Deleng sumberé Kalimantan

{{Infobox Islands
|name = Kalimantan 
|image name = Borneo Topography.png
|image caption = Topografi Kalimantan
|native name = 
|native name link =
|location = [[Asia Kidul-Wétan]]
|coordinates = {{coor dm|1|00|N|114|00|E|region:ID_type:isle}}
|archipelago = [[Kapuloan Sundha Gedhé]]
|area = 743,330 km²
|highest mount = [[Gunung Kinabalu|Kinabalu]]
|elevation = 4,095&nbsp;m
|country = Brunei
|country admin divisions title = Distrik
|country admin divisions = [[Distrik Belait|Belait]]<br />[[Distrik Brunei-Muara|Brunei dan Muara]]<br />[[Distrik Temburong|Temburong]]<br />[[Distrik Tutong|Tutong]]
|country 1 = Indonésia
|country 2 = Malaysia
|country 1 admin divisions title = Provinsi
|country 1 admin divisions = [[Kalimantan Kulon]]<br />[[Kalimantan Tengah]]<br />[[Kalimantan Kidul]]<br />[[Kalimantan Wétan]]<br />[[Kalimantan Lor]]
|country largest city = 
|country largest city area = 
|country 2 admin divisions title = Praja
|country 2 admin divisions = [[Sabah]]<br />[[Sarawak]]
|population = 16 yuta
|population as of = 2000
|density = 22/km²
|ethnic groups = 
}}

'''Kalimantan''' iku [[pulo]] kang papané ana ing loring Pulo [[Jawa]] lan kuloning Pulo [[Sulawesi]]. Palemahaning pulo iki kapérang dadi wewengkoning telung nagara [[Brunei]], [[Indonésia]], lan [[Malaysia]].

Pulo iki asring diarani '''[[Borneo]]''' déning mancanagara mligi Malaysia, kanggo ngarani palemahaning [[Sarawak]] lan [[Sabah]], éwadéné diarani Kalimantan déning Indonèsia. Kajaba iku, uga madeg Kasultanan [[Brunei]] ana ing pulo iku..

== Sajarah awal ==
Nalika kalaning [[Indhiya Nèderlan]], Kalimantan misuwur minangka Bornéo. Nanging mangkono, iki ora ateges jeneng Kalimantan ora kawentar. Sajeroning layang-layanging Pangéran Tamjidillah saka [[Karajan Banjar|Kraton Banjar]] taun [[1857]] dhateng [[Résidhèn]] [[Walanda]] ing [[Banjarmasin]], Panjenengané wis nganggo jeneng Pulo Kalimantan, dudu Pulo Bornéo. Iki nuduhaké manawa ana ing kalangan pandunung, jeneng Kalimantan luwih kasuwur tinimbang jeneng Borneo kang dienggo ana ing administrasi pamaréntah kolonial Indhiya Nèderlan. Jeneng Kalimantan wiwit kondhang manèh watara taun [[1940]].

Rikala abad kaping 18, sapérangan gedhé palemahaning Kalimantan saka Nagara Sambas tekan Nagari Berau wujud kraton-kraton sangisoré [[Kasultanan Banjar]], nanging wusana nyusut dadi sapérangan cilik waé kaya ta wewengkon Kalimantan Kidul saiki amarga prajanjèn kaliyan Walanda. Ing [[Prajanjèn Karang Intan]] ing mangsa papréntahan Pangéran Nata Dilaga (Susuhunan Nata Alam) (1808-1825), Kasultanan Banjar masrahaké sapérangan wewengkon taklukanné dhateng Indhiya Nèderlan ing antarané wewengkon [[Karajan Bulungan|Bulungan]], [[Kasultanan Kutai|Kutai]], [[Kasultanan Pasir|Pasir]], [[Karajan Pagatan|Pagatan]] lan [[Kasultanan Kotawaringin|Kotawaringin]]. Laladan liyané kang uga wus dipasrahaké dhateng Walanda ya iku [[Karajan Landak|Landak]], [[Kasultanan Sambas|Sambas]], [[Karajan Sintang|Sintang]] lan [[Karajan Sukadana|Sukadana]]. Mung wewengkon inti Kasultanan Banjar kang durung tiba ing gegeman Walanda nganti taun [[1860]]. Sabanjuré ing abad kaping 19, Walanda ngakèni madegipun kraton-kraton (laladan dhistrik) kang langsung dipréntah kepala [[bumiputera]] kang tundhuk ing sangisosoré kakuwasaan Walanda ([[Indirect Bestuur]]).
[[Gambar:Borneo2 map english names.PNG|right|200px|thumb|Péta pambagéan pulitik Kalimantan.]]

Ing abad XIV wewengkon Kalimantan ditaklukaké [[Gajah Mada]]. Saben nageri kang wujud sawijining laladan ilèn kali ing mangsa iku dipanggedhèni sawijining wong kanthi gelar [[Sakai]]. Majapahit mapanaké wakilé [[Maharaja]] [[Suryanata]] (1365) kang dadi ratu [[Karajan Nagara Dipa|Nagara Dipa]] kang kedhudhukané ing [[Candhi Agung]] (Amuntai). Ing mangsa tuwuhing agama Islam sapérangan Karajan [[Hindhu]] malih dadi Karajan [[Islam]] kanthi ciri [[budaya Malayu]]. Sadurungé munculé agama Islam kabèh warga Kalimantan dilebokaké ing kategori [[budaya Dayak]] kang kapérang saka wong Dayak, Malayu Hindhu lan Jawa Hindhu. Kasultanan Banjar minangka wakil [[Kasultanan Demak]] ing Kalimantan marisi sapérangan wewengkon tilas taklukané [[Majapahit]].

Kasultanan Banjar mérang wewengkon Kalimantan dadi wewengkon-wewengkon Kutha Raja, Nagara Agung, Manca Nagara lan Pesisiran. Kutha [[Martapura, Banjar|Martapura]] kutha krajan Kasultanan Banjar minangka ring sepisanan wujud wewengkon Kutha Raja. Ring kapindho laladan njaban kutha Martapura ([[Laladan Banjar]]) iku wewengkon Nagara Agung (laladan inti kraton Banjar). Ring katelu ing njaban laladan Banjar ingaran laladan Manca Nagara ya iku kawasan kulon tekan laladan Kotawaringin lan ing wétan tekan laladan Pasir. Ring paling njaba ya iku wewengkon ing sisih kulon Kotawaringin tekan nagari Sambas ingaran Pasisir Barat, ewadéné Pasisir Wétan iku kawasan ing sisih lor laladan Pasir tekan wewengkon Berau-Bulungan.

== Asal-muasal jeneng ==

* Sepisan Borneo saka tembung Kasultanan [[Brunei Darussalam]] sung sadurungé wujud kraton gedhé lan wiyar (njangkep Serawak lan sabagéan Sabah amarga sabagéan Sabah iki duwèkané kasultanan Sulu-Mindanao. Para pedagang [[Portugis]] nyebut Borneo lan digunakaké déning wong-wong Éropah. Nanging penduduk asli nyebut minangka pulo Klemantan.
* Kapindo miturut [[Crowfurd]] ing ''Descriptive Dictionary of the Indian Island'' (1856), tembung Kalimantan iku jeneng sejinis [[pelem]] saéngga pulo Kalimantan iku pulo pelem nanging panjenengané nambahaké yèn tembung iku mambu dongèng lan ora populèr.
* Katelu miturut [[Dr. B. Ch. Chhabra]] ing jurnal [[M.B.R.A.S]] vol XV part 3 hlm 79 nyebutaké kabiyasaan bangsa [[India]] kuna nyebutaké jeneng papan selaras asil bumi kaya [[jewawut]] ing [[basa sanksekerta]] ''yawa'' saéngga pulo iku ingaran ''yawadwipa'' kang kaloka minangka [[Pulo Jawa]] saéngga kanthi dhasar analogi mau  pulo iku kang kanthi jeneng Sansekerta ''Amra-dwipa'' utawa pulo pelem.
* Kapapat miturut [[C.Hose]] lan [[Mac Dougall]] nyebutaké yèn tembung Kalimantan asalé saka 6 golongan suku-suku setempat ya iku Dayak Laut (Iban), Kayan, Kenya, Klemantan, Munut, lan Punan. Ing karangané, ''Natural Man, a Record from Borneo'' (1926), C Hose njelasaké yèn Klemantan iku jeneng anyar kang digunakaké déning bangsa [[Malayu]].
* Kalima miturut [[W.H Treacher]] ing ''British Borneo'' ing jurnal M.B.R.A.S (1889), pelem liyar ora kaloka ing Kalimantan lor. Apa manèh Borneo ora naté kaloka minangka pulo kang ngasilaké pelem malah mungel waé saka sebutan ''Sago Island'' (pulo Sagu) amarga tembung ''Lamantah'' iku jeneng asli [[sagu]] mentah.
* Kaenem miturut [[Prof. Dr. Slamet Muljana]] ing bukuné ''Sriwijaya'' (LKIS 2006), tembung Kalimantan dudu tembung melayu asli nanging tembung silihan kaya déné tembung malaya, melayu kang asalé saka India (malaya ateges gunung). Kalimantan utawa ''Klemantan'' asalé saka basa Sanksekerta, ''Kalamanthana'' ya iku pulo kang udharané panas banget utawa ngobong (''kal[a]'': usum, wektu lan ''manthan[a]'': ngobong). Amarga vokal ''a'' ing kala lan manthana miturut kabiyasaan ora diucapaké, mila Kalamanthana diucap ''Kalmantan'' kang sabanjuré ingaran penduduk asli ''Klemantan'' utawa ''Quallamontan'' kang pungkasané diturunaké dadi Kalimantan.

== Administrasi ==
Kalimantan dipérang dadi patang [[provinsi]]:
* [[Kalimantan Tengah]] kanthi kutha krajan [[Palangkaraya]]
* [[Kalimantan Wétan]] kanthi kutha krajan [[Samarinda]]
* [[Kalimantan Kidul]] kanthi kutha krajan [[Banjarmasin]]
* [[Kalimantan Kulon]] kanthi kutha krajan [[Pontianak]]
* [[Kalimantan Lor]] kanthi kutha krajan [[Tanjung Selor]]

== Mangsa Républik Indonésia Sarékat ==
[[Gambar:Pangeran Moh. Noor.jpg|left|120px|thumb|Pangéran Muhammad Noor]]
Sawisé njupuk alih Kalimantan saka tanganné Jepang, [[NICA]] meksa [[kaum Federal]] Kalimantan supaya rikat ngedegaké [[Nagara Kalimantan]] nyusul [[Nagara Indonésia Wétan]] kang wis ngadeg. Mula banjur diwangun [[Dhéwan Kalimantan Kulon]] tanggal [[28 Oktober]] 1946, kang dadi [[Laladan Istiméwa Kalimantan Kulon]] ing tanggal [[27 Mèi]] 1947; kanthi [[Kepala Laladan]], [[Sultan]] [[Hamid II]] saka [[Kasultanan Pontianak]] kanthi pangkat [[Mayor Jendral]]. Wewengkoné kapérang saka 13 kraton minangka swapraja.

[[Dhéwan Dayak Gedhé]] diwangun tanggal [[7 Dhésèmber]] 1946, lan sabanjuré tanggal [[8 Januari]] 1947 diwangun [[Dhéwan Pagatan]], [[Dhéwan Pulo Laut]] lan [[Dhéwan Cantung Sampanahan]] kang banjur nggabung dadi [[Fèdherasi Kalimantan Kidul-Wétan]]. Banjur tanggal [[18 Fèbruari]] 1947 diwangun [[Dhéwan Pasir]] lan [[Fèdherasi Kalimantan Wétan]], kang pungkasané ing tanggal [[26 Agustus]] 1947 nggabung dadi [[Dhéwan Kalimantan Wétan]]. Sabanjuré Laladan Kalimantan Wétan dadi [[Laladan Istiméwa Kalimantan Wétan]] kanthi Kepala Laladan, [[Aji]] [[Sultan Parikesit]] saka [[Kasultanan Kutai]] kang pangkaté [[Kolonél]]. [[Laladan Banjar]] kang wis kajepit laladan fèdheral pungkasané diwangun [[Dhéwan Banjar]] tanggal [[14 Januari]] 1948.

[[Gubernur]] Kalimantan ing papréntahan Pamaréntah RI ing Yogyakarta, ya iku [[Pangéran Muhammad Noor]], ngirim [[Cilik Riwut]] lan [[Hasan Basry]] ing misi perjuwangan mempertahankan kamardikan kanggo ngadhepi kekuwatan NICA. Ing tanggal [[17 Mèi]] 1949, Lètkol [[Hasan Basry]] minangka Gubernur Wadya ALRI Wewengkon IV Pertahanan Kalimantan mroklamirké sawijining [[Proklamasi Kalimantan]] kang isiné yèn "Laladan Kalimantan Kidul" (laladan-laladan sanjaban Laladan Istiméwa Kalimantan Kulon lan Laladan Istiméwa Kalimantan Wétan) tetep minangka pérangan ora kapisahaké saka Nagara [[Républik Indonésia]] kang wis diproklamasikké tanggal [[17 Agustus]] 1945. Pamaréntah Gubernur Militér iki wujud upaya tandhingan dhateng kawanguné [[Dhéwan Banjar]] kang diyasa Walanda.

Ing mangsa [[Républik Indonésia Sarékat]], Kalimantan dipérang dari limang laladan ya iku: 
# [[Laladan Istiméwa Kalimantan Kulon]] 
# [[Laladan Istiméwa Kalimantan Wétan]]
# [[Dayak Gedhé]] 
# [[Laladan Banjar]] 
# [[Fèdherasi Kalimantan Kidul-Wétan]]

== Résidhèn lan Gubernur ==
Pratélan jeneng-jeneng résidhèn Inggris lan Walanda kanggo wewengkon Bornéo-Walanda:
* Alexander Hare (1811), résidhèn Inggris
* I.N. Nieuwen Huyzen (1860), résidhèn Walanda
* [[C.A. Kroesen]] (1898), résidhèn Walanda
* [[C.J. Van Kempen]] (1924), résidhèn Walanda
* [[J. De Haan]] (1924-1929), résidhèn Walanda
* [[R. Koppenel]] (1929-1931), résidhèn Walanda
* [[W.G. Morggeustrom]] (1933-1937), résidhèn Walanda

Wiwit taun 1938, Bornéo-Walanda (Kalimantan) wujud siji kasatuan laladan administratif sangisoré gubernur, kang duwé kedhudhukan ing [[Banjarmasin]]: 
* Dr. [[A. Haga]] (1938-1942), gubernur Bornéo
* [[Pangéran Musa Ardi Kesuma]] (1942-1945), Ridzie
* Ir. [[Pangeran Muhammad Noor]] (2 September 1945), gubernur Kalimantan kanthi kedhudhukan ing Yogyakarta
* dr. [[Moerjani]], (14 Agustus 1950), gubernur Kalimantan kanthi kedhudhukan ing Banjarmasin

Taun 1957 Kalimantan dipérang dadi 3 provinsi, ya iku [[Kalimantan Kidul]], [[Kalimantan Wétan]], [[Kalimantan Kulon]]. Sabanjuré taun 1958, kawangun provinsi [[Kalimantan Tengah]] minangka pamekaran saka [[Kalimantan Kidul]].

== Jeneng liya ==
[[Gambar:Pasar_Lima_Banjarmasin.jpg|thumb|250px|Pasar Lima ing Banjarmasin, Kalimantan Kidul]]
* "Waruna Pura"
* "Tanjungpura" (Bakulapura) artiné pulo kang akèh duwé tanjung (bakula).
* "Tanjung Nagara" iku sebutan kanggo pulo [[Bornéo]] déning [[Karajan Majapahit]], minangka salah siji laladan saka wolung taklukan Karajan Majapahit.
* "Hujung Lemah" utawa "Ujung Lemah" iku sebutan pulo Kalimantan ing [[Hikayat Banjar]] lan Hikayat Raja-ratu Pasai, katoné iki jeneng kang dipigunaaké déning penduduk Sumatra lan sekitaré kanggo nyebut pulo Kalimantan.
* "Pulo Kencana" iku sebutan pulo Kalimantan ing [[Ramalan Prabu Jayabaya]] saka [[Majapahit]] ngenani bakal dikuwasani Tlatah Jawa déning bangsa Jepang kang teka saka arah pulo Kencana (Kalimantan).
* "Jaba Daje" artiné "Jawa ing Lor (saka [[Pulo Madura]]) sebutan [[suku Madura]] dhateng pulo Kalimantan.

== Kalimantan ing jeneng ==
* '''Sarékat Kalimantan''', fusi saka [[Persatuan Pemuda Marabahan]] kanthi organisasi nom-noman lokal ing Kalimantan Kidul.
* '''Kalimantan Raya''', layang kabar kang diterbitaké ing Banjarmasin déning A.A Hamidhan tanggal 5 Maret 1942.
* '''Zuider en Ooster Afdeeling van Borneo''', laladan Kidul lan Wétan Kalimantan ya iku [[Kalimantan Kidul]], [[Kalimantan Tengah]] lan [[Kalimantan Wétan]], kang dipréntah sawijining Résidhèn tekan taun 1942 kang kutha krajané ing [[Banjarmasin]].

== Karajan kang naté ana ==
Pratélan kraton-kraton lan sabagéan isih èksis ing Pulo Kalimantan, ing antarané ya iku:
{{col-begin}}
{{col-4}}
'''[[Kalimantan Kulon]]'''
* [[Karajan Ambawang]]
* [[Karajan Bunut]]
* [[Karajan Jongkong]]
* [[Karajan Kubu]]
* [[Karajan Landak|Landak]]
* [[Karajan Matan]] 
* [[Karajan Meliau]]
* [[Karajan Mempawah]]
* [[Kesultanan Pontianak|Pontianak]]
* [[Kesultanan Sambas|Sambas]]
* [[Karajan Sanggau]]
{{col-4}}

* [[Karajan Sekadau]]
* [[Karajan Selimbau]] 
* [[Karajan Silat]]
* [[Karajan Silawang]]
* [[Karajan Simpang]] 
* [[Karajan Singkawang]]
* [[Karajan Sintang]]
* [[Karajan Suhaid]] 
* [[Karajan Sukadana]]
* [[Karajan Tanjungpura|Tanjungpura]]
* [[Karajan Tayan]]

{{col-4}}
'''[[Kalimantan Wétan]]'''
* [[Karajan Tidung]]
* [[Kasultanan Bulungan]]
* [[Kasultanan Berau]]
* [[Kasultanan Gunung Tabur]]
* [[Kasultanan Sambaliung]]
* [[Kasultanan Kutai Kartanagara ing Martadipura|Kutai Kartanagara]]
* [[Karajan Kutai Martadipura|Kutai Martadipura]]
* [[Kasultanan Pasir|Pasir]]

'''[[Kalimantan Tengah]]'''
* [[Kasultanan Kotawaringin|Kotawaringin]]

{{col-4}}
'''[[Kalimantan Kidul]]'''
* [[Karajan Tanjung Puri|Tanjung Puri]]
* [[Karajan Kuripan|Kuripan]]
* [[Karajan Nagara Dipa|Dipa]]
* [[Karajan Nagara Daha|Daha]]
* [[Kesultanan Banjar|Banjar]]
* [[Pegatan]]
* [[Koensan]]
* [[Poelau Laoet]]
* [[Batoe Litjin]] 
* [[Tjangtoeng]]
* [[Manoenggoel]]
* [[Tjingal]]
* [[Sampanahan]]
* [[Sabamban]]
* [[Bangkalaan]]
{{col-end}}

== Période sajarah Kalimantan ==
* [[8000 SM]]: Manungsa ras [[Australoid|Austrolomelanesia]] lumebu pulo [[Bornéo]].
* [[2500 SM]]: Migrasi bangsa Malayu Proto saka [[Yunnan]] menyang pulo Bornéo kang dadi nénék moyang suku [[Dayak]]. 
* [[1500 SM]]: Migrasi bangsa Malayu Deutero menyang pulo Bornéo. 
* [[400]]: [[Mulawarman]], ratu angka 3 saka [[Karajan Kutai]], katurunan saka Kudungga saka [[suku Dayak Tunjung]], wujud kraton [[Hindhu]] sepisanan ing [[Nuswantara]].
* [[600]]: [[Suku Dayak Maanyan]] nglakoni migrasi menyang pulo [[Bangka]] banjur menyang [[Madagaskar]]. 
* [[1362]]: Pulo Bornéo ditaklukaké déning [[Majapahit]]. 
* [[24 September]] [[1526]]: Pangéran Samudera, ratu Banjarmasih angka 1 nganut [[Islam]] lan gadhah gelar Sultan [[Suriansyah]]. Sawisé olèh panjurung [[Kasultanan Demak]] kanggo uwal saka [[Karajan Nagara Daha]]. 
* [[7 Juli]] [[1607]]: Èkspèdisi [[Walanda]] dipanggedhèni Koopman Gillis Michaelszoon tekan ing [[Banjarmasin]]. 
* [[1612]]: Walanda nembak lebur Banjar Lama kutha krajan [[kraton Banjar]], saéngga kutha krajan kraton Banjar dipindhahaké menyang [[Martapura]]. 
* [[25 Juni]] [[1689]]: Kapal [[Portugis]] kang dipanggedhèni Kaptén Cotingo lumebu laladan Pulo Petak, [[kabupatèn Kapuas|Kapuas]].
* [[14 Mèi]] [[1787]]: Pangéran Amir (éyang kakungé Antasari) dicekel Walanda, banjur diasingaké menyang [[Srilangka]], sawisé ngonoaké perlawanan marang Walanda kaliyan 3000 pangikuté. 
* [[1857]]: layang Pangéran Tamjidillah saka [[Karajan Banjar]] dhateng pihak [[Résidhèn]] [[Walanda]] ing [[Banjarmasin]], panjenengangé nyebutaké pulo Kalimantan, dudu pulo Bornéo.
* [[11 November]] [[1858]]: Sepisanan dumadiné [[Perang Banjar]], dipanggedhèni [[Pangéran]] [[Antasari]]. 
* [[1859]]: Sultan Tamjidullah Alwasikh Billah kang disarujuki Walanda minangka ratu Banjar, didhunaké saka singgasana lan diasingaké ing [[Bogor]]. 
* 11 Juni 1860: Rhésidhèn Walanda, I. N. Nieuwen Huyzen mbiwara pambusakkan kraton ing saindhenging Kalimantan, kalebu (papréntahan) [[Kasultanan Banjar]].
* [[14 Maret]] [[1862]]: Pangéran Antasari didadèkaké Panembahan déning [[Kiyai Adipati Jaya Raja]], [[adipati]] (gubernur) wewengkon [[Tanah Dusun]], Kapuas lan Kahayan sarta para kepala suku Dayak. 
* [[1895]]: Penduduk Zuider en Ooster Afdeeling van Borneo iku: 598 wong [[Éropah]], 4.525 wong [[Cina]], 1.534 wong [[Bangsa Arab|Arab]], 116 wong [[Wétan Asing]] sarta 803.013 wong [[Bumiputera]].
* [[1899]]: [[Résidhèn]] C.A Kroesen mimpin [[Zuider en Ooster Afdeeling van Borneo]]. 
* [[24 Januari]] [[1905]]: Sultan [[Muhammad Seman]], putra Pangéran Antasari palastra nglawan Walanda ing pedhalaman kali Barito. 
* [[1919]]: Banjarmasin kutha krajan Zuider en Ooster Afdeeling van Borneo olèh otonom papréntahan dadi [[Gemeente]] Bandjermasin. 
* [[1923]]: [[Nasional Borneo Konggrès]] angka 1. 
* [[29]]-[[31 Maret]] [[1924]]: National Borneo Congres angka 2, ditekani wakil-wakil Perserikatan Dayak lan [[Sarékat Islam]] lokal. 
* [[1938]]: Wester Afdeeling van Borneo lan Zuider en Ooster Afdeeling van Borneo dadi sawijining provinsi ing [[Indhiya Nèderlan]] kanthi dr. A. Haga minangka gubernur. Gemeente Bandjermasin ditingkataké dadi Stads Gemeente Bandjermasin. 
* [[25 Dhésèmber]] [[1941]]: Jepang ngebom Lapangan Terbang Ulin, [[Banjarbaru]]. 
* [[21 Januari]] [[1942]]: Jepang nembak tiba pesawat Catalina-Walanda ing kali Barito perairan [[Alalak, Barito Kuala]]. 
* [[8 Fèbruari]] [[1942]]: Jepang lumebu [[Muara Uya, Tabalong]], [[Gubernur Haga]] ngungsi menyang [[Kuala Kapuas]] nuju [[Puruk Cahu]], [[Murung Raya]]. 
* [[10 Fèbruari]] [[1942]]: Wadya Jepang lumebu Banjarmasin, kutha krajan Bornéo (Kalimantan).
* [[12 Fèbruari]] [[1942]]: Wadya Jepang ngetokaké maklumat kutha Banjarmasin lan laladané diwènèhaké PPC ([[Pimpinan Papréntahan Civil]]). 
* [[5 Maret]] [[1942]]: A.A Hamidhan nerbitaké layang kabar Kalimantan Raya ing Banjarmasin. 
* [[18 Maret]] [[1942]]: [[Kiyai]] [[Pangéran Musa Ardi Kesuma]] ditunjuk Jepang minangka Ridzie, panguwasa penuh lan paling dhuwur pamaréntah sipil ngambah wewengkon Banjarmasin, [[Hulu Kali]] lan Kapuas-Barito ([[Dayak Gedhé]]). 
* [[17 April]] [[1945]]: Rakyat Banjarmasin wiwit diwajibaké mènèhi pakurmat kanthi mbungkukaké awaké marang saben wadya Jepang, kang nitih pit, mobil lan liya-liyané. 
* [[6 Mèi]] [[1945]]: Pambentukan TRI wadyabala MN 1001, MKTI (MN=Muhammad Noor) 
* [[2 September]] [[1945]]: Papréntahan [[Sukarno]]-[[Hatta]] nglantik Ir. H. [[Pangéran Muhammad Noor]] minangka [[gubernur]] Kalimantan. 
* [[17 Mèi]] [[1949]]: Proklamasi Gubernur Wadya ALRI Divisi IV Pertahanan Kalimantan déning Letkol. [[Hasan Basry]] (Pahlawan Nasional). 
* [[9 November]] [[1949]]: Peperangan ing Banjarmasin nglawan Walanda. 
* [[18 April]] 1950: Pambubaran Dhéwan Dayak Gedhé, Dhéwan Banjar lan Fèdherasi Kalimantan Kidul-Wétan.
* [[14 Agustus]] 1950: Pambentukan 10 provinsi, salah sijiné Kalimantan kanthi gubernur dr. [[Moerjani]]. Tanggal mau dipèngeti minangka Dina Dumadiné [[Provinsi Kalimantan Kidul]].
* [[23 September]] [[1953]]: Sédané [[Ratu Zaleha]], putri Sultan [[Muhammad Seman]], tokoh émansipasi wanita Kalimantan, sadurungé diasingaké ing [[Cianjur]]. 
* [[7 Dhésèmber]] [[1956]]: Kabentuké provinsi [[Kalimantan Kidul]]. 
* [[23 Mèi]] [[1957]]: Pambentukan provinsi [[Kalimantan Tengah]].

== Jarak kutha-kutha ==

{| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-family: Arial Unicode MS, Lucida Sans Unicode;"
|-
|'''Kutha-kutha'''||'''Banjarmasin'''||'''Samarinda'''||'''Palangkaraya'''||'''Pontianak'''||'''Kuching'''||'''Kutha Kinabalu'''
|-
|Banjarmasin<ref>[http://www.balai7.net/showpeta.php?gid=10&id=490a250a6d071847123f16549253b59b Peta Ruas Jalan Kalsel ]{{Pranala mati|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>|| 0&nbsp;km||615&nbsp;km||191&nbsp;km||1.249,65&nbsp;km||1.691,65&nbsp;km||2.767,65&nbsp;km
|-
|Banjarbaru<ref>[http://regionalinvestment.com/sipid/id/geografislj.php?ia=63&is=34 Profil Laladan Kalimantan Selatan - Struktur, Luas, dan Jarak ke Kutha krajan Propinsi]</ref>|| 35&nbsp;km ||-||-||-||-||-
|-
|Batulicin||-||-||-||-||-||-
|-
|Balikpapan|| 500&nbsp;km|| 115&nbsp;km ||-||-||-||-
|-
|Samarinda<ref>[http://regionalinvestment.com/sipid/geografislj.php?ia=64&is=34 Profil Laladan Kalimantan Timur - Struktur, Luas, dan Jarak ke Kutha krajan Propinsi]</ref><ref>[http://www.balai7.net/showpeta.php?gid=11&id=490a250a6d071847123f16549253b59b Peta Ruas Jalan Kaltim ]{{Pranala mati|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>|| 615&nbsp;km (196 mil)<ref>{{Cite web |url=http://www.lamin.com/samarinda/tabel/tb0106.htm |title=JARAK SAMARINDA DENGAN KOTA-KOTA LAINNYA |access-date=2012-09-09 |archive-date=2011-08-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810135512/http://www.lamin.com/samarinda/tabel/tb0106.htm |url-status=dead }}</ref>|| 0&nbsp;km ||-||-||-||-
|-
|Tenggarong||-||-||-||-||-||-
|-
|Bontang|| 760&nbsp;km|| 110&nbsp;km||-||-||-||-
|-
|Tarakan || 1.190&nbsp;km || 575 ||-||-||-||-
|-
|Nunukan|| 1.423&nbsp;km ||808&nbsp;km ||-||-||-||-
|-
|Kuala Kapuas|| 46&nbsp;km ||-||142&nbsp;km ||-||-||-
|-
|Palangka Raya<ref>[http://regionalinvestment.com/sipid/id/geografislj.php?ia=62&is=34 Profil Laladan Kalimantan Tengah - Struktur, Luas, dan Jarak ke Kutha krajan Propinsi]</ref>|| 191&nbsp;km||-||0&nbsp;km ||-||-||-
|-
|Sampit<ref>[http://aseanonwheels.blogspot.com/2009/11/across-kalimantan-to-sampit_05.html ACROSS KALIMANTAN TO SAMPIT]</ref>|| 418&nbsp;km ||-||227&nbsp;km ||-||-||-
|-
|Pontianak || 1.249,65&nbsp;km ||-||-||0&nbsp;km||-||-
|-
|Singkawang ||-||-||-||147 Km<ref>{{Cite web |url=http://singkawangkota.go.id/spektakuler2012/index.php/profil-kota.html |title=Archive copy |access-date=2012-09-09 |archive-date=2012-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418090434/http://singkawangkota.go.id/spektakuler2012/index.php/profil-kota.html |url-status=dead }}</ref>||-||-
|-
|Entikong|| 1.599,65&nbsp;km	||-||-||350&nbsp;km||-||-
|-
|Nangabadau||-||-||-||-||-||-
|-
|Kuching || 1.691,65&nbsp;km||-||-||442 Km<ref>[http://www.facebook.com/topic.php?uid=150180079611&topic=11589 DAMRI PONTIANAK - KUCHING PERLU LEBIH MENDENGAR]</ref>|| 0&nbsp;km||-
|-
|Serian || 1.627,65&nbsp;km ||-||-||-||64&nbsp;km<ref>[http://www.healthycity.sarawak.gov.my/serian.html Serian Healthy City]</ref>|| 
|-
|Sibu|| 1.977,65&nbsp;km ||-||-||-||-||-
|-
|Bintulu|| 2.167,65&nbsp;km ||-||-||-||-||-
|-
|Miri|| 2.357,65&nbsp;km ||-||-||-||-||-
|-
|Bandar Seri Begawan||-||-||-||-||-||-
|-
|Kota Kinabalu || 2.767,65&nbsp;km ||-||-||-||-||0&nbsp;km
|-
|Sandakan|| 3.057,65&nbsp;km ||-||-||-||-||290 Km
|-
|Tawau || 3.307,65&nbsp;km ||-||-||-||-||-
|-
|}

==Cathetan suku==
{{reflist}}

{{Karajan ing Kalimantan}}
{{pulo utama Indonésia}}

[[Kategori:Pulo ing Indonésia]]


{{indo-geo-stub}}