Beksan Lawung Ageng
 | Artikel iki ora nduwèni referensi sumber saéngga isiné ora bisa diverifikasi. Réwangi  kanthi nambahaké referensi sing layak.Artikel sing ora bisa diverifikasi bisa dibusak sawayah-wayah déning Panata. |
Beksan Lawung Ageng yaiku salah sawijining jogèd yasan Sultan Hamengkubuwono 1 kang padhatan minangka acara wigati kayata mangayubagya tamu lan pernikahan kulawarga kraton. Jogèd iki gambarake prajurit kang latihan perang. Prajurit mau ya iku saka kesatuan Trunajaya, mulane ana dialog kang migunakaké basa Madura. Gaman kang digunakaké ing jogèd iki awujud tombak kanthi kawungkus kain supaya ora natoni. Jogèd iki lair ing tengahing greget perjuangan prajurit Ngayogyakarta Hadiningrat nglawan penjajah nalika semana. Gendhing kang digunakaké jinis gendhing gengsaran kang minangka gendhing greget perang.[1] Ing Beksan Lawung dilambangaké nganggo tongkat utawa lawung, lan wanita dilambangaké lemah. Lemah minangka bumi asring diarani motherland, simbul saka wanita. Ana ing latihan Beksa Lawung diwènèhi maraeng peleton/pasukan Trunajaya satemah Beksa Lawung utawi Beksa Trunajaya malih dadi Beksa Lawung Ageng amarga Beksa Lawung Alit lan Beksa Sekar Madura ana ing sajroning Beksa Lawung sijiné. Akibaté, wong asring nyebut Beksa lawung mèmper karo Beksa Lawung Ageng. Ing taun 1918 diadegaké paguyuban Kridha Beksa Wirama, supaya Beksa Lawung bisa dipentasaké lan diwulangaké marang wong liya ing njaba Kraton kanthi idin Sultan Hamengku Buwana VII. Wiwit saka iku, kesenian kraton mligine Beksa Lawung saya akeh dikarepaké lan maju kanthi cepet. Perkembangan sabanjuré Beksan Lawung dipentasaké kanggo para wisatawan saka njero lan njaba negara, kang nyebabaké pagelaraning dipadhetaké.[2]
Penari
[besut | besut sumber]Cacahe penari pepake utawa sinebut Beksan Lawung Ageng ana 16 penari putra gagah. 16 penari iki kapérang dadi sapérangan golongan ya iku botoh cacahé 2, salaotho (abdi pelawak) cacahé 2, lurah cacahé 4, jajar cacahé 4, lan pengampil (panggawa tombak) cacahé 4.
Paraga Lakon
[besut | besut sumber]Ana limang lakon ing Beksan Lawung Ageng; jajar, lurah, botoh, ploncon, lan salaotho. Jajar dumadi saka papat penari, tumindak minangka prajurit enom kang kebak semangat. Ing garis militèr, jajar minangka pangkat paling ngisor kanggo prajurit. Penari kang dadi jajar nggunakaké maneka warna gerak bapang kang gagah lan ekspresif. Lurah kasebut uga dumadi saka papat penari, tumindak minangka prajurit diwasa. Ing struktur militer, prajurit kanthi pangkat lurah ngenggoni posisi ing ndhuwur jajar. Penari kang dadi lurah yaiku nggunakaké maneka warna obahing kalang-kinantang kang gagah lan luwes, luwih alus tinimbang ragam gerak bapang. Jajar lan lurah yaiku prajurit kang adhep-adhepan. Lakon botoh dumadi saka rong penari, minangka paraga kang ngadu ketangkasan prajurité. Ploncon dumadi saka pambeksa papat, kang papat padha tanggung jawab nyekel tumbak sadurungé digunakaké déning jajar utawa lurah. Ing pangertèn umum, ploncon minangka prabot kang digunakaké kanggo nyelehaké keris, tumbak, utawa songsong (payung) ing posisi jejeg. Peran ploncon kadhangkala diarani minangka panyawang. Salaotho dumadi saka rong penari, saben lakon dadi ndhagel Abdi Dalem, setya marang saben botoh. Penari ingkang mainaké peran salaotho menika nggunakaké maneka warna gerak gecul [3]kang lucu.
Busana lan Basa
[besut | besut sumber]Busana kang dianggo para penari ing Beksan Lawung Alit yaiku dhasaré padha karo beksan klasik Ngayogyakarta kayata:
(1) Lawung Lurah kudu nganggo: iket tepèn, kamus timang, kalung sungsang, tali bahu, keris, panji cindhé, kain parang kesit, sabuk, bara, sampur cindhé.
(2) Lawung jajar nganggo: iket tepèn, panji corak cindhe, kain kawung, sabuk, bara, kamus timang, sampur cindhé, kalung sunsung, tali bahu, keris.
(3) Ploncon nganggo: iket tepèn, tanpa hiasan, celana, sampur, kain polos.
Basa kang digunakaké ing pambuka Beksan Lawung Agung yaiku basa Jawa. Gamelan kang digunakake kanggo ngiringi beksan iki yaiku Kyai Guntur Sari kanthi laras pélog. Gamelan iki nduweni 16 Saron (metalofon gedhe, sedhengan lan cilik). Kanggo ngiringi Beksan Lawung, dijangkepi gendhing. Iringan musik Beksan Lawung Jajar nggunakaké gendhing Arjuna Asmara. Kekaroné gendhing kasebut kalebu ing pérangan sabrangan sarta awujud ladrang, yaiku gongan ingkang kapérang saka telung puluh loro pukulan balungan, patang kenong lan telung kempul, kanthi tarung lawung nggunakaké gendhing-gendhing. Ragam gerak Beksan Lawung Agung nggunakaké ragam tari Putra Alus yaiku ragam tari Impur.[4]
Urutan
[besut | besut sumber]Sawisé manéka warna upacara temanten rampung ing kraton, prosesi diterusaké saka kraton menyang kepatihan. Urut-urutaning arak-arakan, yaiku: Iring-iringan ing ngarepé prajurit Wirabraja kang nggawa gendéra lan kendhang. Diterusaké déning unit musik utawa punggawa kraton, lan tandhu temanten putri kairingi déning temanten kakung nunggang jaran. Ing mburi temanten kakung ana kuli sing trampil, sanak-sanak, lan penari édan. Baris sabanjuré yaiku para penari Lawung Ageng kang diringi gamelan Kyai Guntursari kang nabuh musik Sabrangan. Urut-urutané: Beksan Salaotho lumaku Para punggawa nggawa tumbak, Beksan Botoh nitih jaran ing payung nembang kaluhuran. Beksan iki dadi pralambang anané raja. Lurah nitih jaran nanging dudu payung Jajar, uga nunggang jaran kang ora ana ing payung Ploncon, padha karo lurah lan jajar.[1][5]
Rujukan
[besut | besut sumber]- ↑ a b Gischa, Serafica (2021-03-16). "Beksan Lawung Ageng Beksan Pusaka Karaton Ngayogyakarta (saka Basa Indhonésia)". Kompas.com. Dibukak ing 2023-02-21.
- ↑ WBTB, Admin (2010-01-01). "Warisan Budaya Beksan Lawung Ageng". Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. Dibukak ing 2023-02-21.
- ↑ Kraton Yogya, Admin (2019-08-05). "Beksan Lawung Agung Kagungan Dalem Kraton Ngayogyakarta (saka Basa Indhonésia)". Kraton Jogja.id. Dibukak ing 2023-02-21.
- ↑ Kundha Kabudayan, Admin (2014-03-04). "Beksan Lawung". Kundha Kabudayan. Dibukak ing 2023-02-21.
- ↑ TV, Indonesiana (2021-08-01). "Tari Pusaka Beksan Lawung Ageng (saka Basa Indhonésia)". Indonesiana TV. Dibukak ing 2023-02-21.[pranala mati permanèn]