Deleng sumberé Basa Polen

{{Infobox language
|name=Polen
|nativename=język polski
|pronunciation={{IPA-pl|ˈpɔlski|}}
|states= [[Polen]]; laladan rangkah [[Wong Polen ing Ukraina|Ukraina]], Slowak, [[Wong Polen minoritas ing Républik Céko|Républik Céko]]; sadawaning rangkah [[Wong Polan ing Bélarus|Bélarus]]–[[Wong Polan ing Litowen|Litowen]] lan Bélarus–[[Wong Polen ing Lètlan|Lètlan]]; [[Wong Polan ing Jerman|Jerman]], Rumeni, Israèl. Delengan uga [[Dhiaspora Polen]].
|speakers = 55 yuta
|date     = 2010
|ref      = ne2010
|familycolor=Indo-European
|fam2=[[Kulawarga basa Balto-Slav|Balto-Slav]]
|fam3=[[Kulawarga basa Slav|Slav]]
|fam4=[[Kulawarga basa Slav kulon|Slav kulon]]
|fam5=[[Kulawarga basa Léhit|Léhit]]
|ancestor=[[Basa Polen Kuna|Polen Kuna]]
|ancestor2=[[Basa Polen Tengahan|Polen Tengahan]]
|script=[[Alfabèt Latin|Latin]] ([[Alfabèt Polen]])<br>[[Braille Polen]]
|nation={{POL}}<br />{{EU}}
|minority={{BIH}}<ref name="euro-charter"/><br>{{CZE}}<ref name="euro-charter">[[European Charter for Regional or Minority Languages]]</ref><br>{{LIT}}<ref>[http://conventions.coe.int/Treaty/Commun/QueVoulezVous.asp?NT=157&CM=2&DF=18%2F04%2F02&CL=ENG Framework Convention for the Protection of National Minorities]</ref><ref>[http://www.minelres.lv/NationalLegislation/Lithuania/lithuania.htm Minority related national legislation of Lithuania]</ref><br>{{SVK}}<ref name="euro-charter"/><br>{{UKR}}<ref name="euro-charter"/><ref>{{cite web | url=http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/5029-17 | title=Law of Ukraine "On Principles of State Language Policy" (Current version — Revision from 01.02.2014) | publisher=Zakon2.rada.gov.ua | work=Document 5029-17, Article 7: Regional or minority languages Ukraine, Paragraph 2 | date=1 February 2014 | accessdate=30 April 2014}}</ref>
|agency=[[Rad Basa Polen]]
|iso1=pl
|iso2=pol
|iso3=pol
|lc1=szl |ld1=[[Basa Polen Silésia|Silésia]]
|lingua=53-AAA-cc [[Kulawarga basa Slav kulon|53-AAA-b..-d]]<br>(varitas: 53-AAA-cca to 53-AAA-ccu)
|map=Polish language map.PNG
|notice=IPA
|sign=[[Sistem Językowo-Migowy]] (SJM)
|glotto=poli1260
|glottorefname=Polish
}}
'''Basa Polen''' utawa '''basa Polski''' (''język polski'', ''polszczyzna'') iku [[basa resmi]] [[Polen]]. Basa Polen digolongaké sajeroning [[basa Slav Kulon]], saklumpuk karo basa [[Basa Céko|Ceski]], [[Basa Slowak|Slowak]], Kasubi, Sorbi-ilir, Sorbi-ulu lan Polabi. Basa iki akèh dipituturaké ing Polen lan dadi basa Slav Kulon sing paling akèh panuturé. Saliyané iku, basa iki [[basa Slav]] sing gedhé dhéwé nomer loro sawisé [[basa Ruslan]]. Basa Polen uga dadi salah sawijining basa resmi ing Uni Éropa.

Cacahé panutur basa Polen ana 38,5 yuta jiwa. Saliyané ing Polen dhéwé para panutur uga bisa tinemu ing kiwa-tengening nagara Polen.

== Distribusi géografis ==
Kurang luwih 97% sing ndunungi Polen nyatakaké basa Polski minangka basa ibuné. Saliyané ing [[Polen]], para penutur basa iki uga tinemu ing nagara-nagara saindhengé kaya ta [[Litowen]], [[Bélarus]], [[Ukraina]] lan uga [[Jerman]].

== Panulisan ==
<blockquote>''Artikel utama: '''[[Alfabèt Polen]]'''''</blockquote>Aksara alfabèt ing basa Polen iku wuniné sarupa lan ana gathukané karo aksara sing dikanggo [[Kulawarga basa Slavika|basa Slav]] liyané. Alfabèté méh padha karo alfabèt sing dipupu basa Jawa. Bédané ana ing wuni, dwaksara (digraf) lan cerek ing aksara.

{|
|
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
! Aksara
! Araning Polen
! Wuni aksara<br>mawa cara Jawa
! Pertalan aksara<br>mawa cara Jawa
|-
|A a
|a
|a
|A a
|-
|Ą ą
|o nosowe
|ong
|Ang ang
|-
|B b
|be
|bé
|B b
|-
|C c
|ce
|tsé
|Ts ts
|-
|Ć ć
|cie
|ts'
|Ts' ts'
|-
|D d
|de
|dé
|Dh dh
|-
|E e
|e
|é
|É é
|-
|Ę ę
|e nosowe
|én
|E e utawa En en<sup>*</sup>
|-
|F f
|ef
|éf
|F f
|-
|G g
|gie
|gé
|G g
|-
|H h
|ha
|hé
|H h
|-
|I i
|i
|i
|I i
|-
|J j
|jot
|yé
|Y y
|-
|K k
|ka
|ka
|K k
|-
|L l
|el
|èl
|L l
|-
|Ł ł
|eł
|èw
|W w
|}
| 
| valign="top" |
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
! Aksara
! Araning Polen
! Wuni aksara<br>mawa cara Jawa
! Pertalan aksara<br>mawa cara Jawa
|-
|M m
|em
|èm
|M m
|-
|N n
|en
|èn
|N n
|-
|Ń ń
|eń
|èny
|Ny ny
|-
|O o
|o
|o
|O o
|-
|Ó ó
|o kreskowane
|u
|U u
|-
|P p
|pè
|pé
|P p
|-
|R r
|ér
|ér
|R r
|-
|S s
|és
|és
|S s
|-
|Ś ś
|ésy
|ésy
|S s
|-
|T t
|tè
|té
|T t
|-
|U u
|u
|u
|U u
|-
|W w
|vè
|vé
|V v
|-
|Y y
|igrèk
|e
|E e
|-
|Z z
|zèt
|zé
|Z z
|-
|Ź ź
|zièt
|zié
|Z z
|-
|Ż ż
|zhèt
|zhé
|Z z
|}
|-
| colspan="3" |<small>*Ę ę (''e nosowe'' utawi ''e z ogonkiem'') punika kadosé aksara anuswara, nalika diserat dumadi panambang dipunpertal minangka e lan nalika diserat sajeroning tembung dipunpertal  minangka en, kaya ta:</small> 
* <small>trochę /trohe/ - sakedhik</small>
* <small>piję /piyé/ - aku ngombé</small>
* <small>rzęka /zenka/ - kali</small>
* <small>mięso /mienso/- daging</small>
|}
Dwaksara lumrahé minangka nyerat swara usekan (frikatif) lan jeblugan (afrikat). Antara dwaksarané ya iku:
* usekan:
**'''rz'''; wuniné rzhe utawa /ʐ/, /ʂ/ dipertal dadi z
* jeblugan:
** '''ch'''; wuniné kaya ch ing Sebastian Ba'''ch''' utawa /x/ dipertal dadi h
** '''cz'''; wuniné ce utawa /tʂ/ dipertal dadi c
** '''dz'''; wuniné je utawa /dz/, /ts/ dipertal dadi j
** '''dź'''; wuniné jie utawa /dʑ/, /tɕ/ dipertal dadi j
** '''dż'''; wuniné jhe utawa /dʐ/, /tʂ/ dipertal dadi j
** '''sz'''; wuniné she utawa /ʂ/ dipertal dadi s

== Paramasastra ==
Basa Polen iki salah sawijiné basa sing paling angèl disinaoni amarga paramasastrané sing njlimet. Jlimeté iki amarga praèné wujud basa leburan, urutan tembungé cekep bèbas, nanging lumrahe tetep jejer-wasésa-lésan. Ora darbèni [[punang]] lan jejer sesulihé kerep diampiraké.

[[Tembung aran]] diklumpukaké manut telung [[Jati (paramasastra)|jati]]: jaler, éstri lan tidha. Uga ana wijang déning tembung tunggal antara tembung aran jaler gesang karo pejah, nalika ing tembung cacah diwijang  antara tembung cacah menusa-jaler karo tan-menusa-jaler. Darbèni enem rimbag paramasastra lan siji wangun pawuh: 
* aran: ''mianownik'' (saka ''{{H:title|wasésa|w.}}'' ''mianować'' tegesé ngarani)
* darbèn: ''dopełniacz'' (saka ''{{H:title|wasésa|w.}}'' ''dopełniać'' tegesé muwuhi)
* tuju: ''celownik'' (saka ''{{H:title|aran|a.}}'' ''cel'' tegesé panuju)
* lés: ''biernik'' (saka ''{{H:title|wasésa|w.}}'' ''brać'' tegesé jupuk)
* srana: ''narzędnik'' (saka ''{{H:title|aran|a.}}'' ''narzędzie'' tegesé perkakas)
* pernah: ''miejscownik'' (saka ''{{H:title|aran|a.}}'' ''miejsce'' tegesé dunung)
* pawuh: ''wołacz'' (saka ''{{H:title|wasésa|w.}}'' ''wołać'' tegesé nyeluk)

== Dialèk Basa Polski ==
Basa Polski ndarbèni telung dialèk utama:

* Dialèk Polski Gedhé sing dipituturaké ing sisih kulon
* Dialèk Polski Cilik sing dipituturaké ing sisih kidul lan kidul-wétan
* Dialèk Masovia sing dipituturaké ing sisih tengah

Saliyané iku uga ana [[basa Silesia]] sing sajatiné bisa kaanggep minangka basa sing séje lan dipituturaké ing Silesia.

== Uga delengen ==
* [[Basa Silesia]]
* [[Wikibooks:Kursus dhasar basa Polen]]

== Rujukan ==
{{reflist|2}}

[[Kategori:Basa Slavia]]
[[Kategori:Basa ing Polen|Polski]]


{{basa-stub}}

<!-- interwiki -->