Deleng sumberé Krambil

{{Taxobox_begin | color = lightgreen| name = Kelapa}} <br />{{StatusSecure}}
{{Taxobox_image | image = [[Gambar:Coconut.jpg|240px]] | caption = Klapa}}
{{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}}
{{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Tetuwuhan|Plantae]]}}
{{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Tetuwuhan ngembang|Magnoliophyta]]}}
{{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}}
{{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Arecales]]}}
{{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Arecaceae]]}}
{{Taxobox_genus_entry | taxon = ''Cocos''}}
{{Taxobox_species_entry | taxon = ''C. nucifera''}}
{{Taxobox_end_placement}}
{{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Cocos nucifera| author = [[Carolus Linnaeus|L.]]}}
{{Taxobox_end}}

'''Krambil''' utawa '''klapa''' iku sawijining [[tuwuhan]] saka kulawarga ''[[Arecaceae]]''. [[Wit]] iki siji-sijining spésies ing génus ''Cocos'', lan wité bisa nganti [[30]] [[mèter]] dhuwuré. Krambil utawa [[klapa]] uga ngarané wohé wit iki sing kulité atos lan dagingé awerna [[putih]]. [[Wit]] '''krambil''' kalebu tuwuhan saka laladan [[tropis]], bisa tuwuh kanthi apik ing laladan pasisir sanajan uga bisa urip ing laladan nggunung kang dhuwure [[1000]] saka sagara nanging asile kurang apik.

[[Kembang]] klapa arané [["manggar"]].<ref name="internet5"/>
Saliyané bisa dadi [[woh]], [[manggar]] uga bisa di[[dèrès]] kanggo dijupuk [[legen]]é lan digawé [[Gula Jawa|gula jawa]].<ref name="internet5"/>

[[Woh]] [[klapa]] uga dienggo dadi bahan [[panganan]].<ref name="internet5"/>[[Sari]] [[daging]] [[klapa]] sing diperes diarani [[santen]].<ref name="internet5"/>

Banjur [[godhong]] '''krambil''' uga dienggo dadi [[bungkus]] panganan lan kagunan liya-liyané.<ref name="internet5"/>[[Godhong]] krambil sing isih [[enom]] lan wernané [[kuning]] diarani [["janur"]], sauntara sing wis [[ijo]] wernané utawa wis tuwa diarani [["blarak"]].<ref name="internet5"/>

Saliyané iku [[wit]] [[klapa]] kang aran [[glugu]] uga dienggo dadi bahan [[yasan]] sing cukup apik.<ref name="internet5"/> Kayu wit klapa diarani [["glugu"]] ing [[Tanah Jawa]].<ref name="internet5"/>
[[Gambar:Coconut trunk.jpg|thumb|Pokok klapa]]

== Arane Pérangan wit klapa ==
=== Wit ===
* [[oyot]]
* [[glugu]]

=== Godhong ===
* [[Janur]]
* [[papah]]
* [[blarak]]
* [[bongkok]]
* [[sada]]/[[sunduk]]
* [[emput]]
=== kembang lan woh ===
* [[manggar]]
* [[mancung]]
* [[bluluk]]
* [[cengkir]]
* [[degan]]
* krambil
==== Perangane Krambil ====
# [[kepeng]]
# [[sepet]]
# [[cempol]]
# [[bathok]]
# krambil
# [[banyu krambil]]
# [[kenthos]]

== Asil olahan ==
=== Santen klapa ===
[[Santen]] klapa kalebu cuwèran kang bébas [[kolésterol]], awit [[lemak]] kang ana ing [[santen]] [[klapa]] kalebu [[lemak]] [[nabati]].<ref name="internet1">[http://www.kohalal.com/content/santan-kelapa-m-s](dipunundhuh tanggal 18 April 2011)</ref>
[[Santen]] bisa digunakaké ing akèh masakan.<ref name="internet1"/> [[Santen]] uga bisa dadi bahan dhasar masakan.<ref name="internet1"/> Tuladhané masakan [[kari]],[[nasi lemak]],[[kuih-muih]],[[kek]], [[biskut]], [[kaya]], lan liya-liyané.<ref name="internet1"/> Saliyané iku uga akèh masakan [[tradhisional]] kang nggunakaké [[santen]] kanggo kuah utawa bahan dhasar kanggo ngencéraké.<ref name="internet1"/> Kaya ta sega gandhul, [[sega gandhul]] iki masakan khas [[Pati]].<ref name="internet1"/> Conto liyané yaiku soto.<ref name="internet1"/> Méh saben laladan nduwé masakan [[soto]], dadi ana kang diarani soto [[Kebumén]], soto [[Kudus]], soto [[kebo]], [[soto]] [[ayam]], soto [[kanjengan]] lan liya–iyané.<ref name="internet1"/> Soto kang nggunakaké santen lumrahé diarani soto [[butheg]], déné soto [[bening]] lumrahé soto kang ora nganggo santen.<ref name="internet1"/>

Santen kang wis di[[stéril]] luwih gampang digunakaké.<ref name="internet1"/> Santen iki lumrahé diarani santen instan.<ref name="internet1"/> Saiki akèh pabrik-pabrik kang mroduksi [[santen]] [[instan]].<ref name="internet1"/> Santen instan luwih praktis amarga ora usah [[marut]] lan [[meres]] [[klapa]], mung kari nyuwék bungkusé lan dicampur ing masakan.<ref name="internet1"/>
Santen instan utawa santen siyap paké iki bisa awét nganti telung dina sawisé dibukak, nanging kudu disimpen ing kulkas supaya ora mambu.<ref name="internet1"/> Sadurungé nyampuraké santen masakan, kudu diocak-ocak dhisik.<ref name="internet1"/> Tujuwané supa sari utawa santen bisa nyampur kabéh ora menep utawa pecah yèn dimasak.<ref name="internet1"/>
[[Santen]] [[instan]] rasané uga ora kalah [[gurih]] karo santen kang asalé saka peresan langsung.<ref name="internet1"/>
[[Santen kani]] yaiku santen kang [[kenthel]].<ref name="internet1"/> Lumrahé santen iki asil peresan kang sepisanan.<ref name="internet1"/> Dadi klapa kang wis diparut utawa diselépna banjur diperes nganggo [[banyu]], asil peresan kang sepisanan iki kang diarani [[santen]] [[kani]].<ref name="internet1"/> Santen kani rasané luwih [[gurih]] lan luwih [[butheg]] utawa [[kenthel]].<ref name="internet1"/>
=== Gula Jawa ===
[[Gula]] [[jawa]] lumrahé diarani uga [[gula]] [[abang]], [[gula]] [[palem]] lan [[gula]] [[arèn]].<ref name="internet2"/> Gula iki asalé saka deresan [[kembang]] klapa utawa kang diarani [[manggar]].<ref name="internet2"/> Dèrèsan [[manggar]] banjur diolah utawa dimasak nganti pekat lan dicithak dadi setengan lingkaran.<ref name="internet2"/> [[Gula]] [[jawa]] rasané [[legi]] rada [[gurih]].<ref name="internet2"/> [[Gula]] [[jawa]] lumrahé digawé [[bumbu]] [[rujak]] lan kanggo [[bumbu]] masakan liyané.<ref name="internet2"/> Gula jawa uga kena kanggo campuran bumbu lan marakaké [[sedhep]].<ref name="internet2"/> Umpamané [[bumbu]] [[cemedhing]], [[bumbu]] [[oséng]]-[[oséng]] [[kangkung]], lan liya-liyané.<ref name="internet2"/>

Kanggo para wanita [[gula jawa]] uga kena kanggo perawatan wajah.<ref name="internet2"/> Lumrahé wong wadon kepéngin nduwé praupan kang resik lan cerah.<ref name="internet2"/> Nanging kadang thukul [[jerawat]], [[pori-pori]] wajah kang gedhé lan [[penuaan dini]].<ref name="internet2"/> Akéh-akéhé para wadon nggunakaké perawatan salon kaya ta [[''facial'']] lan [[totok wajah]].<ref name="internet2"/> Nanging ana cara [[alami]] kang ora mbebayani kanggo ngatasi pori-pori besar lan rai kang rada kusam. Carane yaiku nggunakaké  [[gula]] [[jawa]].
Lumrahé [[gula jawa]] pancén kanggo gawé jajanan utawa bolu lan kanggo nggawé juruh bubur blowok.<ref name="internet2"/> Nanging saliyne iku, gula palem uga kena kanggo peremajaan [[kulit]], saéngga kulit katon luwih [[seger]].<ref name="internet2"/> Gula iki bisa kanggo nyilikake pori-pori saéngga [[kulit]] katon luwih [[alus]].<ref name="internet2"/>

Carané gampang lan praktis.<ref name="internet2"/> [[Gula jawa]] dicampur [[madu]] banjur kanggo [[masker]]an utawa [[scrub]].<ref name="internet2"/> Kanggo asil kang maksimal luwih becik yèn perawatan iki dilakokaké rong dina sapisan.<ref name="internet2">[http://www.kabarinews.com/article/Berita_Indonesia/Mode_Gaya/Manfaat_Gula_Palem/36059](dipunundhuh tanggal 18 April 2011)</ref>

Saiki [[gula jawa]] ora mung diprodhuksi dadi [[gula]] kang padat kang dhapuré setengah lingkaran, nanging uga aana kang digawé butiran utawa serbuk kayak [[gula]] [[pasir]] kang rupané [[coklat]].<ref name="internet2"/>
=== ''Jelly'' klapa ===
[[Jeli]] [[klapa]] uga kena diarani [[nata de coco]].<ref name="internet3"/> Jeli iki asil perméntasi banyu klapa. Nata de coco lumrahé digawé [[és]] utawa [[ager-ager]].<ref name="internet3"/> Saliyané iku nata de coco uga kanggo campuran nggawé [[puding]][[.<ref name="internet3">[http://www.femina.co.id/main/default.asp](dipunundhuh tanggal 18 April 2011)</ref>
=== És degan ===
Es ''kelapa mudha'' utawa és [[degan]] nduwé jeneng ''ngetrén'' [[és klamud]].<ref name="internet4">[http://www.tabloidnova.com/[[id}}[http://www.tabloidnova.com/](dipunundhuh tanggal 18 April 2011)</ref> És klamud iki énak yèn diombe wayah awan.<ref name="internet4"/> Lumrahé es [[klamud]] uga dicampuri [[sirup]] kanggo nambahai rasa [[legi]].<ref name="internet4"/> Klapa klamud iku istilah kanggo klapa kang kemlamud utawa [[klapa bayi]] kang isih empuk lan rasané kaya-kaya bisa dipangan kanthi diklamuti.<ref name="internet4"/>
=== Asil liyané ===
Olahan primer [[daging]] [[klapa]] kang mateng kena kanggo substitusi utawa pengganti [[glepung]] kanggo nggawé [[jajanan]].<ref name="internet5"/>
Jajanan iki kaya ta [[roti]], [[biskuit]] dan [[kué]]-kué kering, [[permén]], [[és krim]] lan liya-liyané.<ref name="internet5"/>
Wujud olahan primér kang akèh digawé yaiku klapa parut kering[[''desiccated coconut'']].<ref name="internet5"/>
Saliyané iku, bisa uga [[glepung]] [[klapa]] kang digawé saka [[ampas]] [[klapa]] kang wis diperes santené.<ref name="internet5"/>
=== Pigunan saka wit klapa ===
Saben pérangan wit krambil bisa kagunakake.

== Banyu Limbah Industri ==
Limbah industri pangolahan klapa yaiku limbah cair sing diasilake sajrone proses pangolahan klapa kanggo ngasilake produk kayata minyak klapa, santen, bubuk klapa, utawa produk liyane. Sampah iki bisa duwe macem-macem komponen sing bisa ngrusak lingkungan yen ora dikelola kanthi bener: [https://www.pengolahanlimbah.com/2023/07/baku-mutu-air-limbah-industri.html Baku mutu air limbah industri pengolahan kelapa].

== Jinis ==
=== Klapa sawit ===
Klapa sawit [[''Elaeis'']] yaikun [[tuwuhan]] kang bisa ngasilaké [[lenga]] [[karbolin]].<ref name="internet5"/> Lenga iki bisa minangka ngoréng panganan.<ref name="internet5"/> Klapa sawit uga kalebu tuwuhan indhustri kang wigati awit bisa ngasilaké lenga masak lan lenga indhustri, uga bahan bakar [[''biodiese'']].<ref name="internet5"/> Indonesia kalebu nagara kang ngasilaké klapa sawit paling akèh ing donya.<ref name="internet5"/> Klapa [[sawit]] bisa urip ing [[Indonésia]] kaya ta ing laladan [[Acéh]], pasisir timur [[Sumatra]], [[Jawa]] lan [[Sulawesi]].<ref name="internet5">[http://www.sinartani.com/agriprosesing/jenis-kelapa-bahan-baku-makanan-ringan-1266292176.htm](dipunundhuh tanggal 18 April 2011)</ref> Kanggo industri sing ana gandhengane karo minyak sawit, ana syarat babagan banyu limbah, contone [https://www.pasirsilika.com/2023/07/peraturan-baku-mutu-air-limbah-industri.html peraturan baku mutu air limbah industri minyak sawit].

=== Klapa kuning ===
Klapa [[kuning]] yaiku [[klapa]] kang kulité wernané [[kuning]].<ref name="internet5"/>
Klapa iki lumrahé diarani klapa [[gadhing]].<ref name="internet5"/>
Klapa [[gadhing]] bisa kanggo masak lan digawé [[és]] [[degan]].<ref name="internet5"/>

=== Klapa ijo ===
Klapa [[ijo]] yaiku [[klapa]] buah kang kulité sing paling njaba wernané [[ijo]].<ref name="internet5"/>
Klapa ijo kena uga diarani [[klapa obat]], amarga [[banyu]] [[klapa]] [[ijo]] iki bisa kanggo penawar [[racun]].<ref name="internet5"/>
dadi yèn ana wong keracunan banjur diombéni banyu klapa [[ijo]], bakal mari lan seger manéh.<ref name="internet5"/>

== Gladri ==
<gallery>
Gambar:Sabut Kelapa Outbound.JPG|wit klapa
Gambar:Kelapa utuh.jpg|klapa wutuh
Gambar:Gula kelapa.jpg|gula klapa
Gambar: Kelapa yang dibelah dua.jpg|klapa
Gambar:Gelugu (coconut wood) in Klaten, Java.jpg|Glugu
Gambar:Coconut notches.jpg|wit krambil di[[tataran|tatar]] kanggo nggampangake menek
Gambar:Coconut_wall.jpg|tumpukan [[sepet]]
Gambar:Coconut_Palm_flowers.jpg|[[Manggar]], kembang krambil
Gambar:Coconut_germinating_on_Black_Sand_Beach,_Island_of_Hawaii.JPG|[[Cikal]], krambil kang nembé thukul
</gallery>

== Cathetan suku ==
{{reflist}}

== Pranala njaba ==
* [http://www.coconut-info.com/ Informasi bab klapa]
* [http://cocos.arecaceae.com/ Coconut Time Line] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071213015327/http://cocos.arecaceae.com/ |date=2007-12-13 }}
* [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/duke_energy/Cocos_nucifera.html Cocos nucifera L.]

{{Woh-wohan}}

[[Kategori:Woh-wohan]]
[[Kategori:Tetuwuhan pangan]]