Deleng sumberé Jambu ménté

{{taxobox
|color = lightgreen
|name = Jambu ménté
|image = Gui1_cashewfruit2.jpg
|image_caption = Jambu ménté ing [[Guinea]].
|regnum = [[Tetuwuhan|Plantae]]
|unranked_divisio = [[Angiospermae]]
|unranked_classis = [[Eudicots]]
|unranked_ordo = [[Rosids]]
|ordo = [[Sapindales]]
|familia = [[Anacardiaceae]]
|genus = ''[[Anacardium]]''
|species = '''''A. occidentale'''''
|binomial = ''Anacardium occidentale''
|binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]]
|}}
'''Jambu ménté''' utawa '''jambu mété''' (''Anacardium occidentale'') ya iku jinis tuwuhan saka [[familia|suku]] [[Anacardiaceae]] kang asalé saka [[Brasil]] lan duwé "woh" kang bisa dipangan. Kang kondhang saka jambu mété ya iku '''kacang mété''' utawa '''kacang ménté'''; [[wiji]]né kang racaké digaringké lan digoreng kanggo digawé panganan. Kanthi cara [[botani]], tuwuhan iki dudu anggota jambu-jambuan ([[Myrtaceae]]) apamanèh kacang-kacangan ([[Fabaceae]]), nanging malah luwih cedhak kekerabatannè karo [[pelem]] (suku [[Anacardiaceae]]).

== Aran liya ==
Dikenal uga kanthi aran kaya ''jambu mèdè'' ([[basa Sunda|Sd.]]); ''jambu mede'' utawa ''jambu mete'' ([[basa Indonesia|Id.]]); ''jhambu monyèt'' ([[basa Madura|Md.]]); ''jambu dwipa, jambu jipang, nyambu monyèt'' ([[basa Bali|Bl.]]); ''nyambuk nyĕbèt'' ([[basa Sasak|Sas.]]); ''jambu érang, jambu monyét'' ([[Minangkabau|Mink.]]); ''jambu dipa'' ([[basa Banjar|Banj.]]); ''buwah monyet'' ([[Timor]]); ''buwah yaki'' ([[Manado]]); ''buwa yakis, wo yakis'' ([[Sulawesi Utara|Sulut]]); ''buwa yaki'' ([[Ternate]], [[Tidore]]); ''buwa jakis'' ([[Galela]]); ''jambu daré, jambu masong'' ([[Makassar|Mak.]]); ''jampu sèrĕng, jampu tapĕsi'' ([[Bugis|Bug.]]); ''méntol mété'' ([[Suradadi, Gringsing, Batang|Srd.]]) lan liya-liya.<ref name="heyne">{{aut|Heyne, K.  1987.}} ''Tumbuhan Berguna Indonesia'', jil. '''2''':1223-1225. Terj. Yayasan Sarana Wana Jaya, Jakarta</ref>

Ing [[basa Inggris]] diarani ''cashew (tree)'', kang dijupuk saka tembung [[basa Portugis|Portugis]] kanggo ngarani wohé, ''caju'', kang satemené uga silihan saka tembung [[basa Tupi]], ''acajú''. Lan jeneng [[génus]] (''Anacardium'') ngrujuk marang wujud woh sakabèhè kang kaya jantung kuwalik.

== Pemerian ==
[[Gambar:Anacard occid T 071209-2350 plrtu.jpg|thumb|right|200px|Wit jambu monyet kang thukul di ing pinggir dalan ing [[Pelabuhan Ratu, Sukabumi|Palabuhanratu]].]]
[[Wit]] ukuran sedheng, dhuwur nganti 12 [[mèter|m]], kanthi [[tajuk wit|tajuk]] amba, akèh pang, lan ijo terus. Tajuk bisa dadi dhuwur lan nyempit, utawa cendhek lan amba, ''bergantung'' karo kondisi lingkungané.<ref name="icraf">ICRAF Agroforestry Database:
[http://www.worldagroforestry.org/af/treedb/AFTPDFS/Anacardium_occidentale.pdf ''Anacardium_occidentale'' L.]</ref> [[Godhong|Godhong-godhonge]] manggon ing pucuk pang. Helai godhong duwé tangkai, bunder telur kuwalik, akèh kang pucuke lancip lan ujung bunder, nekuk manjero, gundhul, 8–22 × 5–13 [[sentimeter|cm]].<ref name="steenis1981">{{aut|[[Cornelis 
Gijsbert Gerrit Jan van Steenis|Steenis, CGGJ van]].  1981.}} ''Flora, kanggo sekolah di Indonesia''. PT Pradnya Paramita, Jakarta. Hal. 271</ref>

''Berumah satu'' ([[monoesis]]), kembang kelamin campuran, ngumpul ing sewoh [[malai rata]] rambut alus, ambané 15–25&nbsp;cm. Kelopak ana rambuté, 4–5&nbsp;mm. Makutha lancip, lk 1&nbsp;cm, putih banjur abang, ana rambuté. [[Woh#Woh keras (nux)|Woh geluk]] awarna soklat tuwa, bengkok, dhuwure lk 3&nbsp;cm.<ref name="steenis1981"/>

== Kagunan ==
{{nutritionalvalue | name=Kacang mètè, mentah | kJ=2314| protein=18.22 g
 | fat=43.85 g | carbs=30.19 g | fiber=3.3 g | | sugars=5.91 g | 
iron_mg=6.68| calcium_mg=37 | magnesium_mg=292 | phosphorus_mg=593 | 
potassium_mg=660 | zinc_mg=5.78 | vitC_mg=.5 | pantothenic_mg=.86 | 
vitB6_mg=.42 | folate_ug=25 | thiamin_mg=.42 | riboflavin_mg=.06 | 
niacin_mg=1.06 | right=1 }}
[[Gambar:Anacard occid Fr 071209-2345 plrtu.jpg|thumb|left|180px|Woh jambu monyet kang wis masak.]][[Gambar:CashewSnack.jpg|thumb|left|180px|Kacang mètè]]
Tuwuhan iki dirembakaké mligi kanggo dijupuk woh sajatiné. Kang dikenal umum minangka "[[Woh#Arti botani|woh]]", ya iku pérangan empuk kang ''membengkak'' wernané kuning utawa abang, satemené ya iku dasaré kembang (''receptaculum'') kang ngembang sawisé ana [[pembuahan]]. Woh satemené ya iku pérangan "monyet"é kang atos, coklat semu ireng isiné [[wiji]] kang bisa diolah dadi panganan; ya iku kacang mètè kang ènak.<ref name="verheij"/> Kanthi cara tradhisional kacang iki racaké digoreng kanggo nyamikan karo ngombé [[teh]] utawa [[kopi]]; éwodéné kanthi cara modern saiki akèh minangka isi kanggo ngias panganan kaya [[coklat]] lan kué-kué.

Sanajan dianggep [[kacang]] ing donya ''boga'', ing ngèlmu botani kacang mètè satemené kalebu wiji tunggal saka woh sajatiné. Wiji iki diubengi karo thothok ganda kang ngetokaké getah kang ngemu [[urushiol]], kang bisa gawé iritasi kulit [[manungsa]]. Ana wong alergi kacang mètè, nanging satemené kacang mètè arang gawé alergi tumrap manungsa yèn dibandingké karo kacang liyané. Saka kacang mete uga olèh diekstrak [[lenga]] kang dhuwur kualitasé. Kasil sampingé, ya iku kulit wiji, dimupangataké kanggo pakan unggas. Sajinis lenga uga diasilaké saka thothok woh mètè (CNSL, ''cashew nut shell liquid''), kang dinggo déning indhustri lan uga minangka bahan kanggo ngawètaké [[kayu]] utawa [[jala]].<ref name="verheij">{{aut|van Eijnatten, C.L.M.  1991.}} [http://www.proseanet.org/prosea/e-prosea_detail.php?frt=&id=1468 ''Anacardium occidentale'' L.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210820132741/http://www.proseanet.org/prosea/e-prosea_detail.php?frt=&id=1468 |date=2021-08-20 }} dalam {{aut|Verheij, E.W.M. lan R.E. Coronel}} (eds.) 1997. ''Sumber Daya Nabati Asia Tenggara 2: Woh-wohan kang éntuk dipangan''. PROSEA – Gramedia. Jakarta. ISBN 979-511-672-2 Hal. 61-64</ref>

== Cathetan sikil ==
{{Reflist}}

== Pranala njaba ==
{{Commons|Anacardium occidentale}}
* [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/duke_energy/Anacardium_occidentale.html Handbook of Energy Crops - ''Anacardium occidentale'' L.]
* [[Julia Morton|Morton, Julia F.]] [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/index.html ''Fruits of Warm Climates'']. ISBN 978-0-9610184-1-2
* [[Rajmohan Pillai|Pillai, Rajmohan]] and Santha, P. [http://www.highbeam.com/doc/1P3-1416005321.html ''The World Cashew Industry''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121103084159/http://www.highbeam.com/doc/1P3-1416005321.html |date=2012-11-03 }} (Rajan Pillai Foundation, Kollam, 2008)
* [http://masasi-farmers.webs.com Masasi High Quality Farmers' Products] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110820175000/http://masasi-farmers.webs.com/ |date=2011-08-20 }}: Smallholder Cashew Production in Masasi, Tanzania

[[Kategori:Jambu]]
[[Kategori:Anacardiaceae]]