Sapi: Béda antara owahan
c éjaan, replaced: yaiku → ya iku (7) using AWB |
|||
| Larik 22: | Larik 22: | ||
==Pakan Sapi== |
==Pakan Sapi== |
||
Pakan kéwan [[ternak]] kang [[tradisional]] umume [[suket]], [[godhong jagung]], lan [[godhong]]-godhongan kayata godhong [[waru]], godhong [[pethet]], lan liya-liyané.<ref name="internet2"/> |
Pakan kéwan [[ternak]] kang [[tradisional]] umume [[suket]], [[godhong jagung]], lan [[godhong]]-godhongan kayata godhong [[waru]], godhong [[pethet]], lan liya-liyané.<ref name="internet2"/> |
||
Mengkono uga sapi, biyasané saliyané godhong-godhongan kaya mau uga kadang-kadang dicampuri [[katul]] |
Mengkono uga sapi, biyasané saliyané godhong-godhongan kaya mau uga kadang-kadang dicampuri [[katul]] ya iku [[glepung]] saka kulit [[beras]].<ref name="internet2"/> [[Katul]] iku digawé saka kulit [[beras]] kang digiling.<ref name="internet2"/> |
||
Ananging bahan-bahan pangan kaya mau biyasané thukulé musiman.<ref name="internet2"/> Yèn wayah udan akéh sing thukul subur lan yén wayah ketiga bakal padha [[garing]].<ref name="internet2"/> Apamanéh yèn wayah rendheng bakal mati kebaceken.<ref name="internet2"/> Mulané yèn wayah musim-musim kang tinamtu para peternak sapi bakal kangélan luru pakan sapi.<ref name="internet2"/> Saliyané iku, rega [[suket]] uga mundhak.<ref name="internet2">{{id}}http://www.disnak.jabarprov.go.id(dipunundhuh tanggal 23 April 2011)</ref> |
Ananging bahan-bahan pangan kaya mau biyasané thukulé musiman.<ref name="internet2"/> Yèn wayah udan akéh sing thukul subur lan yén wayah ketiga bakal padha [[garing]].<ref name="internet2"/> Apamanéh yèn wayah rendheng bakal mati kebaceken.<ref name="internet2"/> Mulané yèn wayah musim-musim kang tinamtu para peternak sapi bakal kangélan luru pakan sapi.<ref name="internet2"/> Saliyané iku, rega [[suket]] uga mundhak.<ref name="internet2">{{id}}http://www.disnak.jabarprov.go.id(dipunundhuh tanggal 23 April 2011)</ref> |
||
Saiki ana pakan sapi kang ora gumantung saka musim.<ref name="internet2"/> Pakan sapi kang jenengé [[protefeed]] iki bisa ditemokaké sawayah-wayah tanpa ngenténi musim udan.<ref name="internet2"/>[[Protefeed]] iki bahané saka [[sampah]] [[nabati]].<ref name="internet2"/> Sampah nabati iki tuladhané sampah [[kulit]] [[wiji]] [[kopi]], [[ampas]] [[tebu]] (ampas sisa gawé gula) lan [[ampas]] [[téla]].<ref name="internet2"/> Bahan-bahan kang asalé saka [[sampah]] ing dhuwur iku nduwéni [[protéin]] kang akéh, saéngga bisa nambah [[gizi]] pakan sapi.<ref name="internet2"/> |
Saiki ana pakan sapi kang ora gumantung saka musim.<ref name="internet2"/> Pakan sapi kang jenengé [[protefeed]] iki bisa ditemokaké sawayah-wayah tanpa ngenténi musim udan.<ref name="internet2"/>[[Protefeed]] iki bahané saka [[sampah]] [[nabati]].<ref name="internet2"/> Sampah nabati iki tuladhané sampah [[kulit]] [[wiji]] [[kopi]], [[ampas]] [[tebu]] (ampas sisa gawé gula) lan [[ampas]] [[téla]].<ref name="internet2"/> Bahan-bahan kang asalé saka [[sampah]] ing dhuwur iku nduwéni [[protéin]] kang akéh, saéngga bisa nambah [[gizi]] pakan sapi.<ref name="internet2"/> |
||
| Larik 78: | Larik 78: | ||
==Asil olahan== |
==Asil olahan== |
||
===Déndéng sayat=== |
===Déndéng sayat=== |
||
''Déndéng sayat'' |
''Déndéng sayat'' ya iku lembaran tipis [[daging]] sapi kang dibumboni. [[Déndéng sayat]] iki kanggo lawuh nalika mangan. Cara masak déndéng sayat kanthi di[[goreng]].<ref name="internet4">{{id}}[http://www.warintek.ristek.go.id/pangan_kesehatan/pangan/piwp/dendeng_sayat.pdf](dipunundhuh tanggal 23 April]</ref> |
||
===Susu sapi=== |
===Susu sapi=== |
||
{{Artikel utama|Susu}} |
{{Artikel utama|Susu}} |
||
Susu sapi bisa digawé werna-werna panganan. Prinsip kanggo ngolah susu sapi |
Susu sapi bisa digawé werna-werna panganan. Prinsip kanggo ngolah susu sapi ya iku [[pasteurilisasi]] lan [[sterilisasi]].<ref name="internet6">{{id}}[http://library.usu.ac.id/download/fp/ternak-eniza2.pdf](dipunundhuh tanggal 23 April 2011)</ref> |
||
Susu kalebu [[nutrisi]] sepisanan kanggo makhluk kang lagi wae lair, kanggo kéwan apadéné kanggo manungsa.<ref name="internet6"/> Susu sapi nduwéni [[gizi]] kang akéh, amarga [[susu]] sapi ngandhut zat [[kimia]] kang dibutuhaké awak kayata [[Calsium]], [[Phosphor]], [[Vitamin A]], [[Vitamin B]] lan [[Riboflavin]] kang dhuwur.<ref name="internet6"/> Susu sapi gampang dicerna usus lan nduwéni [[protéin]], [[mineral]] lan [[vitamin]].<ref name="internet6"/> Telu-telune ndadekake [[susu]] sapi dadi bahan panganan kang ''fleksibel'' kang bisa diatur kadar lemaké, saéngga bisa jumbuh karo seléra [[konsumén]].<ref name="internet6"/> |
Susu kalebu [[nutrisi]] sepisanan kanggo makhluk kang lagi wae lair, kanggo kéwan apadéné kanggo manungsa.<ref name="internet6"/> Susu sapi nduwéni [[gizi]] kang akéh, amarga [[susu]] sapi ngandhut zat [[kimia]] kang dibutuhaké awak kayata [[Calsium]], [[Phosphor]], [[Vitamin A]], [[Vitamin B]] lan [[Riboflavin]] kang dhuwur.<ref name="internet6"/> Susu sapi gampang dicerna usus lan nduwéni [[protéin]], [[mineral]] lan [[vitamin]].<ref name="internet6"/> Telu-telune ndadekake [[susu]] sapi dadi bahan panganan kang ''fleksibel'' kang bisa diatur kadar lemaké, saéngga bisa jumbuh karo seléra [[konsumén]].<ref name="internet6"/> |
||
Susu sapi uga bisa diolah saéngga nduweni rasa [[strobérry]], rasa [[jeruk]], [[anggur]] lan buah-buah liyané.<ref name="internet6"/> |
Susu sapi uga bisa diolah saéngga nduweni rasa [[strobérry]], rasa [[jeruk]], [[anggur]] lan buah-buah liyané.<ref name="internet6"/> |
||
Susu kalebu bahan pangan héwani, |
Susu kalebu bahan pangan héwani, ya iku arupa cairan [[putih]] kang diasilaké [[kéwan]] [[ternak]] lan kanthi cara diperes.<ref name="internet6"/> |
||
Saiki, méh saben dhaérah nduwéni [[pabrik]] [[susu]].<ref name="internet6"/> |
Saiki, méh saben dhaérah nduwéni [[pabrik]] [[susu]].<ref name="internet6"/> |
||
Ing [[Sumatera Utara]] susu diasilaké ing Kabupatén [[Deli]] [[Serdang]], [[Simalungun]], [[Binjai]] lan [[Medan]].<ref name="internet6"/> Ing pulo [[Jawa]], susu diasilake lan diproses ing dhaerah [[Jawa Barat]] |
Ing [[Sumatera Utara]] susu diasilaké ing Kabupatén [[Deli]] [[Serdang]], [[Simalungun]], [[Binjai]] lan [[Medan]].<ref name="internet6"/> Ing pulo [[Jawa]], susu diasilake lan diproses ing dhaerah [[Jawa Barat]] ya iku [[Lembang]] lan [[ujung berung]], [[Jawa Tengah]] ya iku ing [[Semarang]], [[Ungaran]] lan [[Boyolali]] lan ing dhaerah [[Jawa Timur]] ya iku ing [[Pujon]], [[Nongko jajar]], [[Batu]] lan [[Grati]].<ref name="internet6"/> |
||
Ing [[Amérika Serikat]], dhaérah-dhaérah penghasil [[susu]] ana ing kawasan urban utawa perkotaan kang akéh pandhudhuké.<ref name="internet6"/> Nagara bagian [[Amérika Serikat]] kang ngasilaké susu kayata [[Wisconsin]], [[California]], [[New York]], [[Minnesota]],[[Pensylvania]], [[Michican]], [[Ohio]] lan [[Iowa]].<ref name="internet6"/> |
Ing [[Amérika Serikat]], dhaérah-dhaérah penghasil [[susu]] ana ing kawasan urban utawa perkotaan kang akéh pandhudhuké.<ref name="internet6"/> Nagara bagian [[Amérika Serikat]] kang ngasilaké susu kayata [[Wisconsin]], [[California]], [[New York]], [[Minnesota]],[[Pensylvania]], [[Michican]], [[Ohio]] lan [[Iowa]].<ref name="internet6"/> |
||
Révisi kala 1 Maret 2016 09.03
| Sapi | |
|---|---|
| |
| Sapi karo pedhèt (anaké) | |
| Klasifikasi ngèlmiah | |
| Karajan: | Animalia |
| Filum: | Chordata |
| Klas: | Mammalia |
| Ordho: | Artiodactyla |
| Famili: | Bovidae |
| Subfamili: | Bovinae |
| Génus: | Bos |
| Spésies: | B. taurus |
| Jeneng binomial | |
| Bos taurus Linnaeus, 1758 | |
Sapi iku kéwan ternak saka familia Bovidae lan subfamilia Bovinae.[1] Saliyané dipiara kanggo nggarap sawah (déning wong tani) kayata (narik luku, garu,lan liya-liyané), sapi uga bisa dijupuk susu lan dagingé.[1] Daging sapi rasané énak lan bisa digawé werna-werna masakan.[1] Saliyané iku kulit sapi uga isa dimanfaatké kanggo gawé bedhug, kendhang, lan wayang kulit.[1]
Pakan Sapi
Pakan kéwan ternak kang tradisional umume suket, godhong jagung, lan godhong-godhongan kayata godhong waru, godhong pethet, lan liya-liyané.[2] Mengkono uga sapi, biyasané saliyané godhong-godhongan kaya mau uga kadang-kadang dicampuri katul ya iku glepung saka kulit beras.[2] Katul iku digawé saka kulit beras kang digiling.[2] Ananging bahan-bahan pangan kaya mau biyasané thukulé musiman.[2] Yèn wayah udan akéh sing thukul subur lan yén wayah ketiga bakal padha garing.[2] Apamanéh yèn wayah rendheng bakal mati kebaceken.[2] Mulané yèn wayah musim-musim kang tinamtu para peternak sapi bakal kangélan luru pakan sapi.[2] Saliyané iku, rega suket uga mundhak.[2] Saiki ana pakan sapi kang ora gumantung saka musim.[2] Pakan sapi kang jenengé protefeed iki bisa ditemokaké sawayah-wayah tanpa ngenténi musim udan.[2]Protefeed iki bahané saka sampah nabati.[2] Sampah nabati iki tuladhané sampah kulit wiji kopi, ampas tebu (ampas sisa gawé gula) lan ampas téla.[2] Bahan-bahan kang asalé saka sampah ing dhuwur iku nduwéni protéin kang akéh, saéngga bisa nambah gizi pakan sapi.[2]
Habitat
Sapi ana kang diternak ing padang rumput lan diumbar urip bébas.[3] Modél ternak kang kaya ngéné iki kayata ing dhaérah Sumba-Sumbawa lan ing Éropah kang akéh padang rumput.[3] Saliyané cara kang kaya mengkono ana uga sapi kang diternak kanthi cara dikandhang.[3] Dadi sapi-sapi mau urip ing kandhang sapi.[3] Sanajan uripé ing kandhang, ananging sapi-sapi mau kanthi rutin dipakani lan dirumat.[3] Kandhang sapi kudu diresiki sawayah-wayah supaya sapi ora kena penyakit, saliyané iku sapi kudu dibedhiangi.[3] Sapi dibedhiangi kanthi cara diobongaké dami (wit pari) yen wayah bengi.[3]
Jinis Sapi
Ing Indonesia ana werna-werna jenis sapi.[4]
| No. | Jenis | Cirine |
|---|---|---|
| 01. | Sapi Simental | warna kulite coklat rada abang wulu bagian endhas sikil wenane putih awake gedhe, keker apike diopeni ing panggonan sing iklime sedheng. Biasane dimanfaatke daginge. |
| 02. | Sapi Ongole | wernane putih, rada abu-abu gelambire wiwit ngisor rahang nganti dhadha endhase dawa kupinge cilik, kaku kempole gedhe, kulite kandel |
| 03. | Sapi Madura | wernane abang bata sungune cilik, metu |
| 04. | Sapi Limosin | wernane soklat nom, kuning rada klawu bentuk awake dawa, gedhe pas yen diopeni ing iklim sedhengan |
| 05. | Sapi Fries Holand | wernane ireng putih, batese cetha pucuk buntute werna putih |
| 06. | Sapi Brangus | wernane ireng gulu lan kupinge cendhak gegere lurus awake gedhe, keker sikile gedhe, kuat campuran anatarane sapi brahman lan angus |
| 07. | Sapi Brahman | wernane putih, awu-awu, utwa abang gelambire saka rahang nganti dhadha punuke ing dhuwur bahu endhase dawa kupinge gedhe kempole gedhe kulite kandel |
| 08. | Sapi Aberden Angus | wernane ireng gulune cendhak kuping cendhak akeh wulu geger lurus awake gempal sikile gedhe, kuat |
| 09. | Sapi Bali | wedok wernane abang semu emas lanang wernane ireng bokong mengisor wernane putih sungune gedhe, dawa, madhep mengarep sikile kuat |
Asil olahan
Déndéng sayat
Déndéng sayat ya iku lembaran tipis daging sapi kang dibumboni. Déndéng sayat iki kanggo lawuh nalika mangan. Cara masak déndéng sayat kanthi digoreng.[5]
Susu sapi
Susu sapi bisa digawé werna-werna panganan. Prinsip kanggo ngolah susu sapi ya iku pasteurilisasi lan sterilisasi.[6] Susu kalebu nutrisi sepisanan kanggo makhluk kang lagi wae lair, kanggo kéwan apadéné kanggo manungsa.[6] Susu sapi nduwéni gizi kang akéh, amarga susu sapi ngandhut zat kimia kang dibutuhaké awak kayata Calsium, Phosphor, Vitamin A, Vitamin B lan Riboflavin kang dhuwur.[6] Susu sapi gampang dicerna usus lan nduwéni protéin, mineral lan vitamin.[6] Telu-telune ndadekake susu sapi dadi bahan panganan kang fleksibel kang bisa diatur kadar lemaké, saéngga bisa jumbuh karo seléra konsumén.[6] Susu sapi uga bisa diolah saéngga nduweni rasa strobérry, rasa jeruk, anggur lan buah-buah liyané.[6] Susu kalebu bahan pangan héwani, ya iku arupa cairan putih kang diasilaké kéwan ternak lan kanthi cara diperes.[6] Saiki, méh saben dhaérah nduwéni pabrik susu.[6] Ing Sumatera Utara susu diasilaké ing Kabupatén Deli Serdang, Simalungun, Binjai lan Medan.[6] Ing pulo Jawa, susu diasilake lan diproses ing dhaerah Jawa Barat ya iku Lembang lan ujung berung, Jawa Tengah ya iku ing Semarang, Ungaran lan Boyolali lan ing dhaerah Jawa Timur ya iku ing Pujon, Nongko jajar, Batu lan Grati.[6] Ing Amérika Serikat, dhaérah-dhaérah penghasil susu ana ing kawasan urban utawa perkotaan kang akéh pandhudhuké.[6] Nagara bagian Amérika Serikat kang ngasilaké susu kayata Wisconsin, California, New York, Minnesota,Pensylvania, Michican, Ohio lan Iowa.[6]
Susu sapi bisa dadi sumber protein.[1] Para ilmuwan nerangaké yèn susu sapi bisa dadi pengganti ASI utawa ''Air Susu Ibu''.[1] Saliyané iku susu sapi bisa dadi nutrisi kang ora mbebayani tumprap kaséhatan awak.[1]
Liya-liya
Pranala njaba
- La Fratta, Italian Chianina cattle breeders - Sinalunga, Siena, Italy
- Western Watersheds Project - Cows versus Conservation
- Cattle Breeds website - Oklahoma State University
- Cattle.com - Comprehensive Beef Portal
- PBS Nature: Holy Cow (about cows in general)
- UK Lincoln Red Cattle Society
- SearchCattle.com - Specialized Cattle Search Engine
- Photo Gallery with Images of Cattle
- Prairie Ox Drovers -Information, help, and encouragement to get started with oxen.
- "Do McDonald's milkshakes contain seaweed?", The Straight Dope, 27-Nov-1992
- The Cattle Pages - Directory of information, cattle associations, and cattle breeders
- "45 Fun Facts About Cows"
Galeri
 |
Wikimedia Commons duwé médhia ngenani Bos taurus. |
-
sapi -
Sapi ing Désa Sambi, Sléman, Jawa -
Monumèn sajarah sapi ing Polandia -
Saté Sapi
.jpg)
Cathetan Suku
- ↑ a b c d e f g (ing basa Indonésia)[1](dipunundhuh tanggal 23 April 2011)
- ↑ a b c d e f g h i j k l m (ing basa Indonésia)http://www.disnak.jabarprov.go.id(dipunundhuh tanggal 23 April 2011)
- ↑ a b c d e f g (ing basa Indonésia)green.kompasiana.com(dipunundhuh tanggal 23 April 2011)
- ↑ (ing basa Indonésia)disnakeswan.kalbarprov.go.id(dipunundhuh tanggal 23 April 2011)
- ↑ (ing basa Indonésia)[2](dipunundhuh tanggal 23 April]
- ↑ a b c d e f g h i j k l (ing basa Indonésia)[3](dipunundhuh tanggal 23 April 2011)