Deleng sumberé Kraton Pangjalu

{{Infobox Former Country
|conventional_long_name = Pangjalu, Kadiri
|common_name            = Pangjalu, Kadiri, utawa Daha
|continent              = Asia
|region                 = Asia Kidul-Wétan
|country                = Indonésia
|religion               = [[Kajawèn]], [[Hindhu]], [[Buda]], [[Animisme]]
|p1                     = Karajan Kahuripan
|s1                     = Karajan Singhasari
|year_start             = 1045
|year_end               = 1221
|date_start             = 
|date_end               = 
|event_start            = [[Airlangga]] mecah karajané dadi Pangjalu lan Janggala 
|event_end              = [[Ken Arok]] saka Tumapel ngalahaké Kertajaya
|image_flag             = 
|image_coat             = 
|symbol_type            = 
|image_map              = Kediri Kingdom.svg
|image_map_caption      = Pangjalu lan Janggala, ing tembé nggabung dadi Karajan Kadiri
|capital                = Daha utawa Kadiri (saiki [[Kutha Kadhiri]])
|common_languages       = [[Basa Jawa Kuna|Jawa Kuna]], [[Basa Sangskreta|Sangskreta]]
|government_type        = Karajan
|title_leader           = Raja
|leader1                = [[Jayawarsa]]
|year_leader1           = 1104–1115
|leader2                = [[Kertajaya]]
|year_leader2           = 1200–1222
|currency               = Koin mas lan pérak  lokal
|footnotes              = 
}}
'''Karajan Pangjalu''' utawa kadhang ingaran karajan '''Kadiri''' utawa karajan '''Daha''', yaiku sawijining Karajan kang dumunung ing [[Jawa Wétan]] watara taun 1042-1222M. Iku pecahan saka [[karajan Kahuripan]] saliyané [[karajan Jenggala]]. Karajan iki anané ing sisih [[kidul]] Jenggala lan ora nduwé garis pasisir. Karajan iki kasil tuwuh dadi karajan kang gedhé, wewengkon pengaruhe nganti ing pasisir-pasisir [[Kalimantan]] uga [[Ternate]]. Karajan [[sadulur]]e yaiku Jenggala uga dikuasai yaiku wektu papréntahan ratu [[Kameswara]] kang mrentah wiwit taun 1116 [[Masehi|M]] nganti 1136 M liwat perkawinan antara Kameswara kang wektu iku esih dadi [[putra makutha]] karo [[Dewi Kirana]] putri saka Jenggala.

[[Kutha krajan|Ibukutha]] karajan Pangjalu iku ing Kutha [[Daha]], kang dumunung ing sakiwa tengene Kutha [[Kutha Kadhiri|Kadhiri]] saiki. Satemene, Kutha Daha wis ana sadurunge Karajan Pangjalu ngadeg. Daha iku singkatan saka tembung ''Dahanapura'', tegese kutha [[geni]]. Jeneng iki kasebut ing [[prasasti Pamwatan]] kang ditokake dening [[Airlangga|Prabu Airlangga]] taun 1042. Perkara iki sagandheng karo warta ing [[Serat Calon Arang]] yen, ing pungkasan pamrentahane Airlangga, ibukutha praja wis ora maneh ing [[Karajan Kahuripan|Kahuripan]], nanging pindah menyang Daha.

==Sumber sajarah==
Sumber sajarah karajan iki ana ing [[prasasti]]:
*[[Prasasti Banjaran]] 
*[[Prasasti Hantang]]
Saliyané iku uga ana kitab-kitab saka [[Cinten]] kang nyritaake karajan iki yaiku:
*[[Kitab Ling-mai-tai-ta]] kang ditulis déning Cho-ku-Fei taun 1178 M
*[[Kitab Chu-Fan-Chi]] kang ditulis déning Chau-Ju-Kua taun 1225 M

[[Sumber sajarah]] liya yaiku saka karya-karya sastra kang ditulis ing jaman Kadiri.

==Seni lan sastra==
*[[Kakawin Smaradahana]] ditulis ing jaman Kadiri iki déning [[Mpu Dharmaja]]
*[[Kakawin Bharatayuddha]] digubah déning  [[Mpu Sedah]] lan [[Mpu Panuluh]].
*[[Kakawin Hariwangsa]] lan [[Kakawin Gathotkacasraya]] ditulis déning Mpu Panuluh
*[[Kakawin Lubdaka]] lan [[Kakawin Wṛttasañcaya|Kakawin Wertasancaya]] ditulis déning [[Mpu Tan Akung]]
*[[Kakawin Kresnayana]] ditulis déning [[Mpu Triguna]]
*[[Kakawin Sumanasantaka]] ditulis déning [[Mpu Monaguna]]

==Jayabaya==
Narendra Pangjalu kang misuwur yaiku [[Jayabaya (ratu)|Prabu Jayabaya]] (1130-1160) kang misuwur kanthi [[Ramalan Jayabaya]]. Prabu Jayabaya jumeneng nata wiwit 1135-1157, kang nalika jaman panguasane ditulis [[Kakawin Bhāratayuddha|Kitab Bharatayuda]] kang nyritakake perang sedulur antarane [[Pandhawa]] lan [[Kurawa]].

==Kadiri ambruk==
Akeh kang dadi faktor penyabab Karajan Pangjalu ambruk, antarané:
*gaya papréntahan Prabu Kertajaya kang kurang dijurung rakyat
*pergolakan pulitik ing laladan-laladan kayatha ing laladan [[Tumapel]] (cedhak [[kabupatèn Malang|Malang]])
*[[kultus individu]] rajane kang njalari para Pandita [[Brahmana]] marah
Pergolakan pulitik ing Tumapel akhire njalari karajan Kadhiri dikuasai [[Ken Angrok]] kang lantes yasa [[karajan Singhasari]] ing wewengkon karajan Pangjalu, status Pangjalu dadi karajan bawahan.

==Karajan Pangjalu Jilid II==
Karajan Pangjalu (jilid II) iki lanjutan saka karajan Kadiri kang dadi bawahan karajan Singhasari lan dipanggedhèni déning [[Jayakatwang]].

Ing [[taun]] 1292 M, salahsijining katurunan [[kraton]] Pangjalu yaiku Jayakatwang brasil mbalik ngrebut kekuasaan ing Singhasari, Jayakatwang lantes yasa manèh karajan Kadhiri (jilid II). Ing taun 1293 Karajan Kadiri pimpinan Jayakatwang iki akhire direbut manèh déning katurunan kraton Singhasari yaiku [[Radèn Wijaya]].

{{clear}}
<center>
{| id="toc" style="margin: 0 2em 0 2em;"
|-
| align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2" | 
'''[[Karajan Kahuripan]] > [[Karajan Pangjalu]] > [[Karajan Singhasari]] > [[Karajan Pangjalu|Karajan Pangjalu (Jayakatwang)]] > [[Karajan Majapahit]]<br />
|}
</center>

{{Karajan ing Jawa}}

[[Kategori:Pratélan karajan ing Nusantara]]
[[Kategori:Krajan Pangjalu]]


{{stub}}