Deleng sumberé Tribhuwana Wijayatunggadewi

{{Infobox Monarch
| name            = Dyah Gitarja (Tribhuwana Wijayatunggadewi)
| title           = [[Raja]] Majapait
| image           = [[File:Parvati Majapahit 1.JPG|200px]] 
| caption         = Reca Tribhuwanottungadewi, ratu Majapait, minangka [[Parvati]] 
| reign           =[[Majapait]]: [[1328]] - [[1350]]
| coronation      =
| othertitles     =Sri Tribhuwanotunggadewi Maharajasa Jayawisnuwardhani
| full name       =
| predecessor     =[[Jayanagara]]
| successor       =[[Hayam Wuruk]]
| suc-type        =Son
| heir            =[[Hayam Wuruk]]
| queen           =
| consort         =Cakradhara (Kertawardhana Bhre Tumapel)
| spouse 1        =
| spouse 2        =
| spouse 3        =
| spouse 4        =
| spouse 5        =
| spouse 6        =
| issue           =
| royal house     =
| dynasty         =
| royal anthem    =
| father          =Raden Harsawijaya (Kertajasa Jayawardhana)
| mother          =Dyah Gayatri (Rajapatni)
| date of birth   =
| place of birth  =
| date of death   =
| place of death  =
| date of burial  =
| place of burial =
|}}
'''Tribhuwana Wijayatunggadewi''' iku panguwasa katelu [[Majapait]] kang maréntah taun 1328-1351. Saka [[prasasti Singasari]] (1351) diweruhi gelar abhisekané ya iku '''Sri Tribhuwanotunggadewi Maharajasa Jayawisnuwardhani'''.

== Silsilah Tribhuwana ==
Jeneng asli Tribhuwana Wijayatunggadewi (utawa dicekak Tribhuwana) ya iku '''Dyah Gitarja'''. Dhèwèké putriné [[Radèn Wijaya]] lan [[Gayatri]]. Kagungan adhi kandhung jenengé [[Dyah Wiyat]] lan mas tiri karan [[Jayanagara]]. Nalika jaman pamrintahan Jayanagara ([[1309]]-[[1328]]) Tribhuwana diangkat dadi penguasa ing Jiwana diwènèhi gelar '''Bhré Kahuripan'''.

Miturut kitab ''[[Pararaton]]'', Jayanagara kewedén amarga mbebayani tahtané, mula adhik putri keloroné ora diéntokaké nikah. Sawisé Jayanagara séda taun 1328, para [[ksatriya]] teka arep nglamar adhik putri keloroné. Pungkasané, sawisé ditindakaké sayembara, kaéntuk wong lanang loro, ya iku Cakradhara minangka bojoné Dyah Gitarja, lan [[Kudamerta]] minangka bojoné [[Dyah Wiyat]].

Cakradhara ginelar Kertawardhana Bhre Tumapèl. Sawisé nikah, Cakradhara lan Dyah Gitarja duwé putra Dyah Hayam Wuruk lan Dyah Nertaja. [[Hayam Wuruk]] banjur diangkat dadi [[yuwaraja]] ginelar Bhre Kahuripan utawa Bhre Jiwana, déné Dyah Nertaja dadi Bhre Pajang.

== Pamaréntahan Tribhuwana ==
Miturut kitab [[Nagarakertagama]], Tribhuwana munggah takhta amarga diprèntah ibuné, ([[Gayatri]]) taun [[1329]] nggantikaké Jayanagara kang wis séda taun 1328. Nalika Gayatri séda taun [[1350]], pamrintahan Tribhuwana uga bubar.

[[Pawarta]] iku mènèhi kesan yèn Tribhuwana munggah takhta amarga makili Gayatri. Sanajan Gayatri mung putri ragil Kertanagara, nanging dhèwèké siji-sijiné kang isih urip ing saubengé bojo-bojoné [[Raden Wijaya]] mula Tribhuwana éntuk warisan takhta Jayanagara kang séda tanpa duwé keturunan. Nanging nalika iku Gayatri wis dadi [[pendeta]] [[Buda]], mula pamaréntahané diwakili déning putriné, ya iku Tribhuwana Tunggadewi.

Miturut kitab Nagarakretagama, Tribhuwana maréntah didhampingi bojoné, Kertawardhana. Ing taun [[1331]] Tribhuwana bisa numpas pemberontakan laladan Sadeng lan Keta. Miturut kitab Pararaton ana persaingan antarané [[Gajah Mada]] lan Ra Kembar nalika ngrebutaké posisi panglima penumpasan Sadeng. Banjur, Tribhuwana budhal dhéwé dadi panglima anggoné nyerang Sadeng, dikancani sepupuné, [[Adityawarman]].

Prastawa wigati sabanjuré sajeroning kitab [[Pararaton]] ya iku Sumpah Palapa kang dituturaké Gajah Mada nalika dilantik dadi ''rakryan patih Majapahit'' taun [[1334]]. Gajah Mada gawé sumpah ora bakal mangan énak (bumbon crakèn) sadurungé bisa naklukaké kapuloan [[Nuswantara]] ing sangisoré [[Majapahit]].

== Akhir Hayat Tribhuwana ==
Tribhuwana Wijayatunggadéwi mudhun saka takhtané kira-kira taun [[1351]] (sawisé gawé [[prasasti Singasari]]). Tribhuwana banjur dadi Bhre Kahuripan manèh kang kalebu ing ''Saptaprabhu'', ya iku ''déwan pertimbangan agung'' kang duwé anggota saka kulawarga karajan. Kang dadi raja [[Majapahit]] sabanjuré ya iku putrané, [[Hayam Wuruk]].

Ora ana pesthiné kapan Tribhuwana séda. Kitab Pararaton mung nyritakaké yèn Bhre Kahuripan iku séda sawisé pengangkatan Gajah Enggon dadi patih ing taun [[1371]].

Miturut kitab Pararaton, Tribhuwanotunggadéwi didharmakaké ing [[Candhi]] Pantarapura kang dumunung ing Désa Panggih. Déné bojoné, ya iku Kertawardhana Bhre Tumapél séda taun [[1386]], lan didharmakaké ing Candhi Sarwa Jayapurwa, kang dumunung ing Désa Japan.

== Rujukan ==

* {{cite book
  | last = Bullough
  | first = Nigel
  | authorlink = 
  | title = Historic East Java: Remains in Stone
  | publisher = Adline Communications
  | year = 1995
  | doi =
  | isbn =
  }}
* {{cite book
  | last = Pringle
  | first = Robert
  | authorlink = 
  | title = Bali: Indonésia's Hindu Realm]]; A short history of
  | publisher = Allen & Unwin
  | series = Short History of Asia Series
  | year = 2004
  | doi =
  | isbn = 1-86508-863-3
  }}

* [[Slamet Muljana]]. 2005. ''Menuju Puncak Kemegahan'' (terbitan ulang 1965). Yogyakarta: LKIS
* [[Slamet Muljana]]. 1979. ''Nagarakretagama dan Tapsir Sejarahnya''. Jakarta: Bhratara

{{kotak wiwit}}
{{S-hou|Wangsa Rajasa}}
{{kotak suksesi|kalungguhan=|taun=1328–1350|pendahulu=[[Jayanagara]]|pengganti=[[Hayam Wuruk]]|jabatan=[[Pratélan Raja Jawa#Majapait|Raja Majapait]]}}
{{kotak selesai}}

[[Kategori:Raja Majapait]]
[[Kategori:Majapait]]