka salah sawijining conto. Gelar ningrat uga nduweni nuansa Jawa, kayata Raden Mas/Ayu. Makam-makam Islam menika boten beda wujud saha corakipun kaliyan makam Islam ing tanah Jawi.

Kesenian sing ana ing Palembang yaiku:

* Kesenian Dul Muluk (pentas drama tradisional Palembang).
* Beksan kayata Gending Sriwijaya dianakake minangka sambutan tamu, lan tari Tanggai ditindakake ing resepsi mantenan
* Tembang dhaerah kayata Dek Sangke, Cuk Mak Ilang, Dirut, lan Ribang Kemambang
* Omah Adat Palembang yaiku Omah Limas lan Omah Rakit

Kutha Palembang ugi tansah ngawontenaken maneka warni festival saben taun, antawisipun "Festival Sriwijaya" saben wulan Juni kangge mengeti HUT Kutha Palembang, Festival Bidar lan Festival Perahu Hias kangge mengeti dinten kamardikan, uga macem-macem festival mengeti Hijriyah. Taun Anyar, wulan Ramadhan, lan Taun Anyar Kristen.

=== Panganan Istimewa ===
[[Pempek]] yaiku panganan khas Palembang sing wis misuwur ing saindenging [[Nusantara|Nuswantara]] Kutha iki nduweni komunitas Tionghoa sing akeh. Panganan kayata [[pempek]] utawa [[tekwan]] sing digawe saka iwak nyengsemaken "rasa Cina" sing kuat ing masyarakat Palembang.

* Pempek, panganan khas Palembang sing wis misuwur ing saindenging Indonesia. Kanthi nggunakake bahan utama daging iwak lan sagu, masyarakat Palembang wis kasil ngembangake bahan-bahan kasebut dadi macem-macem jinis pempek kanthi werna-werna isi lan bahan tambahan liyane kayata endhog pitik, kulit iwak, utawa malah tahu ing bahan kasebut. Macem-macem jinis pempek sing ditemokake ing Palembang yaiku pempek kapal selam, pempek lenjer, pempek gulung, pempek adaan, pempek kulit, pempek tahu, pempek pistel, pempek udang, pempek langeng, pempek bakar, pempek belah, lan pempek otak - otak. Minangka pelengkap mangan pempek, masyarakat Palembang biasane nambahake sambel ireng kental sing digawe saka rebusan gula abang, lombok, lan udang garing, sing diarani saos cuka (cuko).
* Tekwan, panganan khas Palembang kanthi tampilan mirip sup iwak adhedhasar daging iwak lan sagu sing dibentuk dadi potongan-potongan cilik kaya bakso iwak banjur ditambahake kaldu udang minangka saos, uga jamur soun lan kuping minangka pelengkap.
* Model, mirip karo tekwan nanging bahan dasar daging iwak lan sagu wujude kaya pempek tahu banjur diiris-iris lan ditambahi kaldu udang minangka saos lan soun minangka pelengkap.
* Laksan, adhedhasar bahan lan wujude kaya pempek, dipotong cilik-cilik banjur disiram santen.
* Celimpungan, padha karo laksan, mung adonan pempek sing bentuke tekwan lan disiram santen.
* Mie celor, digawe saka mie kuning kanthi ukuran sing relatif gedhe kaya mie soba saka Jepang, disiram karo saus kental sari udang lan daging udang.
* Burgo, digawe saka glepung beras lan glepung sagu sing wujude kaya dadar gulung banjur diiris-iris, dirasakake karo saos santen.
* Pindang Patin, salah sawijining kuliner khas Palembang sing adhedhasar daging iwak patin sing digodhog nganggo bumbu pedhes lan biasane ditambahi irisan nanas kanggo menehi rasa seger. Enak dipangan karo sega putih anget, rasane gurih, pedhes, lan seger.
* Pindang Tulang, adhedhasar balung daging sapi sing isih ana daging lan sumsum ing jero balung, digodhog nganggo bumbu pedhes, kaya pindang patin, panganan iki enak dipangan minangka lawuh karo sega putih anget.
* Malbi, padha karo rendang, mung rasane rada legi lan gurih.
* Tempoyak, panganan khas Palembang sing digawe saka daging durian sing digoreng karo irisan-irisan lombok lan bawang, wujude kaya sambel lan biasane dipangan minangka tambahan panganan, rasane unik lan gurih.
* Otak - otak, variasi saka pempek sing wis nyebar ing saindhenging Indonesia, adhedhasar bahan kaya pempek sing ditambahake santen banjur dibungkus godhong gedhang, dimasak kanthi cara dibakar, lan biasane dipangan karo sambal/kacang.
* Kemplang, adhedhasar bahan kaya pempek, diiris tipis-tipis banjur dikeringake ing srengenge. Sawise garing kemplang bisa dimasak kanthi cara digoreng utawa dibakar nganti ngembang.
* Keropok, padha karo kemplang, mung adonan sing dibentuk bunder, dikeringake, banjur digoreng.
* Kue Maksubah, jajanan khas Palembang sing digawe saka endhog bebek lan susu kental manis. Nalika nggawe, endhog sing dibutuhake bisa nganti udakara 28 endhog. Campuran kasebut banjur diolah kaya campuran kue lapis. Rasane enak, manis, lan legit. Kue iki dipercaya minangka salah sawijining panganan keraton Kasultanan Palembang sing kerep dadi panganan kanggo tamu kehormatan. Nanging, saiki kuih maksubah bisa ditemokake ing saindhenging Palembang lan asring disuguhake nalika lebaran.
* Kue Wolung Jam, kanthi adonan sing padha karo kue maksubah, kue iki pancen cocog karo jenenge amarga butuh wolung jam kanggo nggawe. Kue khas Palembang iki uga kerep dadi sajian kanggo tamu kehormatan lan asring disuguhake nalika lebaran.
* Kue srikayo, bahan utama yaiku endhog lan godhong pandan, wujude kaya puding. Kue ijo iki biasane dipangan karo ketan lan rasane legi lan legit.

=== Olahraga ===
[[Stadion Gelora Sriwijaya]] dibangun ing rangka [[Kota Olahraga Nasional XVI]] ing taun 2004. Stadion iki dumunung ing kacamatan Jakabaring, ing sisih kidul Palembang. Wujude stadion kasebut diilhami saka wujud tampilan prau sing dikembangake lan dijenengi adhedhasar keagungan Kraton Sriwijaya sing ana ing Palembang biyen. Ing stadion kanthi kapasitas 40.000 kursi iki, rong pertandhingan dianakaké ing lanjutan saka [[Piala Asia AFC 2007]], yaiku babak kualifikasi grup D antarane [[Arab Saudi]] lan [[Bahrain]] uga perang kanggo papan katelu antarane [[Koréa Kidul|Korea Kidul]] lan [[Jepang]].

Kajaba iku, stadion iki minangka "homebase" kanggo klub bal-balan Palembang, Klub Sepakbola Sriwijaya [[Sriwijaya FC]] sing dadi klub bal-balan sing dibanggakake masyarakat Palembang.

Lan uga Palembang duwe klub voli sing jenenge Palembang Bank SUMSELBABEL.

=== Pusat Pengeluaran ===

* [[Palembang Indah Mall]], iku mall paling anyar ing Palembang. Ana penyewa jangkar kayata Hypermart, Ace Hardware, Index Furnishings, lsp.
* [[Alun-alun Palembang]], iku mall paling rame ing Palembang. Ana penyewa jangkar kayata [[Carrefour]], Grand JM, lsp.
* [[Pusat Perdagangan Palembang]]
* International Plaza, iku mall paling tuwa ing Palembang. Iki uga minangka pusat seluler paling gedhe ing Sumatra Kidul. Ana penyewa jangkar kayata [[Matahari Department Store]], Superindo, lsp.
* JM Supermarket
* JM Kenten
* Lotte Mart
* Toko Ramayana
* Sumatera Department Store
* Toko Megahria
* Pusat Titik Square
* Ilir Barat Permai (Songket, Lemari Palembang, Karpet Palembang, Ukiran Palembang lsp)
* Pasar tradhisional kayata [[16 Pasar Ilir]], Pasar Utama Jakabaring, Pasar Kuto, Pasar Plaju, Pasar 26 Ilir, Pasar Gubah lsp.

=== Hotel ===
Hotel Bintang ing Palembang kalebu:

* Aryaduta Hotel and Convention Center Palembang
* Hotel Novotel Palembang
* Grand Zuri Hotel Palembang
* Horizon Hotel Palembang
* The Jayakarta Daira Hotel Palembang
* Hotel Sanjaya Palembang
* Hotel Swarna Dwipa Palembang
* Hotel Royal Asia Palembang
* Swiss Belinn Imara Sudirman Palembang
* Hotel Lembang Palembang
* Hotel Putri Palembang
* Hotel Sriwijaya

== Pendidikan ==
Universitas ing Palembang:

* [[Universitas Sriwijaya]]

[[Universiti Sriwijaya]] saiki ana ing peringkat 15 Universitas Terbaik ing Indonesia versi Webometrics Januari 2010. Posisi Universitas Sriwijaya ing peringkat World Class University versi Webometrics terus meningkat wiwit edisi Januari 2009 (peringkat 37), edisi Juli 2009 (peringkat 29. ), lan edisi Juli 2010 (peringkat 15). Kanggo wilayah Sumatra, Universitas Sriwijaya peringkat 1 disusul Universitas Lampung (Unila), Universitas Sumatera Utara (USU) lan Universitas Riau (Unri).

* [[Politeknik Negeri Sriwijaya]]
* Institut Agama Islam Negeri Raden Fattah Palembang
* Sekolah Jurnalistik Indonesia
* Sekolah Jurnalistik Pertama ing Indonesia, SJI diresmikake dening Presiden Susilo Bambang Yudhoyono ing acara puncak Peringatan Hari Pers Nasional (HPN) ing Palembang, 9 Februari 2010. Sekolah Jurnalistik iki minangka sekolah jurnalistik internasional pisanan ing Indonesia kanthi naungan [[UNESCO]]. Sekolah iki ditujokake kanggo wong-wong sing pengin ngerti jagad Jurnalistik, saiki sementara ana ing Pelatihan Pegawai Negeri Sipil Sumatera Selatan.
* [[Universitas Bina Darma]]
* Universitas Indo Global Mandiri
* Universitas Muhammadiyah Palembang
* Universitas Katolik Musi Charitas
* Universitas Palembang
* Universitas Syahyakirty
* Universitas IBA
* Universitas Taman Siswa
* PGRI Universitas Palembang
* [[Universitas Kader Nasional]]
* [[Universitas Tridinanti]]
* [[Universitas Terbuka]]

== Transportasi ==
Warga Palembang nggunakake bis lan transportasi kutha minangka sarana transportasi. Saliyane nggunakake bis lan “angkot”, taksi uga akeh digunakake dening masyarakat ing kene. Ana sawetara perusahaan taksi makarya ing saindhenging kutha. Saliyane taksi lan transportasi kutha ing Palembang, sampeyan bisa nemokake "bajaj" sing dadi transportasi omah, ing ngendi saben "bajaj" duwe kode warna tartamtu sing mung bisa digunakake ing wilayah tartamtu ing kutha Palembang. Minangka kutha sing diliwati sawetara kali gedhe, wong Palembang uga akrab karo transportasi banyu, sing diarani "ketek". Keran iki nyabrang kali liwat macem-macem dermaga ing sadawane kali Musi, Ogan lan Komering. Akhir-akhir iki dibukak jalur sepur komuter sing dialokasikan kanggo mahasiswa Universitas Sriwijaya sing nganggo jalur Kertapati-Indralaya. Kajaba iku, ing awal taun 2010 rute transportasi kutha lan bis kutha ing sawetara wilayah kutha bakal diganti karo kendaraan umum anyar arupa bis Trans Musi padha karo bis Trans Jakarta ing Kuala Lumpur. Iki bakal terus ditindakake kanthi bertahap ing wilayah kutha liyane kanthi tujuan kanggo nyuda jumlah kendaraan umum ing Palembang sing tambah akeh lan ora bisa dikendhaleni uga nyuda kemacetan amarga kendaraan kasebut duwe jalur khusus sing kapisah karo liyane. kendaraan.

Palembang nduweni Bandara Internasional yaiku [[Bandara Internasional Sultan Mahmud Badaruddin II]] (SMB II). Bandara iki dumunung ing sisih lor-kulon Palembang, nyedhiyakake layanan penerbangan domestik lan internasional. Bandara iki uga dadi titik embarkasi haji kanggo warga Sumatera Selatan. Penerbangan domestik mung nyedhiyakake layanan menyang Palembang menyang Jakarta, Bandung, Batam, Pangkal Pinang, lan kutha liyane, dene penerbangan internasional diwenehake menyang Singapura, Kuala Lumpur, Melaka, China, lan Thailand.

Palembang uga nduweni telung pelabuhan utama yaiku Boom Baru, Pelabuhan 36 Ilir, lan Pelabuhan Tanjung Api Api. Pelabuhan telu iki nyedhiyakake transportasi penumpang nggunakake feri menyang Muntok (Bangka) lan Batam. Saiki lagi dibangun [[pelabuhan Tanjung Api-api]] sing nyedhiyakake transportasi penumpang lan barang mlebu lan metu saka Sumatra Kidul.

== Media ==
Televisi Kabeh medhia televisi nasional saiki lagi siaran ing Palembang. TVRI, lan swasta liyane uga ana ing Kuala Lumpur: RCTI, SCTV, TPI, ANTV, Indosiar, Metro TV, Trans TV, Trans 7, TvOne, Global TV, Sky Tv.

Lan Televisi Lokal kayata Palembang Tv (Pal Tv), Sriwijaya Tv.

; Koran

Sawetara koran sing diterbitake kalebu Kompas, The Djakarta Pos, Sumatera Express, Sriwijaya Post, Sumsel Post, Palembang Post, Palembang Express, Seputar Indonesia, Radar Palembang, Berita Pagi.

'''Radio'''

* Trijaya FM 87.6
* RRI Pro 2 FM 88.4
* OZ FM 89.2
* Wanita FM 90.0
* Sentra FM 90.8
* RRI Pro 3 FM 91.6
* RRI Pro 1 FM 92.4
* Sriwijaya FM 94.3
* Chandra Buana FM 95.1
* Eljhon FM 95.9
* Musi FM 96.7
* Elite FM 98.3
* SPI FM 99.1
* Smart FM 101.8
* Sonora FM 102.6
* LCBS FM 103,4
* Momea FM 104.2
* Lanugraha FM 105.0
* Ramona FM 105.8
* Dangdut TPI FM 106,7
* Global FM 107.3
* B-Radio Fm 107.7

== Tokoh darah Palembang ==

=== Kebudayaan: ===

* [[Abdullah Totong Mahmud]]

=== Politik ===

* [[Alex Noerdin]]
* [[Antasari Azhar]]
* [[Aulia Pohan]]
* [[Djaelani Naro]]
* [[Hatta Rajasa]]
* [[Jimly Asshiddiqie]]
* [[Marzuki Alie]]
* [[Sainan Sagiman]]
* [[Syahrial Oesman]]
* [[Syamsurya Ryacudu]]
* [[Taufiq Kiemas]]

=== Pahlawan: ===

* [[Mahmud Badaruddin II Palembang]]

=== Artis: ===

* [[Anwar Fuady]]
* [[Arumi Bachsin]]
* Delia Ecoutez
* Farah Quinn
* [[Ferry Salim]]
* Fenita Ari
* [[Helmy Yahya]]
* [[Irene Librawati]]
* [[Joe Taslim]]
* [[Lyra Virna]]
* [[Onky Alexander]]
* [[Putri Titian]]
* [[Ricky Prime]]
* [[Revalina S Ends]]
* [[Riyanni Djangkaru]]
* [[Selly Hasan]]
* [[Shandy Syarif]]
* [[Tantowi Yahya]]
* [[Titi Kamal]]
* Ustad Ahmad Al Habsy
* [[Hary Hernadi|Hary Plg]]

=== Pembawa Berita / Presenter ===

* [Http://www.tvone.co.id/tvone/anchor/ike.suharjo/ Ike Suharjo Tv One]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110104074335/http://http/ |date=2011-01-04 }}
* [Http://www.tvone.co.id/tvone/anchor/jemmy.darusman/ Jemmy Darrusman Tv One]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110104074353/http://http/ |date=2011-01-04 }}
* Muhammad Rizky Hidayatullah TvOne
* Reza Prahadian TvOne
* [[Soraya Hylmi]]

=== Liyane ===

* [[Denny Januar Ali]]
* [[Said Agil Husin Al Munawar]]
* [[Hotmangaraja Panjaitan]]

=== Grup Band: ===

* [[Band Armada]]

=== Tim Sepakbola ===

* [[Bangun Tama FC]]

== Kinerja ==
Sawetara prestasi Kutha Palembang:

* Peringkat I Kota Metropolitan Terbersih ing Indonesia 2007 (Adipura Award)
* Peringkat I Kota Metropolitan Terbersih ing Indonesia 2008 (Adipura Award)
* Peringkat I Kota Metropolitan Terbersih ing Indonesia 2009 (Adipura Award)
* Peringkat I Kota Metropolitan Terbersih ing Indonesia 2010 (Adipura Award)
* Taman Kota Paling Apik ing Indonesia kanthi jeneng Kambang Iwak (Taman Keluarga KI)
* Asean Environment Sustainable City 2008, minangka Kota Paling Bersih ing Asean.

== Kutha kembar ==
Minangka kutha metropolitan ing Indonesia, Pemkot Palembang uga kerja sama karo kutha-kutha liyane ing donya supaya hubungan budaya lan sosial antarane warga bisa diwujudake. Iki kutha kembar sing dadi kemitraan karo Palembang.

* {{flagicon|RUS}} [[Belgorod]], [[Rusia]]
* {{flagicon|RUS}} [[Oblast Moskwa]], Rusia
* {{flagicon|NED}} [[Den Haag]], [[Belanda]]
* {{flagicon|COL}} [[Neiva]], [[Colombia]]<ref>{{cite news|url=http://www.eltiempo.com/archivo/documento/CMS-7714573|title=Domo frente a la Terminal de transportes de Neiva es símbolo de la unión con Indonesia|date=17 May 2010|accessdate=22 August 2017|agency=El Tiempo|language=Spanyol}}</ref>
* {{flagicon|JPN}} [[Sendai]], [[Jepun]]
* {{flagicon|Italy}} [[Venesia]], [[Itali]]<ref>{{cite news|url=https://www.facciunsalto.it/archives/65515/the-indonesian-twin-sister-of-venice-palembang|title=The Indonesian twin sister of Venice: Palembang|date=20 Jun 2016|accessdate=4 Februari 2019|agency=Facciunsalto.it|language=Itali}}</ref>

== Deleng uga ==
* [[Pratélan kabupatèn lan kutha ing Indonésia]]

== Pranala njaba ==

* {{id}} [http://www.palembang.go.id/ Laman rasmi]
* {{id}} [http://trippalembang.blogsapot.com/ Laman tamasya]
* {{id}} [http://seagames26th.blogspot.com/ Laman rasmi SEA Games 2011]
{{Kutha Palembang}}
{{Sumatra Kidul}}
{{Kutha gedhé ing Indonésia|image=Surabaya-night-skyline.jpg}}

[[Kategori:Kutha ing Sumatra Kidul|Palembang]]
[[Kategori:Kutha Palembang|Palembang]]


{{indo-geo-stub}}