Téisme
Téisme ing babagan agama komparatif ya iku kapercayan tumrap ananing dumara.[1] Ing basa populèr, tembung téisme lumrahé mangku teges kantha klasik ngenani bathara utawa gusti pangéran ing agama-agama monotéis lan politéis.
Tembung téisme tumurun saka tembung Yunani theos kang artiné "bathara". Tembung téisme kapisanan dianggo déning Ralph Cudworth (1617–1688).[2] Dhéfinisiné Cudworth mratélakaké, kang "ingaran para Téis ya iku kang percaya yèn ana dat kang sampurna saka alam kalanggengan kang nglantari ananing dumadi".[3]
Éwadéné, atéisme iku racaké dingertèni minangka tampikan tumrap téisme saumumé, kaya ta nampik kapercayan tumrap bathara utawa déwa.[4] Paham kang nganggep yèn ana-orané bathara utawa déwa iku ora dingertèni utawa ora bisa dingertèni ingaran agnostisisme.[5][6]
Werna-warna Téisme
[besut | besut sumber]Monotéisme
[besut | besut sumber]Monotéisme (digugu saka basa Yunani μόνος) ya iku kapercayan ing téologi kang percaya ananing kapitunggaling déwa.[7] Ing agama monotéistis jaman modéren kaya ta Kristen, Agama Yahudi, Islam, Baha'i Faith, Sikhisme, Zoroastrianism, Eckankar lan wernaning agama Hindhu.
Polytéisme
[besut | besut sumber]Polytéisme iku kapercayan ananing déwa kang punjul siji.[8] Praktèké; lumrahé kalebu kapercayan ananing pantéon kusus ing para déwa kang bédha-bédha.
Pantéisme and panéntéisme
[besut | besut sumber]- Pantéisme: Kapercayan jagad alam iki padha karo déwa, lan uga ora ana bédhané antara Dat Pancipta lan apa kang diciptakaké.[9] Contoné iku karya-karyané Baruch Spinoza.
- Panéntéisme: Méh padha karo Pantéisme, kapercayan jagad alam iki padha waé karo déwa utawa para déwa. Nanging, uga percaya déwa utawa para déwa iku luwih kwasa dibandhing isining jagad alam. Contoné ya iku bentuk-bentuk Waisnawa.
Déisme
[besut | besut sumber]- Déisme klasik ya iku kapercayan ananing paling ora satunggal déwa iku ana lan nyiptakaké jagad alam iki, nanging pancipta iku ora nduwéni kwasa kanggo ngatur jagad alam iki.[10]
Autotéisme
[besut | besut sumber]Autotéisme iku pandhangan, katuhanan iku èksternal apa ora, iku gumantung 'dhiri' lan dhiri iku nduwéni kwasa kanggo nggayuh katuhanan. Iki bisa dadi sepi ing pamrih, nuruting pangertening ciri tetélan ing étis, filosofis, lan pamimpining agama (kaya ta Yésus Kristus[11][12] lan Mahavira[citation needed]).
Téisme dhedhasar becik-orané
[besut | besut sumber]- Eutéisme iku kapercayan déwa kang maha agung lan becik.
- Dystéisme ya iku kapercayan déwa kang maha becik, lan bisa waé ala.
- Misotéisme iku kapercayan ananing déwa, nanging déwa iku piala.
Cathethan Sikil
[besut | besut sumber]- ↑ "Merriam-Webster Online Dictionary".
- ↑ Halsey, William; Robert H. Blackburn; Sir Frank Francis (1969).
- ↑ Cudworth, Ralph (1678).
- ↑ Nielsen, Kai (2010). "Atheism". Encyclopædia Britannica. Retrieved 2011-01-26.
Atheism, in general, the critique and denial of metaphysical beliefs in God or spiritual beings.... Instead of saying that an atheist is someone who believes that it is false or probably false that there is a God, a more adequate characterization of atheism consists in the more complex claim that to be an atheist is to be someone who rejects belief in God for the following reasons (which reason is stressed depends on how God is being conceived)..
.
- ↑ Hepburn, Ronald W. (2005) [1967].
- ↑ Rowe, William L. (1998).
- ↑ “Monotheism”, in Britannica, 15th ed. (1986), 8:266.
- ↑ "AskOxford: polytheism". Diarsip saka sing asli ing 2007-09-29. Dibukak ing 2016-08-31.
- ↑ "Philosophical Dictionary: Pacifism-Particular".
- ↑ "AskOxford: deism". Diarsip saka sing asli ing 2007-09-29. Dibukak ing 2016-08-31.
- ↑ Matthew 5:38 "Be ye therefore perfect, even as your Father which is in heaven is perfect"
- ↑ Luke 17:21 "The Kingdom of God is within you"