Kiper

Kiper utawa asring karan kang jaga gawang (ing bal-balan) yaiku salah siji pusisi ing tim bal-balan.

Sujarah

Sawijining kiper nalika lagi disurung déning lawané (1905).

Tim bal-balan, kaya ta pang olahraga liyané, yaiku wis ngalami akèh owah-owahan siasat, saéngga ngasilaké generasi lan nyisihaké manéka pusisi. Kiper iku siji-sijiné pusisi kang mesthi nalika kodifikasi olahraga. Ing wiwitan nalika bal-balan diatur, sanadyan paugerané sithik utawa malah ora ana blas, gagasan mligi main bal yaiku ana kang bisa nyerang lan mbéla, mula saka kaanan iku kudu ana anggota kang dikongkon jaga gawang (kiper).

Lapuran wiwitan, tim bal-balan kanthi pusisi kiper saka Richard Mulcaster ing taun 1581 lan ora disebutaké. Rujukan tartamtu wiwitan kang ngrujuk bab panggonan kiper saka Cornish Hurling ing taun 1602. Miturut Carew: "Dhèwèké nancepake rong suket  ing lemah, kira-kira wolung utawa sepuluh sikil, lan adhep-adhepan, sepuluh utawa rolas skor mati, jarak cagak liyané, kang diarani gawangé. Salah siji saka jarak cagak iki nggunakaké satuan lots, cagak-cagak iki uga ana ing péhak musuh. Ana wong kang ditugasaké kanggo njaga, sawenèh pamain kang apik ngalang-alangi". Rujukan liya kanggo kiper diwiwiti ing sastra Inggris ing wiwitan abad kaping-16; tuladhané, ing sandhiwara John Day The Beggar saka Bethnal Green (kaleksanan watara taun 1600; diterbitaké 1659): "Aku bakal mainaké minangka kiper ing ball-camp" ( sawining jinis bal-balan kang kejem banget kang kawentar ing Wétan Anglia). Semana uga, ing sawijining geguritan ing taun 1613, Michael Drayton nuduhaké "nalika bal diuncalaké, lan nuju menyang gawang, ing njero squadron dhèwèké obah maju". Ing ngendi waé bal-balan wis ngrembaka, lan kiper uga kudu ngrembaka. David Wedderburn nuduhaké saka basa Latin kang dipertal menawa pusisi iki karan "njaga gawang" ing taun 1633, sanadyan pusisi iki bisa diowah-owahi kanggo pamain liyané.

Wiwitane, kiper main ing antarané gawang lan nduwéni papan winates, kajaba nalika nyoba nylametaké tembakan saka mungsuh. Sadawané taun, kiper wis ngalami evolusi, amarga owah-owahan cara main, kanggo nduweni peran kang aktif. Kiper iku siji-sijiné pamain ing asosiasi bal-balan kang diidini nggunakaké tangané kanggo ngarsa bal (saliyané nalika nguncalaké). Paugeran dolanan bal-balan kang asli mènèhi kalodhangan marang kiper kanggo ngarsa bal ing satengahing lapangané. Prakara iki dibeneraké ing taun 1912, matesi nggunakaké tangan déning kiper ing panggonan penalty.

Amarga sawatara cara mbuwang-mbuwang wektu kang digunakaké déning kiper, kaya ngentulaké bal ing lemah utawa nguncalaké menyang hawa lan banjur dicekel maneh, ing taun 1960-an, Mula paugerané dolanan diowahi kanthi akèh, lan kiper diwènèhi sakèhé patang jangkah kanggo obah sinambi nyekeli, ngentulaké utawa mbuwang bal menyang hawa, lan nyekel iku manèh, tanpa kudu nguncalaké menyang tengahé lapangan. Dhewan FIFA banjur uga ngrancang sawijining paugeran anti-pengelakkan, ngandhakaké menawa pengelakan kang disengaja kasebut kanthi ancas kanggo nginggati ukum kudu dianggep uga minangka nyekeli bal.

Ing taun 1992, Dhewan Asosiasi Sepak Bola Internasional gawé owah-owahan ing paugeran dolanan kang mrebawani kiper - mligi aturan ngoper balik, kang nglarang kiper nyekel bal nalika nampa operan kang disengaja saka kanca saktimé kanthi ditendhang. Owah-owahan aturan iki digawé kanggo ngalangi ngulur wektu lan kang main katon defensif banget sawisé Piala Donya FIFA 1990 amarga kedadéan iku bal-balan katon boseni, akeh operan balik saka kiper kang nyekeli bal. Kajaba iku, kiper asring nibakaké bal lan nggiring bal rana-rene, mung njupuké sawisé mungsuh nyedhak, cara iki mbuwang-mbuwang wektu. Mula ditepungaké aturan menawa kiper nglarang nyekel bal manèh sawisé dhèwèké ngeculaké lan nyebabaké ganjaran kanthi tendhangan bébas ing musuh. Sabanjuré, saben kang main kang ora manut paugeran anyar kalebu ing tumindak kang kang ora jujur lan diukum nganggo tendhangan bébas.

Ing tanggal 1 Juli 1997, FIFA mutusaké kanggo nindakaké aturan back-pass marang pamain buri marang kiperé dhéwé; Supaya wektuné ora boros, FIFA uga netepaké paugeran menawa kiper nyekel bal luwih saka lima utawa enem detik, wasit kudu mutusaké minangka boros wektu lan menehi tendhangan bébas ora langsung marang tim musuh.