Srandhul

Srandhul mujudake kesenian sing asale saka DI Yogyakarta . Kesenian Srandhul mujudake jinis drama tari lan minangka kesenian rakyat tradhisional adhedhasar kawicaksanan masyarakat setempat. Srandhul mujudake kesenian turun temurun. Pangripta kesenian Srandhul iki durung dingerteni kanthi pasti. Gegayutan karo jeneng Srandhul dhewe iki isih dadi prasangka saka wong sing ngerti. Sawijining sumber ngandharake yen Srandhul asale saka tembung pating srendul kang tegese campur. Iki ditegesi minangka campuran saka macem-macem crita sing asring ditampilake ing pagelaran Srandhul. Crita sing biasane dipentasake beda-beda saka wilayah siji lan wilayah liyane. Crita rakyat lan crita paraga minangka tuladha crita kang asring dilakokake ing pagelaran Srandhul. Asring Srandhul awujud drama karawitan ingkang dipunandharaken kanthi karangan utawi cariyos rakyat kadosta Demang Cokroyuda saha Prawan Sunthi. Saliyane iku, lakon crita ing kesenian Srandhul ora mung mung crita paraga, nanging uga bisa nyuguhake tema umum. Ora arang lakon Srandhul nuwuhake prakara crita kang lagi dirembug dening masyarakat. Konsep crita tanpa wates iku ndadekake crita tansah bisa adaptasi karo jaman.

Pagelaran Srandhul biasane dipentasake ing acara-acara gedhe masyarakat kayata khitanan utawa mantenan. Ing perkembangane, kesenian iki uga dikenalake ing pirang-pirang acara kayata penyambutan tamu utawa dianakake kanggo kepentingan pariwisata ing jaman saiki. Wiwitane pagelaran iki ora mung kanggo sarana hiburan kanggo masyarakat, nanging ing sisih liya, pagelaran iki nduweni isi objektif, yaiku awujud tuntunan, kanthi eksplisit utawa implisit. Saperangan dialog kang digawe ing lakon-lakon kang ana ing kesenian Srandhul iku ana sebageyan wujud donga lan tembang Jawa kang isine pitutur utawa pitutur supaya dadi wong Jawa kang becik, yaiku laras karo ajaran Islam. Sejatine, ing wiwitane Srandhul digunakake minangka media nyebarake agama Islam. Nanging, suwe-suwe Srandhul wis dadi bagian saka seni pertunjukan ing Tanah Jawa. Wonten ing pagelaran kesenian menika kadhang kala dipunbarengi kaliyan pagelaran Kethek Ogleng lan dipunlajengaken kanthi penampilan pelawak badut . Mula ora gumun yen pungkasane ana sing nyebut kesenian Srandhul iki minangka kesenian badut .

Srandhul biasane dimainake 15 wong, 6 musisi lan 9 pemain. Nanging, iki bisa dianggep cukup fleksibel miturut kabutuhan acara sing wis ana. Piranti musik kang digunakake ing pagelaran Srandhul yaiku angklung, terbang lan kendhang. Pagelaran Srandhul dipentasake ing wayah wengi kanthi wektu sing ora mesthi, amarga suwene pagelaran Srandhul gumantung saka panjaluke wong kang nduweni niyat.

Biasane ing wiwitan pertunjukan, para pemain Srandhul bakal njoged mubeng oncor sinambi nembangake tembang utawa tembang Jawa kang diarani membang. Tembang kang diucapake isine donga marang Gusti. Pandonga iki diucapake kanthi iringan penari sing lumaku-lumaku nggawa oncor (obor). Doa menika dipunangge kanthi khusuk, saha waosan donga menika dipunmaksud supados pagelaranipun boten kendala ngantos paripurna adicara. Salajengipun dipunlajengaken kanthi maos tembang Kinanthi saking Serat Wedhatama. Tembang kasebut ngandhut piwulang kaluhuran. Kesenian Srandhul ingkang ngrembaka ing Kotagede, Yogyakarta, taksih njagi wontenipun oncor menika. Obor digawe nggunakake limang sumbu lan diselehake ing tengah pertunjukan minangka lampu. Iki minangka pralambang yen cahya padhang wis teka lan siap nyentuh jiwa manungsa supaya nduweni iman. Salajengipun, obor dipunginakaken minangka lampu nalika pagelaran.

Pangrembakanipun Srandhul

Kesenian Srandhul ing DI Ngayogyakarta wis meh punah. Kesenian iki arang ditemoni ing pagelaran seni ing Yogyakarta. Penting banget kanggo generasi mudha supaya bisa ngerteni, ngerti, lan luwih bisa nglestarekake kesenian iki. Pemerintah Yogyakarta ugi sampun nindakaken saperangan upaya, antawisipun Pekan Wisata Budaya Kotagede taun 2012. Kesenian Srandhul uga bisa ditemokake ing situs Candi Ratu Boko, Yogyakarta. Ing papan iki, kesenian Srandhul disuguhake kanggo para pengunjung candhi ing wektu-wektu tartamtu. Ing dina Setu awan, kesenian iki biasane dipentasake ing Plaza Andrawina sing dumunung ing komplek Candhi Ratu Boko. Pengunjung bisa nonton Srandhul sinambi ngrasakake sunset.